məhsuldarlıq mövcud imkanlar baxımından xeyli aşağıdır. Bu məsələləri həll etmək
üçün növbəti illərdə aqrar siyasətin qarsısında mütərəqqi texnologiyalardan
istifadənin genişləndirilməsi, dünya standartlarına uyğun məhsul istehsalı, yığımı,
tədarükü, saxlanılması, qablaşdırılması və daşınması sisteminin formalaşdırılması,
ş
oranlaşma, eroziya, su çatışmazlığı və xəstəliklərlə mübarizənin gücləndirilməsi,
damazlıq və seleksiya islərinin səmərəliliyinin artırılması kimi istiqamətlərdə bir sıra
vəzifələrin həll edilməsi dayanmalıdır.
2. Hesab edirik ki, tənzimlənən qiymətlər kateqoriyasının genişləndirilməsi,
buraya həmçinin aqrar sahə üçün maddi-texniki resurslar istehsalı ilə məşğul olan və
bu sahənin son məhsulunun emalını həyata keçirən sənaye sahələrinin də aid edilməsi
aqrar sahənin qiymət tənzimlənməsinin səmərəliliyinin yüksəldilməsinə imkan verə
bilər. Çünki aqrar sahə maddi-texniki resurslar istehsalı və emalı sahələrinin daimi
inhisarı altında olur. Hazırda respublikada geniş həcmli qiymət tənzimlənməsi həyata
keçirilməsə də, tənzimlənən qiymətlər kateqoriyası müəyyən edilmişdir. Lakin
tənzimlənən qiymətlər yalnız təbii inhisar, dövlət inhisarı və inhisarçı subyektlərin
məhsullarına (mallarına, işlərinə və xidmətlərinə) aid edilir və bu da qiymətlərin
dövlət tənzimlənməsinin tətbiq dairəsinin məhdudlaşdırılmasına gətirib çıxarır.
3.
Azərbaycan
Respublikasının
kənd
təsərrüfatının
inkişaf
potensialınınqiymətləndirilməsi nəticəsində məlum olur ki, ölkə bu sahədə
güclüpotensiala malikdir, lakin bu potensialın tam və səmərəli reallaşdırılması,başqa
sözlə, ölkədə rəqabətqabiliyyətli kənd təsərrüfatı sektorununformalaşdırılması üçün
kompleks tədbirlər həyata keçirilməsinə ehtiyac var.Yəni, müasir dövrdə ölkədə
aparılan aqrar siyasətin qarşısında çoxsaylı vəgeniş əhatəli vəzifələr durur.
4. Kənd təsərrüfatı üzrə dövlət tənzimlənməsi zəruri olsa da, bu
tənzimlənməninmiqyası,
üsul,
vasitə
və
alətləri
sahənin
mövcud
potensialınınxüsusiyyətlərini və inkişaf perspektivlərini nəzərə almadıqda, başqa
sözlə,konkret hədəflərə yönəlmədikdə arzuolunmaz nəticələrə də gətirib
çıxarabilər.Aqrar sahənin davamlı inkişaf strategiyasının başlıca vəzifələri sırasına
isə, hər şeydən əvvəl aqrar sahədə davamlı iqtisadi artımın təmin edilməsi, bu sahədə
istehsal və istehlak strukturunun optimallaşdırılması, ətraf mühitin çirklənməsinə
qarşı tədbirlərin gücləndirilməsi kimi qlobal məsələlər daxil edilməlidir.Davamlı
inkişaf strategiyasını bazis kimi qəbul edərək, onun əsasında iqtisadiyyatın aparıcı
sahələri üzrə, o cümlədən aqrar sahə üzrə davamlı inkişaf proqramları qəbul
edilməlidir.
5. Torpaqların keyfiyyətinin qorunub saxlanılmasıvə yaxşılaşdırılması ilə bağlı
istehsalçılar arasında maarifləndirmə işləri dəaparılmalıdır. Eyni zamanda, kənd
təsərrüfatı istehsalı üzrə ətraf mühitinqorunması siyasətinə “ekoloji təmiz” aqrar
məhsulların ixracı siyasətikontekstində baxılmalıdır.Müasir dövrdə aqrar sektorun
davamlı inkişafının təmin edilməsininəsas şərtlərindən biri kimi aqrar siyasətin əsas
vəzifələrindən biridə kənd təsərrüfatı istehsalının ekoloji tarazlığın pozulmasına
göstərəbiləcəyi mənfi təsirin tənzimlənməsidir.Bu məqsədlə ətraf mühitin qorunması
üzrə müvafiq standartlar hazırlanmalıvə tətbiq edilməli, bu standartlara riayət
edilməsinə nəzarət sistemiformalaşdırılmalıdır.
6. Mənfəət əldə edilməsini əsas məqsəd kimi qarşıya qoymayan bu bankların
yaradılması ilə, aqrar sahibkarlıq subyektlərinin kredit resursları ilə təminat
probleminin həll edilməsini, aqrar sahənin inkişafına istiqamətlənmiş fundamental
elmi-tədqiqatların
maliyyələşdirilməsini,
aqrar
sahədə
məhsul
ixrajının
kreditləşdirilməsini, kənd ərazilərində sosial problemlərin aradan qaldırılmasına
ə
həmiyyətli yardım göstərilməsi vajib sayılır. Sadalananların maliyyələşdirilməsi
böyük həjmdə vəsait tələb etdiyinə görə, Aqrar nkişaf Bankları dövlət vəsaiti
hesabına yaradılır, sonradan onun səhmləri təkrar bazara çıxarılsa da, səhm-nəzarət
zərfi dövlətdə saxlanılır. Bu yolla dövlət həm onun zərərini öz üzərinə götürür, həm
də aqrar sahənin tənzimlənməsində mühüm təsir imkanını özündə saxlayır.Kənd
təsərrüfatı məhsullarının ixrac imkanlarının genişləndirilməsi, kənd təsərrüfatı
məhsulu istehsalçılarının dünya bazarına çıxışının təmin edilməsi məqsədilə xraca
Yardım Fondunun yaradılması, eləcə də birbaşa ixracın maliyyələşdirilməsi ilə
məşğul olan dxal- xrac Bankının yaradılması məqsədə uyğundur.
7. Bundan əlavə, kənd təsərrüfatı istehsal subyektlərinin kredit alması üçün
banklar tərəfindən tələb olunan biznes planların standartlaşdırılmış və sadələşdirilmiş
formasının hazırlanaraq kənd təsərrüfatı istehsal subyektlərinə paylanmasına da
zərurət hiss edilir.Məqsədli subsidiyalardan və dövlət yardımlarından istifadənin
təkmilləşdirilməsi, ümumitəyinatlı subsidiyaların həjminin artırılması və aqrar sahədə
ümumi məhsul istehsalında xüsusi çəkisinin çoxaldılması, aqrar sahəyə ünvanlı
subsidiyaların həyata keçirilməsi vajib sayılmaqla, ünvanlı subsidiyalar ilk növbədə
kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalçılarının istifadə etdikləri dizel yanajağı, benzin,
sürtgü yağları və digər yanajaq növlərinin güzəştli şərtlərlə alınmasından kənd
təsərrüfatı istehsal vasitələrinin qiymətlərinin yüksəlməsindən dəyən ziyanın
ödənilməsindən ibarət olmalıdır
ST FADƏ ED LM Ş ƏDƏB YYAT S YAHISI
1.
Abbasov
A.
Qloballaşma
şə
raitində
ölkənin
aqrar-ərzaq
təhlükəsizliyinintəmin
edilməsi
mexanizminin
təkmilləşdirilməsi.
Aqrar
islahatlarınilkin
nəticələri
və
perspektivlər
(respublika
elmi-praktik
konfransınınmaterialları), Bakı-2003;
2. Axundzadə L.T., Əsədov A.Ə. Aqrar hüququ. Bakı: Qanun, 2003, 516 s.
3. Alıyev . Aqrar sahənin idarəetmə problemləri. Azərbaycan MilliElmlər
Akademiyasının Xəbərləri, Humanitar və ctimai Elmlər Seriyası ( qtisadiyyat), Bakı
2005(1), səh. 131-138;
4. Alıyev . Azərbaycan Respublikasında aqrar sahədə iqtisadi idarəetmə
mexanizminin təkmilləşdirilməsi, Bakı 2003;
5. Ataşov B.X. Ərzaq təhlükəsizliyinin aktual problemləri. Bakı: Elm, 2005,
336 s.
6. Balayev R.Ə. Aqrar bölmənin və ərzaq bazarının tənzimlənməsi məsələləri.
Müasir mərhələdə Azərbayjanda yeni iqtisadi sistemə keçidin qanunauyğunluqları və
problemləri (Azərayjan Elmlər Akademiyası qtisadiyyat nstitutu). Kollektiv
monoqrafiya. Bakı: Elm, 1998, 498 s.
7. Bağırzadə E. Aqrar islahatların hüquqi tənzimlənməsi, Referat işi,Bakı,
2004;
8. BMT-nin Minilliyin nkişaf Bəyannaməsi. http://www.un.org
9. Cəfərov M. ., Quliyev R.M. Torpaq fondu və ondan səmərəliistifadə, Bakı-
1997;
10. Əlibəyov N.V. Dövlət sahibkarlığının formalaşdırılması / AzETKT və T -
da keçirilmiş aqrar islahatların 10 illiyinə həsr olunmuş konfrans materialları. Bakı:
AzETKT və T -nun mətbəəsi, 2005, s. 184-190
11. Həsənov. R.T. Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının bazar
modelinin konseptual əsasları, Bakı, “Elm” nəşriyyatı 1998;.
12. Hüseynov M.J. Dayanıqlı aqrar sahənin formalaşdırılmasının aktual
problemləri / AzETKT və T -nun elmi əsərləri, 4 hissəli, IV h., Bakı: El-Allianje,
2004, s. 95-109
32. brahimov .H. Aqrar iqtisadiyyatın aktual problemləri. Bakı: Təhsil E M,
2002, 220 s.;
33. brahimov .H. Aqrar iqtisadiyyatın əsasları. Bakı: Səda, 2003, 154 s.;
34. brahimov .H., brahimov E.R. Sahibkarlıq fəaliyətinin iqtisadi-hüquqi
mexanizmi. Bakı: Çıraqlı, 2004, 280 s.;
35. Xəlilov H.A. Aqrar iqtisadiyyatda sistem transformasiyaları və
modernləşdirmə şəraiti, Bakı, 2005.;
36. Qarabəyova Z. Aqrar-sənaye inteqrasiyasının gücləndirilməsinin kənd
yerlərində yoxsulluğun azaldılmasına təsiri. Dünya Bankının qtisadi nkişaf Nazirliyi
ilə birgə həyata keçirdiyi layihə çərçivəsində yerinə yetiriləntədqiqat işinin yekun
hesabatı, Bakı, 2003;
37. Məmmədov H. Aqrar bölmədə aparılan islahatların nəticəsi, problemlərvə
perspektivlər. “Azərbaycan Respublikasında iqtisadi islahatlar:ilkin nəticələr,
problemlər və perspektivlər” adlı beynəlxalq elmi-praktikkonfransın materialları,
Bakı 2003, səh. 66-75;
38. Musayev A.F. Regionların sosial-iqtisadi inkişafında vergi siyasətinin
özünəməxsus rolu vardır / AzETKT və T -da keçirilmiş aqrar islahatların 10 illiyinə
həsr olunmuş konfrans materialları. Bakı: AzETKT və T -nun mətbəəsi, 2005, s. 3-
11;
39. Rüstəmov R.M. Aqrar sahədə davamlı inkişafın formalaşması məsələləri //
Azərbayjan Aqrar Elmi, 2006, № 2, s. 182-186;
40. Salahov S.V. Transformasiya şəraitində aqrar iqtisadiyyatın dövlət
tənzimlənməsi məsələləri. Bakı: MMA-nın mətbəəsi, 2000, 96 s.;
41. Salahov S.V. Aqrar islahatların dayanıqlı inkişaf problemləri / AzETKT
və T -da keçirilmiş aqrar islahatların 10 illiyinə həsr olunmuş konfrans materialları.
Bakı: AzETKT və T -nun mətbəəsi, 2005, s. 18-28;
42. Salahov S.V., Rüstəmov R.M. Aqrar qanunverijiliyin mövjud problemləri
konteksində aqrar təsərrüfatçılıq subyektlərinin fəaliyyətinin hüquqi tənzimlənməsi
məsələləri / AzETKT və T -nun elmi əsərləri, 4 hissəli, II h., Bakı: AzETKT və T -
nun mətbəəsi, 2006, s.24-49.;
43. Səmədzadə Z.Ə. Azərbayjan iqtisadiyyatı XXI əsrdə: inkişaf mərhələləri,
problemlər, XXI əsrin birinji onilliyində iqtisadi inkişaf konsepsiyası haqqında
düşünjələr / Azərbayjan XXI əsrin astanasında Elmi-Praktik konfransının
materialları. Bakı: 1997, s. 78;
44. Mahmudov M.M., Mahmudova
.M., “Region iqtisadiyyatının
tənzimlənməsi”, Bakı – 2001;
45. Məmmədov Q., Xəlilov M. Ekologiya və ətraf mühit, Bakı, “Elm”, 2004.
46. Paşa T. Aqrar islahatlar və onun sosial-iqtisadi nəticələti. Gələcək 10 il:
Azərbaycanda demokratik islahatların başlıca istiqamət və məqsədləri, 2-ci cild, Bakı
2006, səh. 182-216;
47. Rüstəmov V., Rzayev F. Açıq iqtisadi sistem şəraitində aqrarsiyasətin bəzi
məsələləri, Azərbaycan Elmi Tədqiqat Kənd Təsərrüfatının qtisadiyyatı və Təşkili
nstitutunun elmi əsərlər toplusu, Bakı-2005.;
48. Rzayev F. Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatı üzrə malikolduğu
inkişaf potensialının qiymətləndirilməsi. “ qtisadi nkişaf” jurnalı,№2(2), 2006;
49.
Rzayev
F.
Aqrar
islahatların
ilkin
nəticələrinin
qiymətləndirilməsi.“Azərbaycanda
iqtisadi
islahatların
həyata
keçirilməsi
xüsusiyyətləri vəproblemləri” adlı elmi əsərlər toplusu, IV buraxılı, Bakı – 2003;
50. Rzayev F., Qarabəyova Z. Aqrar sektor üzrə dövlət tənzimlənməsi:dünya
təcrübəsi, Azərbaycan reallıqları və perspektiv istiqamətlər.Azərbaycan Elmi
Tədqiqat Kənd Təsərrüfatının qtisadiyyatı və Təşkili nstitutunun elmi əsərlər
toplusu, Bakı, 2003;
51. Rzayev F., Qarabəyova Z., Kərimli R. Kadr hazırlığının əmək
bazarınıntələblərinə uyğunlaşdırılması problemləri: mövcud vəziyyətin təhlilivə bu
sahədə siyasətin təkmilləşdirilməsi istiqamətləri. qtisadi slahatlarMərkəzinin elmi
hesabatı, Bakı, 2005;
52. Salahov S. Aqrar sferada dövlət təmzimlənməsinin konseptualəsasları və
prioritetləri, Bakı, 2002;
53. Salahov S. slahatların və aqrar iqtisadiyyatın tənzimlənməsinin
Azərbaycan modeli. Aqrar islahatların ilkin nəticələri və perspektivlər (Respublika
elmi-praktik konfransının materialları), Bakı, 2003.;
54. Satton U., Covanaççi D., Öcek E. və başqaları (U. Sattonun ümumi
rəhbərliyi ilə). Azərbaycanda kənd təsərrüfatı bazarlarının tədqiqi, Dünya Bankı,
iyun, 2005, Bakı.;
55. Stiqlits C. Qloballaşma və onun doğurduğu narazılıqlar. 2002-ci ildəki
ingiliscə nəşrindən tərcümə, Bakı, 2004.;
56. Zorya S., Əmiraslanov A. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və Azərbaycanın
kənd təsərrüfatı, Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Agentliyi (GTZ), Azərbaycanda
Aqrar Siyasət Məsləhəti Layihəsi, mart, 2004.;
57. Бабашкина А.М. Государственное регулирование Национальной
экономики
, 2005.;
58. Быстрова Г.Е., Козырья М.И. Аграрное право. М.: Юрист, 1998, 533 с.;
59. Булатов А.С. Экономика. М.: Юристь, 2002.;
60. Гулийев Р.Р. Проблемы агропромышленной интеграции вСНГ.
Москва
, Издательство МСХА 2003.;
61. Кузнецов В.В. и др. Экономика сельского хозяйства, 2003.;
62. Лукичев П.М. Государственное регулирование аграрнойсферы
(Автореферат), 2001 http://fep.vsau.ru/referats/lucich/luk.htm(25.12.06).;
63. Под ред. М.Н.Малыша. Аграрная экономика, 2002.;
64.
Попов
Н
.А.
Основы
рыночной
агроэкономики
и
сельскогопредпринимательства
, 2001.;
65.
Портер
M.
Международная
конкуренция
–
М
.
Международныеотношения
, 1993.;
66.Попов Н.А. Экономика сельскохозяйственного производства, с
основами
рыночной агроэкономики и сельского предпринимательства. М.:
ТАНДЕМ
, 1999, 352 с.;
67. Рыгалова Л.В. Аграрное право. М.: Академия, 2002, 240 с.;
68. Серова Е.В. Аграрная Экономика. М.: ГУ ВШЭ, 1999, 199 с.;
69. Государственное регулирование экономики в современных условиях.
Москва
– 1997;
70. Смит. А. Исследование о природе и причинах о богатстве народов.
Москва
– 1962;
71. КулиевТ.А. Регулируемаярыночнаяэканомика. Баку: 1999;
72. Marie-Claire C.S. Ashfaq K. Sustainable development law–principles,
practices and prospects. New York: UN, 2004, 360 p;
73. Peter H. Agricultural workers and their contribution to sustainable
agriculture and rural development. FAO, 2005, 91 p.http://www.ilo.org;
74.
WilsonA.,
TyrchniewiczA.
Agricultureandsustainabledevelopment:
Policyanalysisonthe Great Plains. Manitoba, 1995, 118 p.
Hüquqi – normativ aktlar
1. “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdəsosial-iqtisadi
inkişafı Dövlət Proqramı” (2009-cu il 14 aprel);
2.Azərbaycan
Respublikası
regionlarının
sosial-iqtisadi
inkişafı
DövlətProqramı (2004 - 2008-ci illər)(11 fevral 2004-cü il);
3. “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasındayoxsulluğun azaldılması
və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı” (15 sentyabr 2008-ci il);
4. “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq
məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” (25 avqust 2008-ci il);
5.
“Aqrar
bölmədə
idarəetmənin
təkmilləşdirilməsi
tədbirləri
haqqında”Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (23 oktyabr 2004-cü il);
6.
“Aqrar
bölmədə
lizinqin
genişləndirilməsi
sahəsində
ə
lavə
tədbirlərhaqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (23
oktyabr2004-cü il);
7.
Azərbaycan
Respublikasında
1999-2000-ci
illərdə
aqrar
islahatlarındərinləşdirilməsi və kənd təsərrüfatında sahibkarlığın inkişafına
köməkgöstərilməsinə dair Dövlət Proqramı;
8. Azərbaycan Respublikasında 2002-2006-cı illərdə aqrar bölmənininkişafına
dair Proqram;
9. Azərbaycan Respublikasında kiçik və orta sahibkarlığın inkişafınınDövlət
Proqramı (2002-2005-ci illər);
10. “Azərbaycan Respublikasının Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu haqqında
Ə
sasnamənin təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Fərmanı (12 oktyabr 1992-ci il)
11. Azərbaycan Respublikasında Yoxsulluğun Azaldılması və qtisadi nkişaf
üzrə Dövlət Proqramı (2003-2005-ci illər);
12. “Azərbaycan Respublikasında 2002-2006-cı illərdə aqrar bölmənin
inkişafına dair Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası
Nazirlər Kabinetinin Sərəncamı (17 oktyabr 2002-ci il);
13. “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və onun yanında
yaradılmış dövlət agentlikləri və dövlət xidmətləri haqqında əsasnamələrin təsdiq
edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanı;
14. “Aqrar sahədə islahatların sürətləndirilməsinə dair bəzi tədbirlər haqqında”
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (22 mart 1999-cu il);
15. “Azərbaycan Respublikasında antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi
haqqında” Azərbayjan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (31 may 2005-ci il);
16. “Kənd təsərrüfatında sığortanın stimullaşdırılması haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu (18 iyun 2002-ci il);
17. “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına müddətli vergi güzəştlərinin
verilməsi haqqında”Azərbaycan Respublikasının Qanunu (27 noyabr 2001-ci il);
18. “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (11 dekabr
1998-ci il);
19. “Torpaq vergisi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (24
dekabr 1996-cı il);
Dostları ilə paylaş: |