Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
58
Bunun əksi hər zaman səhlənkarlıq və ədəbsizlik hesab olunmuş və
olunmaqdadır.
şgüzar ünsiyyətdə işgüzar təmasların təşkili qaydalarına ciddi diqqət
ayrılır. Belə ki, rəhbərin artıq dərəcədə ünsiyyətə açıqlığı normal işgüzar
şə
raitin yaranmasına yol vermir və tez-tez təklifsizliyin yaranmasına gətirib
çıxarır. Buna görə də vəzifəcə yuxarı olan şəxslərin iş kabinetlərinə icazəsiz
girən şəxslərin sayını məhdudlaşdırmaq məqsədəuyğundur. Əgər kabinetdə
kimsə varsa, oraya daxil olmaq olmaz. Bu qaydaya qəbul saatlarında xüsu-
silə riayət etmək lazımdır. Yaxşı olar ki, rəhbərlə bilavasitə təmasa girmək
istəyən bütün şəxslər dəqiq fiksə edilmiş başçəkmə vaxtına malik olsun və
görüşün baş tutacağına əmin olsunlar. Rəhbərin artıq dərəcədə ünsiyyətə
qapalılığı da arzu olunan deyildir, çünki bu, informasiyanın itirilməsinə
gətirib çıxarır.
ş
güzar təmasların planlaşdırılması zamanı əsas rolu katibə (katib) oy-
nayır. O, başçəkmənin təxirəsalınmazlığı məsələsini həll etməli, əməkdaşları
gözlənilməz şəraitlər barəsində xəbərdar etməli və arayışlar verməlidir.
ş
çini dəvət edərkən müdir ona hazırlanmaq üçün imkan vermək məq-
sədilə onu katibə vasitəsilə vaxt, davamiyyət müddəti və söhbətin mövzusu
haqqında xəbərdar etməlidir. Söhbətləri tabelikdə olanın kabinetində apar-
maq məqsədəuyğundur, çünki bu zaman bütün materiallar əl altında olur və
telefon zəngləri mane olmurlar. Bəzən söhbətləri başqa əməkdaşların da
eşitməsi üçün ümumi otaqda aparmaq olar. şgüzar yerdən kənarda söhbət-
lərin aparılması, bir qayda olaraq, arzu olunan deyil: bu, seçilmişlik və məx-
filik təəssüratı yaradır.
Ziyarətçilər üçün nəzərdə tutulmuş otaqlarda onlar üçün maksimal ra-
hatlıq yaradılmalıdır. Bütün şərait insanlara qarşı diqqətdən xəbər vermə-
lidir.
ş
güzar etiketdə subordinasiya məsələləri mühüm əhəmiyyət kəsb edir,
çünki idarəetmə münasibətləri iyerarxik xarakter daşıyır.
ş
güzar subordinasiya, hər şeydən əvvəl, səhihlik tələb edir: qarşılıqlı
tabeliyi yaddan çıxarmaq və xüsusi zərurət olmadan aşağı rəhbərin nüfuzu-
nu alçaldaraq “üstdən aşağı” göstərişlər vermək olmaz. Subordinasiyanın
pozulması zamanı tabelikdə olan rəhbəri bu haqda xəbərdar etmək lazımdır
və bunu elə etmək lazımdır ki, o, elə fikirləşməsin ki, ondan “yan keçirlər”
və onunla hesablaşmaq istəmirlər.
Tabelikdə olanlarla ünsiyyət zamanı emosional neytrallıq prinsipini
tətbiq etmək məqsədəuyğundur. Bu prinsip bütün əməkdaşlara, şəxsi sim-
patiya və antipatiyadan asılı olmayaraq bərabər və səbirlə münasibət gös-
tərməyi tələb edir. Tabelikdə olanlarla işdənkənar münasibətlərdə xüsusilə
ehtiyatlı olmaq lazımdır, çünki sonuncu qarşılıqlı münasibətlərdə təklif-
sizliyə gətirib çıxara, tez və ya gec rəhbəri ikimənalı vəziyyətdə qoya bilər.
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
59
Hazırda vizit kartları getdikcə daha geniş intişar tapmağa başlayırlar,
çünki onlar firma nümayəndələri ilə xüsusilə də ilk görüşlərdə işgüzar mü-
nasibətlərin təşkilində mütləq atribut kimi çıxış edirlər. Vizit kartları Qərbdə
fəal şəkildə tətbiq edilir.
Vizit kartlarının əsas təyinatı ilk tanışlıq zamanı işgüzar şəxslərin bir-
birilərinə təqdim edilməsidir. Onlardan təmasa girməkdə maraqlı olduğunuz
şə
xslərə öz mövcudluğunuz bərasində informasiya vermək üçün də istifadə
olunur. Bu, qiyabi nümayəndəlik, sizin marağınızın adresata (ünvanlanan
şə
xsə) yumşaq, zəhlə tökməyən təqdimetmə formasıdır. Vizit kartlarından,
həmçinin təmasların saxlanması (bayram və ya başqa hadisə münasibətilə
təbriketmə, başsağlığı vermə, minnətdarlıq etmə, hədiyyə, suvenir, çiçəklə
birlikdə) üçün də istifadə olunur.
Vizit kartları ana dilində çap olunur, onda təkcə vəzifəni yox, real
maraqlar sferasını və səlahiyyətləri tam şəkildə göstərmək lazımdır.
Vizit kartlarının aşağıdakı növləri mövcuddur:
Standart kart
. Soyad, ad və atasının adı böyük hərflərlə, vəzifə kiçik
hərflərlə yazılır. Adətən firmanın ünvanı və telefonu (o cümlədən ev nöm-
rəsi), bəzən isə teleks və faks nömrələri də göstərilir. Bu kart növündən artıq
baş tutmuş tanışlıq zamanı istifadə olunur.
Xüsusi və nümayəndəlik məqsədləri üçün kartlar
. Firmanın ünvanı və
telefonu göstərilir. Əgər sizə belə bir kart təqdim etsələr, deməli, onun
sahibi uzunmüddətli təmaslara meyilli deyil. O, sadəcə olaraq özünü təqdim
edir. Ondan öz koordinatlarını yazmasını xahiş etməyin: əgər o, onları ver-
mək istəsəydi, onda sizə başqa növ vizit kartı təqdim edərdi. Ayrı-ayrı hal-
larda xüsusi məqsədlər üçün olan kartı yaxşı tanış olan partnyordan, o, onun
koordinatlarının sizə yaxşı tanış olmasını nəzərə alaraq sizə həmin kartla
birlikdə suvenir göndərərkən əldə etmək olar.
Firma kartları
. Firma adından təbriketmə zamanı istifadə olunur.
Fotoqrafiyalı kartlara da rast gəlmək olar. Kitab kimi vərəqləri olan,
firmaya necə gəlmək olmasını, avtomobillərin harada park (yerləşdirmə)
edilməsini və s. göstərən xəritənin yerləşdirildiyi kartlar da vardır.
Hədiyyələr vermək və üzərində firma nişanları olan suvenirlər təqdim
etmək işgüzar dünyanın qədim ənənəsidir. Etiketə görə ilk görüşdə hədiy-
yələri qonaqlar yox, ev sahibləri verirlər. Buna görə də sizə təşrif buyurmuş
xarici nümayəndəyə onu hörmətli bir partnyor hesab etdiyiniz və uzunmüd-
dətli münasibətlər haqqında düşündüyünüzün əlaməti olaraq suvenir təqdim
etməlisiniz. (Milli biznesmenlər nə üçünsə belə hesab edirlər ki, hədiyyələri
onlara “zəngin əcnəbilər” təqdim etməlidirlər). Sonrakı görüşlərdə hədiyyə
mübadiləsi mütləq olur. Onları vida zamanı da təqdim etmək lazımdır.
Suvenirlərin seçilməsinə çox ciddi yanaşmaq lazımdır. Onlar məşğu-
liyyət növünə, firmanın spesifikliyi və ya onun yerləşdiyi yerə uyğun gəl-
məlidir. Yaxşı olar ki, partnyorun arzu və tərzinə cavab verən suvenir