Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 1,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
88 2012-ci ildə YGB-lərin ümumi sayı 2011-ci ilə nisbətən 108,55% təşkil etmiş və ya 17663 ədəd bəyannamə çox olmuşdur. Tranzit olaraq Azərbaycan Respublikası ə razisindən 9454,7 min ton yük keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası ərazisindən daşınan tranzit yükün miqdarı keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 141,50% olmuş və ya 2773 min ton çoxalmışdır. xrac-idxal əməliyyatlarının həcminin aylar üzrə dəyişməsi aşağıdakı kimi olmuşdur: - ixrac əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi iyun ayında (2068359,6 min ABŞ dolları), aşağı həddi isə mart ayında (1287860,5 min ABŞ dolları) olmuşdur; - idxal əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi dekabr ayında (884210,1 min ABŞ dolları), aşağı həddi isə fevral ayında (345306,1 min ABŞ dolları) olmuşdur; - dekabr ayında ixrac əməliyyatlarının həcmi noyabr ayı ilə müqayisədə 116765,6 min ABŞ dolları həcmində azalmışdır; - dekabr ayında idxal əməliyyatlarının həcmi noyabr ayı ilə müqayisədə 306369,6 min ABŞ dolları həcmində artmışdır; - ixrac əməliyyatlarında orta aylıq artım 44827,7 min ABŞ dolları, idxal ə məliyyat-larında isə 47291,8 min ABŞ dolları olmuşdur. Hazırda bir sıra dəyişikliklərlə AR Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin daha da liberallaşdırılması haqqında” 609 nömrəli, 24 iyun 1997-ci il tarixli Fərmanı qüvvədədir. Həmin Fərmanla təsdiqlənmiş Azərbaycan Respublika- sında idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi Qaydaları xarici ticarət əməliy- yatlarını dörd növə bölür: ixrac əməliyyatları (respublikada istehsal, emal, təkrar emal olunan malların ixracı, kreditə ixrac əməliyyatları, təkrar ixrac (reeksport) ə məliyyatları, konsiqnasiya yolu ilə ixrac əməliyyatları, müvəqqəti ixrac ə məliyyatları), idxal əməliyyatları (rezidentlərin öz vəsaitləri hesabına idxal), digər idxal-ixrac əməliyyatları və Dövlətlərarası Sazişlərə əsasən ticarət əməliyyatları. 609 nömrəli Fərmanın bəzi müddəaları digər bölmələrdə daha ətraflı müzakirə ediləcək. Fiziki şəxslər tərəfindən respublikaya gətirilən 193983,3 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə gömrük mədaxil orderləri (GMO) ilə rəsmiləşdirilmişdir. Keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən GMO ilə rəsmiləşdirilən yüklərin dəyəri 89,66% təşkil 89 etmiş və ya 22372,6 min ABŞ dolları çox olmuşdur. Ümumilikdə, müvafiq dövr ə rzində əməliyyatların strukturu aşağıdakı kimi olmuşdur: Şə kil 2.3 dxal və ixrac əməliyyaytlarında əsas yer tutan malları 1 (faizlə xüsusi çəkisi) Ölkənin ixracında əsas tərəfdaş ölkələr içərisində ümumi ixracın 33,3%-i düşən taliya, 8,7% ilə Fransa, 8,2%-lə srail və 7,2%-lə ABŞ olmuşdur. dxalda isə ən böyük tərəfdaş ölkə hər il olduğu kimi yenə də Rusiya olmuş və idxalın 17,35%-i onun payına düşmüşdür. kinci isə 11,7%-lik payla Türkiyə Cümhuriyyəti olmuş, ümumi idxalın 9,2%-i Almaniyanın və 8,9%-i isə Çin Xalq Respublikasının payına 1 Azərbaycanın Statistik Göstəriciləri, Bakı, 2013 90 düşmüşdür. Göründüyü kimi ixracda xam neftin və neft məhsullarının ixrac edildiyi qərb ölkələri, idxalda isə Azərbaycanın ənənəvi tərəfdaşı olan ölkələr üstünlüyü qorumuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, müvafiq dövrdə xarici ticarətlə 7772 hüquqi və fiziki şə xs məşğul olmuşdur. Bunlardan 3661-i hüquqi, 4111-i isə fiziki şəxslərdir. xrac ə məliy-yatlarında dövlət sektorunun payı 20183995,6 min ABŞ dolları (94,65%), özəl sekto-run 1005086,3 min ABŞ dolları (4,71%), fiziki şəxslərin payı isə 135695,9 min ABŞ dolları (0,64%) olmuşdur. dxal əməliyyatlarında dövlət sektorunun payı 1912231,4 min ABŞ dolları (28,98%), özəl sektorun payı 4348523,5 min ABŞ dolları (65,89%), fiziki şəxslərin payı isə 338599,9 min ABŞ dolları (5,13%) olmuşdur. III FƏS L. AZƏRBAYCAN RESPUBL KASINDA XAR C QT SAD FƏAL YYƏT N HÜQUQ TƏNZ MLƏNMƏS N N TƏKM LLƏŞD R LMƏS ST QAMƏTLƏR 91 3.1 Azərbaycan Respublikasında xarici iqtisadi fəaliyyətin tənzimlənməsinin təşkili və formalaşmasının əsas istiqamətləri Апарылан тящлилlər эюстярир ки, mцasиr dюvrdя dцnya taсяrцffat sиstemиndя baш verяn kюklц keyfиyyяt dяyишиlиklяri nяtиcяsиndя beynяlxalq иqtиsadи mцnasиbят- ляр mцrяkkяb vя dиnamиk sиstemя чevrиlmиш vя bu sиstemиn hяr bиr юlkяdя mиllи иqtиsadиyyatын иnkишafынa tяsиrи xeylи gцclяnmишdиr. Бу baxыmdan demяк olar kи, mцasиr dюvrdя mиllи иqtиsadиyйатын иnkишaf sяvиyyяsиnиn yцksяldиlmяsи onun dцnya tяsяrrцfat sиstemиnя sяmяrяlи иnteqrasиyanы nяzяrdя tutur kи, buna иsя иndиkи шяraиtdя mяqsяdyюnlц xarиcи sиyasяt aparыlmasы nяtиcяsиndя naиl olmaq mцmkцndцr. Bашга сюзля мцасир dюvrdя mиllи иqtиsadиyyatын dцnya тяsяrцffат sиstemиnя sяmяrяlи иnteqrasиyasы xarиcи иqtиsadи fяalиyytиn beynяlxalq hцquq normalarına vя dцnya praktиkasнa яsaslanan, mиllи иqtиsadиyyatын иnkишаф xцsusиy- yяtляrиnи vя prespektиvlяrиnи nяzяrя alan vя konkret шяraиtиn tялябляриня cavab verяn mцkяныняl vя чevиk dюvlяt tянzиmляnmя sиstemиnиn yaradыlmasыны nяzяrdя tutur. Bu hяm dя, onunla шярtlяnиr kи, mцasиr шяraиtdя иnkшaf etmяkdя olan zяиf və gяnc юlkяlяrиn sяnayesи onlarын gerиdя qalmыш яyalяt “statusunun” saxlanılmasнa xиdmяt edяn xarиcи rяqabяtиn hцcуmlarынdan, o cцmlяdяn, dempиnq sиyasяtиndяn qorunmaьa sadяcя olaraq mяcburdurlar. Яn аzы ona gюrя kи, hяr hansы bиr mяhsulun иstehsaлыnda nиsbи цstцnlцyя malиk olmaq цчцн, hяmиn иstehsalын yaranmasы vя инkишafы цчцн mцяyyяn vaxt lazыmdыr kи, buna azad tиcarяt mюvcud olduьu halda mцasиr rяqabяt şяraиtинdя яldя etmяk mцmkцn deyиldi. Azad tиcarяt tяrяfdarlarыnыn mяhz proteksиonиst sиyasяtиn kюmяyи иlя formalaшma dюvrцnц keчиrяrяk иnkишaf etmиш vя dцnya bazaрыnda rяqabяt цstцnlцyц qazanmыш sяnaye иstelahчыlarыны artыq yaratмыш юlkяlяr olmasы да bu fиkиrиn doьruluьunu tяsdиqlяyиr. Hazыrda dцnyaныn bцtцn юlkяlяrиndя харижи иqtиsadи фяalиyyяtиn dюvляt tяnzиmlяnmяsи sиstemlяrи mюvcuddur ki, iqtisadi müstəqilliyini yenicə qazanmış respublikamızda da dünya ölkələrinin aparıcı təcrübəsindən irəli gələn prinsiplər əsasında fəaliyyət göstərən tənzimlənmə sistemi formalaşmaqdadır. Bu sиstemlяr ayры-ayры юlkяляrdя mцяyyяn fяrqlи cяhяtlяrя malik Yüklə 1,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|