Azərbaycan Respublikası
Maliyyə Nazirliyinin
“06” dekabr 2011-ci il tarixli
Q-01 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmişdir.
Həyat sığortası və qeyri-həyat sığortası üzrə
sığorta ehtiyatlarının formalaşdırılması
Q A Y D A L A R I
Bakı 2011
1. Ümumi müddəalar
1.1.
Bu Qaydalar «Sığorta fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası
Qanununun 81.8-ci maddəsinə uyğun olaraq hazırlanmışdır və sığorta ehtiyatlarını
təmin edən aktivlərin diversifikasiya səviyyəsi, etibarlılığı, investisiyaya
yönəldilməsi, rentabelliyi, likvidliyi, tərkibi və digər keyfiyyət meyarları nəzərə
alınmaqla, belə ehtiyatların tərkibini, formalaşdırılmasını, həmçinin sığorta
ehtiyatlarında təkrarsığortaçıların payının hesablanmasını, habelə bununla bağlı
qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər məsələləri tənzimləyir.
1.2.
İcbari sığorta növləri üzrə sığorta ehtiyatları icbari sığorta
qanunvericiliyinin tələbləri nəzərə alınmaqla bu qaydalara uyğun olaraq
hesablanır.
1.3.
Bu Qaydalarda istifadə olunan «sığortaçı» anlayışı sığortaçılarla
yanaşı, «Sığorta fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununun
1.2-ci maddəsinə uyğun olaraq, təkrarsığortaçıları da əhatə edir.
1.4.
Bu Qaydaların məqsədləri üçün aşağıdakı anlayışlardan istifadə
edilir:
1.4.1. aktuar metodları - sığorta ehtiyatlarının hesablanması zamanı aktuari
tərəfindən tətbiq edilən iqtisadi-riyazi hesablama metodları;
1.4.2. hesabat tarixi – sığortaçının müvafiq hesabatının tərtib edildiyi tarix;
1.4.3. hesabat dövrü - hesabat tarixindən əvvəlki 12 ay;
1.4.4. sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri – sığorta müqavilələri və
təkrarsığortaya qəbul edilmiş risklər üzrə təkrarsığorta müqavilələri;
1.4.5. baza sığorta haqqı – sığorta müqaviləsi üzrə hesablanmış sığorta
haqqından həmin müqavilənin bağlanması üzrə göstərilən vasitəçilik xidməti üçün
komisyon muzdu (hesablanmış sığorta haqqının 15%-dən çox olmamaqla)
çıxıldıqdan sonra qalan məbləğ;
1.4.6. baza təkrarsığorta haqqı – təkrarsığorta müqaviləsi üzrə hesablanmış
təkrarsığorta haqqından həmin müqavilə üzrə təkrarsığortalıya və (və ya)
vasitəçilik xidməti üçün hesablanmış komisyon muzd (qəbul edilən risklərlə bağlı
təkrarsığorta müqavilələri üçün hesablanmış təkrarsığorta haqqının 15%-dən çox
olmamaqla) çıxıldıqdan sonra qalan məbləğ.;
1.4.7. qazanılmamış sığorta haqqı - sığorta haqqının sığorta təminatının
qüvvədə olma müddətinin hesablama tarixindən sonrakı dövrünə aid olan hissəsi;
1.4.8. qazanılmamış təkrarsığorta haqqı - təkrarsığorta haqqının
təkrarsığorta müqaviləsi üzrə təkrarsığorta təminatının qüvvədə olma müddətinin
hesablama tarixindən sonrakı dövrünə aid olan hissəsi;
1.4.9. qazanılmış məcmu sığorta haqları - hesabat dövrü ərzində bağlanmış
sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə hesablanmış məcmu baza sığorta
haqlarının və hesabat dövrünün əvvəlinə qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının
baza hissəsinin cəmindən həmin dövrün sonuna qazanılmamış sığorta haqları
ehtiyatının baza hissəsini çıxdıqdan sonra qalan məbləğ;
1.4.10. minimum depozit təkrarsığorta haqqı – qeyri-mütənasib
təkrarsığorta üzrə obliqator formada bağlanan təkrarsığorta müqavilələrində
3
təkrarsığortalının gözlənilən sığorta portfelinə uyğun olaraq müəyyən edilən,
müqavilə ilinin əvvəlində ödənilən ilkin təkrarsığorta haqqı;
1.4.11. tənzimlənməmiş tələb - sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinə
müvafiq olaraq sığorta ödənişinin həyata keçirilməsi üçün sığortaçıya bildirilmiş
elə sığorta və ya təkrarsığorta tələbidir ki, onunla əlaqədar sığorta ödənişi
verilməmişdir və ya tam məbləğdə verilməmişdir;
1.4.12. gətirilmiş gözlənilən dəyər - faiz dərəcəsi və hesabat tarixi ilə
sığorta haqlarının və ya sığorta ödənişlərinin verilməsi tarixləri arasındakı müddət
nəzərə alınmaqla hesablanan (diskontlaşdırılan) sığorta haqlarının və ya sığorta
ödənişlərinin, yaxud da xərclərin gözlənilən (ehtimal olunan) dəyəri;
1.4.13. bildirilmiş, lakin tənzimlənməmiş zərərlər ehtiyatı - baş verməsi
haqqında qanunla və ya sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsi ilə müəyyən
olunmuş qaydada hesabat tarixinə qədər sığortaçıya bildirilmiş, lakin sığorta
ödənişləri verilməmiş, yaxud tam verilməmiş sığorta hadisələri üzrə sığorta
ödənişlərinin verilməsi ilə bağlı sığortaçının öhdəliyi;
1.4.14. uzunmüddətli öhdəliklər ehtiyatı (riyazi ehtiyatlar) - hesabat tarixinə
qədər baş verməmiş, lakin sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsinin qüvvədə olma
müddətində gələcəkdə baş verməsi mümkün ola bilən sığorta hadisələri üzrə
sığorta ödənişlərinin verilməsi ilə bağlı sığortaçının (təkrarsığortaçının) öhdəliyi;
1.4.15. baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatı - baş verməsi
haqqında qanunla və ya sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi ilə müəyyən olunmuş
qaydada hesabat tarixinə qədər sığortaçıya bildirilməmiş, sığorta hadisələri üzrə
sığorta ödənişlərinin verilməsi ilə bağlı sığortaçının (təkrarsığortaçının) öhdəliyi;
1.4.16. həyatın qeyri-yığım sığortası – həyatın yığım sığortasına aid
olmayan həyat sığortası sinifləri;
1.4.17. xalis sığorta ehtiyatları – sığorta ehtiyatlarından bu ehtiyatlarda
təkrarsığortaçıların payı çıxıldıqdan sonra qalan məbləğ.
2. Sığorta ehtiyatlarının tərkibi
2.1. Sığortaçı aşağıdakı tərkibdə sığorta ehtiyatları formalaşdırmalıdır:
2.1.1 qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı (bundan sonra QSHE
adlandırılacaq) - sığortaçı tərəfindən qeyri-həyat sığortası sahəsindəki, hesabat
tarixinə qüvvədə olan sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə formalaşdırılır;
2.1.2. uzunmüddətli öhdəliklər ehtiyatı (riyazi ehtiyatlar) (bundan sonra RE
adlandırılacaq) – sığortaçı tərəfindən həyat sığortası sahəsindəki, hesabat tarixinə
qüvvədə olan sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə yaradılır;
2.1.3. zərərlər ehtiyatı:
- baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatı (bundan sonra BVBZE
adlandırılacaq);
- bildirilmiş, lakin tənzimlənməmiş zərərlər ehtiyatı (bundan sonra BTZE
adlandırılacaq).
2.1.4.
sığorta
nəzarəti
orqanının
qeyri-həyat
sığortası
üzrə
formalaşdırılmasını tələb etdiyi əlavə ehtiyatlar.
4
2.2. Sığorta ehtiyatlarının bu Qaydalara əsasən hesablanmış məbləği onun
minimum məbləğidir. Sığortaçı sığorta ehtiyatlarını bu Qaydalara əsasən
hesablanmış minimum məbləğdən artıq məbləğdə formalaşdıra bilər.
2.3. Sığorta ehtiyatlarının bu Qaydalara əsasən hesablanmış minimum
məbləğindən artıq məbləği və əlavə ehtiyatlar üzrə təkrarsığortaçıların payı sıfıra
bərabər qəbul edilir.
3. Sığorta ehtiyatlarının hesablanmasına
aid ümumi tələblər
3.1. Qüvvədə olan sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə qəbul edilmiş
öhdəliklərin icrasını təmin etmək üçün sığortaçı bu Qaydalara əsasən hesablanmış
məbləğdən az olmayan məbləğdə formalaşdırılmış sığorta ehtiyatlarına malik
olmalıdır.
3.2. Sığorta ehtiyatları sığortaçı tərəfindən sığortanın hər bir sinfiüzrə
ayrılıqda formalaşdırılır.
3.3. Sığorta ehtiyatlarının hesablanması sığortaçı tərəfindən bağlanmış
bütün sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə qəbul edilən öhdəliklər nəzərə
alınmaqla risklərin sonrakı təkrarsığortasından asılı olmayaraq aparılır.
3.4. Sığorta ehtiyatlarının hesablanması zamanı onun hər bir növü (bu
Qaydaların 2.1-ci bəndində göstərilən tərkib hissəsi) nəzərə alınmaqla bu
Qaydaların
6-cı
bölməsinə
müvafiq
olaraq
sığorta
ehtiyatlarında
təkrarsığortaçıların payı müəyyən edilir.
3.5. Əgər icbari sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi və ya qanunvericilik aktı
ilə sığorta təminatının müddəti dəqiq təyin olunmamışdırsa, onda sığorta
ehtiyatlarının hesablanması üçün sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinin
qüvvədə olma müddəti qəbul edilir.
3.7. Sığortaçı sığorta ehtiyatlarının hesablanması üçün zəruri olan
məlumatları əks etdirən sənədləri (sığorta və təkrarsığorta müqavilələri, sığorta
müqavilələrinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi və ya sığorta hadisələrinin baş
verməsi haqqında daxil olmuş ərizələr, bildirilmiş zərərin ehtimal olunan ilkin
məbləğini əks etdirən sənəd, hesablanmış komisyon muzdlar, sığorta haqlarının
ödənilməsi, hesablanmış sığorta ödənişləri, sığorta ödənişlərinin verilməsi və
qaytarılan sığorta haqları barədə mühasibat sənədləri) sığorta (təkrarsığorta)
müqavilələri üzrə öhdəliklərin tam yerinə yetirildiyi tarixdən ən azı 5 il
müddətində saxlamalıdır.
3.8. Sığortaçı həyat və qeyri-həyat sığortaları üzrə sığorta ehtiyatlarının
hesablanması üçün zəruri olan məlumatların ayrılıqda aşağıdakı jurnallarda
qeydiyyatını (kağız və elektron daşıyıcılarında) aparmalıdır:
3.8.1. Sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinin uçotu jurnalı;
3.8.2. Zərərlərin uçotu jurnalı.
3.9. Sığorta ehtiyatlarının hesablanması ilə əlaqədar «Sığorta (təkrarsığorta)
müqavilələrinin uçotu» və «Zərərlərin uçotu» jurnallarının formaları bu
Qaydaların müvafiq olaraq 1 və 2 №-li Əlavələrində göstərilmişdir. Sığortaçı
5
(təkrarsığortaçı) həmin jurnallarda (axırıncı sütundan sonra) sığorta (təkrarsığorta)
müqavilələri və zərərlərlə bağlı digər məlumatları da göstərə bilər.
3.10. Sığorta nəzarəti orqanı sığorta ehtiyatlarının hesablanmasının
düzgünlüyünü yoxlamaq üçün bu Qaydaların 3.8-ci bəndində göstərilən jurnalları
sığortaçıdan (təkrarsığortaçıdan) tələb etmək hüququna malikdir.
4. Qeyri-həyat sığortası sahəsi
üzrə sığorta ehtiyatları
4.1. Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı
4.1.1. Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatı iki hissədən ibarətdir:
4.1.1.1. qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının baza hissəsi (bundan sonra
QSHEB adlandırılacaq);
4.1.1.2. qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının əlavə hissəsi (bundan sonra
QSHEƏ adlandırılacaq).
4.1.2. Qazanılmamış sığorta haqqı hər bir sığorta müqaviləsi üzrə aşağıdakı
düsturla hesablanır:
QSH = BSH x (T
1
- T
2
)/T
1
,
burada:
QSH - sığorta müqaviləsi üzrə qazanılmamış sığorta haqqıdır;
BSH - sığorta müqaviləsi üzrə baza sığorta haqqıdır;
T
1
- sığorta təminatının müddətinin günlərlə sayıdır;
T
2
- sığorta təminatının başlandığı andan hesabat tarixinə qədər onun
qüvvədə olduğu günlərin sayıdır.
4.1.3. Baxılan sığorta sinfinə aid olan bütün sığorta müqavilələri üzrə ayrı-
ayrılıqda hesablanmış qazanılmamış sığorta haqlarının cəmi sığortaçının həmin
sinif üzrə qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının baza hissəsini təşkil edir.
4.1.4. Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının əlavə hissəsi bu Qaydaların
6.2.3-cü bəndinə müvafiq olaraq hesablanır.
4.2. Bildirilmiş, lakin tənzimlənməmiş zərərlər ehtiyatı
4.2.1. BTZE sığortaçıya bildirilmiş, lakin hesabat tarixinə qədər
tənzimlənməmiş hər bir tələb üzrə hesablanır. Bildirilmiş tələb sığorta hadisəsinin
baş verməsi barədə sığortalı tərəfindən onun üçün əlverişli olan istənilən üsulla və
ya sığorta qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada sığortaçıya bildirildiyi
andan zərər məbləği göstərilməklə sığortaçının zərərlərin uçotu jurnalında qeyd
olunur.
4.2.2. BTZE aşağıdakı kimi hesablanır:
BTZE = SÖ + QSH + ZTX,
burada:
6
SÖ - sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə bildirilmiş tələblərlə bağlı
verilməli olan sığorta ödənişləridir;
QSH - sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə vaxtından əvvəl xitam
verilməsi (şərtlərinin dəyişdirilməsi) ilə əlaqədar hesabat tarixinə sığortalılara
(təkrarsığortalılara) qaytarılmalı olan sığorta (təkrarsığorta) haqlarıdır;
ZTX - sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə bildirilmiş tələblərlə bağlı
zərərlərin tənzimlənməsi, o cümlədən sığorta ödənişlərinin məbləğlərinin
müəyyən edilməsi, həmçinin sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə vaxtından
əvvəl xitam verilməsi (şərtlərinin dəyişdirilməsi) ilə əlaqədar hesabat tarixinə
sığortalılara (təkrarsığortalılara) qaytarılmalı olan sığorta (təkrarsığorta) haqlarının
hesablanması zamanı sığortaçının çəkməli olduğu xərclərdir (zərərlərin
tənzimlənməsi xərcləri).
ZTX sığorta müqavilələri üzrə bildirilmiş tələblərlə bağlı verilməli olan
sığorta ödənişlərinin və sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə vaxtından əvvəl
xitam verilməsi (şərtlərinin dəyişdirilməsi) ilə əlaqədar hesabat tarixinə
sığortalılara (təkrarsığortalılara) qaytarılmalı olan sığorta (təkrarsığorta) haqlarının
3 faizi məbləğində qəbul edilir.
4.2.3. Əgər verilməli olan sığorta ödənişinin məbləği müəyyən
edilməmişdirsə, onda BTZE-nin hesablanması üçün sığorta ödənişinin sığorta
hadisəsi barədə sığortaçı tərəfindən ilkin olaraq alınmış məlumatlar əsasında
qiymətləndirilmiş mümkün ola bilən maksimum qiyməti istifadə edilir (sığorta
məbləğindən böyük olmamaqla).
4.2.4. BTZE-nin məbləği sığorta haqlarının ödənilməsi üzrə sığortalının
(təkrarsığortalının) hesabat tarixinə sığortaçıya olan borcları qədər azaldıla bilər.
4.2.5. Sığortaçı BTZE-ni, hansının birinci baş verməsindən asılı olaraq,
sığorta ödənişinin verildiyi və ya sığorta ödənişinin verilməsindən imtina edilməsi
barədə sığortaçının qərar qəbul etdiyi anadək, yaxud sığorta ödənişinin
alınmasından sığortalının yazılı şəkildə imtina etməsi anınadək formalaşdırır.
4.3. Baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatı
4.3.1. BVBZE-nin hesablanması hər bir sığorta sinfi üzrə ayrılıqda aparılır.
4.3.2. Baxılan sığorta sinfiüzrə BVBZE aşağıdakı üç məbləğdən böyük
olanıdır:
4.3.2.1. verilmiş sığorta ödənişlərinə əsasən hesabat tarixinə üçbucaq
metodu ilə hesablanmış BVBZE;
4.3.2.2. hesabat tarixinə hesablanmış BTZE-nin 25 faizi;
4.3.2.3 hesabat tarixindən əvvəlki 4 rüb ərzində qazanılmış məcmu sığorta
haqlarının 5 faizi.
4.3.3. Üçbucaq metodundan istifadə edərkən hesablamada istifadə olunan
sığorta ödənişlərinin aid olduğu dövr kimi «Sığorta fəaliyyəti haqqında»
Azərbaycan Respublikasının Qanununun 14.3.1.1-14.3.2.7-ci maddələrində
nəzərdə tutulmuş sığorta sinifləri üçün hesabat tarixindən əvvəlki 12 rüb, 14.3.3.1-
14.3.5.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş sığorta sinifləri üçün isə 20 rüb qəbul
7
edilir. Rüblərin sayı N ilə işarə olunur. Hesabat tarixi isə N-ci rübün sonu ilə üst-
üstə düşür.
Hesablama üçün istifadə olunan ilkin məlumatlar aşağıdakılardır:
4.3.3.1. baxılan sığorta -sinfinin bütün müqavilələri üzrə i-ci rübdə baş
vermiş sığorta hadisələri ilə əlaqədar ilk j rüb ərzində verilmiş sığorta
ödənişlərinin (subroqasiya hüququndan istifadə etməklə alınan məbləğlər
çıxılmaqla) cəmi (bu göstərici x(i, j)
ilə işarə edilir);
4.3.3.2. baxılan sığorta sinfininbütün müqavilələri üzrə i-ci rübdə
qazanılmış məcmu sığorta haqları (bu göstərici QMSH(i) ilə işarə edilir);
4.3.3.3. baxılan sığorta sinfininbütün müqavilələri üzrə i-ci rübdə baş
vermiş sığorta hadisələri üzrə bildirilmiş, lakin hesabat tarixinə qədər
tənzimlənməmiş zərərlərin məbləği (bu göstərici BTZ(i) ilə işarə edilir).
4.3.4.
BVBZE-nin
üçbucaq metodu ilə hesablanması aşağıdakı
mərhələlərdən ibarətdir:
4.3.4.1. Bütün rüblər (i=1,2,…,N) ərzində baş vermiş sığorta hadisələri ilə
əlaqədar j-ci rübün sonunadək ödənilmiş zərərlərin ümumi məbləğinin
hesablanması. Bu göstərici y(j) ilə işarə edilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
N-j+1
y(j) = x(1,j) + x(2,j) + … + x(N-j+1,j) = x(k,j), j=1,2,…,N.
k=1
4.3.4.2. Zərərlərin inkişafı əmsallarının hesablanması. Bu əmsallar C(j,j+1)
ilə işarə edilir və sonunda zərərlərin ödənilməsinin baş verdiyi j-ci rübdən (j+1)-ci
rübə keçdikdə ümumi sığorta ödənişinin dəyişməsini göstərir. Qeyd olunan
əmsallar aşağıdakı düsturla hesablanır:
C(j,j+1) = y(j+1)/(y(j) - x(N-j+1,j)), əgər y(j) - x(N-j+1,j) ≠ 0 və j=1,2,…,N-1.
C(j,j+1) = C(j+1,j+2), əgər y(j) - x(N-j+1, j) = 0 və j=1,2,…,N-1.
C(N,N+1) = 1.
4.3.4.3. Zərərlərin inkişafı amillərinin qiymətlərinin hesablanması. Bu
göstərici H(j) ilə işarə edilir və j-ci rübdən N-ci rübə (hesabat və ya zərərlərin
ödənilməsi rübünə) keçdikdə ümumi sığorta ödənişinin məbləğinin məcmu
dəyişmə tempini göstərir. Onun qiymətləri aşağıdakı düsturla hesablanır:
N
H(j) = C(j,j+1) x C(j+1,j+2) x … x C(N,N+1) = C(k,k+1), j=1,2,…,N.
k=j
4.3.4.4. Gecikmə amillərinin hesablanması. Bu göstərici L(j) ilə işarə edilir
və aşağıdakı düsturla hesablanır:
8
L(j) = 1/H(j), j=1,2,…,N.
4.3.4.5. Ödənilmiş zərərlər əmsalının (i-ci rübdə baş vermiş sığorta
hadisələri üzrə hesablama zərərliliyinin) hesablanması. Bu göstərici U(i) ilə işarə
edilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
U(i) = x(i,N-i+1) x H(N-i+1)/QMSH(i), i=1,2,…,N.
4.3.4.6. Ödənilmiş zərərlər əmsalının orta qiymətinin hesablanması. Bu göstərici
U ilə işarə edilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
m
k
U
m
k
U
k
U
k
U
U
m
i
i
m
1
2
1
)
(
/
))
(
...
)
(
)
(
(
burada:
m
– bu Qaydalara 3 №-li Əlavənin Forma № 8-8, 8-12 və 4 №-li Əlavənin Forma
№ 9-11 və 9-15-də əks olunmuş qazanılmış məcmu sığorta (təkrarsığorta) haqları
sütununda sıfır olmayan sətirlərin sayıdır;
)
...,
,
2
,
1
(
m
i
k
i
– bu Qaydalara 3 №-li Əlavənin Forma № 8-8, 8-12 və 4 №-li
Əlavənin Forma № 9-11 və 9-15-də əks olunmuş qazanılmış məcmu sığorta
(təkrarsığorta) haqlarının sütununda sıfır olmayan sətirlərin sıra nömrələridir;
)
(
i
k
U
–
i
k
nömrəli sətir üzrə ödənilmiş zərər əmsalıdır.
Müəyyən sığorta sinfinə aid olan sığorta müqavilələri üzrə BVBZE-nin üçbucaq
metodu ilə hesablanması zamanı bir və ya bir neçə sətir tamamilə sıfırlardan ibarət
ola bilər. Belə halda, müvafiq sığorta sinfi üzrə ödənilmiş zərərlər əmsalının orta
qiyməti vahiddən kiçik olarsa, hesablama məqsədi ilə həmin əmsalın qiyməti
vahidə bərabər qəbul edilir.
4.3.4.7. i-ci rübdə baş vermiş sığorta hadisələri üzrə bütün (ödənilmiş və
ödənilməmiş) zərərlərin N-ci rübün sonuna gözlənilən (proqnozlaşdırılan)
qiymətinin hesablanması. Bu göstərici V(i) ilə işarə edilir və aşağıdakı düsturla
hesablanır:
V(i) = U x QMSH(i), i=1,2,…,N.
4.3.4.8. i-ci rübdə baş vermiş sığorta hadisələri üzrə bütün ödənilməmiş
zərərlərin N-ci rübün sonuna gözlənilən (proqnozlaşdırılan) qiymətinin
hesablanması. Bu göstərici R(i) ilə işarə edilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
R(i) = (1-L(N-i+1)) x V(i), i=1,2,…,N.
4.3.4.9. i-ci rübdə baş vermiş sığorta hadisələri üzrə baş vermiş, lakin
bildirilməmiş zərərlərin N-ci rübün sonuna gözlənilən (proqnozlaşdırılan)
qiymətinin hesablanması. Bu göstərici BVBZ(i) ilə işarə edilir və aşağıdakı
düsturla hesablanır:
BVBZ(i) = max{R(i) - BTZ(i), 0}, i=1,2,…,N.
9
4.3.4.10. Sığorta hadisələrinin baş verdiyi bütün rüblər üzrə baxılan sığorta
sinfininbütün müqavilələri üçün baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlərin N-ci
rübün sonuna gözlənilən (proqnozlaşdırılan) qiymətinin hesablanması. Bu
göstərici BVBZ ilə işarə edilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
N
BVBZ = BVBZ(1) + BVBZ(2) +… + BVBZ(N) = BVBZ(i).
i=1
4.3.4.11. Zərərlərin tənzimlənməsi xərcləri də nəzərə alınmaqla, sığorta
hadisələrinin baş verdiyi bütün rüblər üzrə baxılan sığorta sinfininbütün sığorta
müqavilələri üçün baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatının N-ci rübün
sonuna gözlənilən (proqnozlaşdırılan) qiymətinin hesablanması. Bu göstərici
aşağıdakı düsturla hesablanır:
BVBZE = 1,03 x BVBZ.
4.3.4.12. Bütün sığorta portfeli üzrə BVBZE-nin hesablanması. Bu məbləğ
hər bir sığorta sinfi üzrə hesablanmış baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər
ehtiyatını toplamaqla müəyyən edilir.
5. Həyat sığortası üzrə sığorta ehtiyatları
5.1. Həyat sığortası üzrə sığorta ehtiyatlarının hesablanması göstərilən
sığorta siniflərinə aid olan hər bir sığorta müqaviləsi üzrə ayrılıqda aparılır:
5.1.1. həyatın qeyri-yığım sığortası («Sığorta fəaliyyəti haqqında»
Azərbaycan Respublikası Qanununun 14.2.1-ci, 14.2.4-cü və 14.2.5-ci
maddələrində nəzərdə tutulmuş sığorta sinifləri);
5.1.2. həyatın yaşam sığortası;
5.1.3. annuitet sığortası, o cümlədən:
5.1.3.1. sığorta ödənişlərinin verilməsinin başlanğıc tarixi hesabat
tarixindən sonra gələn annuitet sığortası;
5.1.3.2. sığorta ödənişlərinin verilməsinin başlanğıc tarixi hesabat
tarixindən əvvəl gələn annuitet sığortası.
5.3. Riyazi ehtiyatlar
5.3.1. Riyazi ehtiyatlar iki hissədən ibarətdir:
5.3.1.1. riyazi ehtiyatların baza hissəsi (bundan sonra – REB adlandırılacq);
5.3.1.2. riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi (bundan sonra – REƏ
adlandırılacaq).
5.3.2. REB-in hesablanması zamanı sığortaçı həmin ehtiyatların təmin
edilməsi üçün qəbul edilən aktivlərin investisiya portfeli üzrə gəlirliliyin
10
proqnozlaşdırılan səviyyəsinə bərabər olan və aşağıdakı hədləri aşmayan illik faiz
dərəcəsindən istifadə etməlidir:
5.3.2.1. əgər sığortanın valyutası xarici valyutadırsa, 5 %;
5.3.2.2. əgər sığortanın valyutası milli valyutadırsa, 8 %.
5.3.3. Annuitet sığortası istisna olmaqla, digər həyat sığortası sinifləri
üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsi
5.3.3.1. Annuitet sığortası istisna olmaqla, digər həyat sığortası siniflərinə
aid olan sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsi
aşağıdakı düsturla hesablanır:
REB = SÖ
g. g.d
+ ZTX
g. g.d
+ İAX
g. g.d
- SH
g. g.d
,
burada:
SÖ
g.g.d
– sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsinin şərtlərində nəzərdə tutulan
sığorta ödənişlərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
ZTX
g.g.d
- sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə sığorta hadisələrinin
tənzimlənməsi, o cümlədən sığorta ödənişlərinin məbləğlərinin müəyyən edilməsi
ilə bağlı sığortaçının bilavasitə xərclərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
İAX
g.g.d
- sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə sığortaçının işlərin
aparılması xərclərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
SH
g.g.d
- sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə hesabat (hesablama)
tarixindən sonra sığortaçının almalı olduğu sığorta (təkrarsığorta) haqlarının
gətirilmiş gözlənilən dəyəridir.
5.3.3.2. Annuitet sığortası istisna olmaqla, digər həyat sığortası siniflərinə
aid olan sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanmış riyazi
ehtiyatların baza hissələrinin cəmi həmin sinif üzrə riyazi ehtiyatların baza
hissəsini təşkil edir.
5.3.4. Annuitet sığortası üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsi
5.3.4.1. Annuitet sığortası sinfinəaid olan sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi
üzrə müntəzəm sığorta ödənişlərinin məbləği artmadıqda riyazi ehtiyatların baza
hissəsi aşağıdakı düsturla hesablanır:
REB = SÖ
g. g.d
+ İAX
g. g.d
- SH
g. g.d
,
burada:
SÖ
g.g.d
- sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsinin şərtlərində nəzərdə tutulan
sığorta ödənişlərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
İAX
g.g.d
-
sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə sığortaçının
(təkrarsığortaçının) işlərin aparılması xərclərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
11
SH
g.g.d
- annuitet sığortası (təkrarsığortası) müqaviləsi üzrə sığortaçının
(təkrarsığortaçının) hesabat tarixindən sonra almalı olduğu sığorta (təkrarsığorta)
haqlarının gətirilmiş gözlənilən dəyəridir.
Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə sığorta ödənişlərinin verilməsinin
başlanğıc tarixi hesabat tarixindən əvvəl gəldikdə SH
g. g.d
sıfıra bərabər olur.
5.3.4.2. Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə müntəzəm sığorta
ödənişlərinin məbləği artdıqda riyazi ehtiyatların baza hissəsi aşağıdakı kimi
müəyyən edilir:
5.3.4.2.1. sığorta ödənişləri dövründə bu Qaydaların 5.3.4.1-ci bəndində
nəzərdə tutulmuş qaydada. Sığorta ödənişlərinin gətirilmiş gözlənilən dəyərinin
hesablanması sığorta ödənişlərindəki artım nəzərə alınmaqla aparılır.
5.3.4.2.2. yığım dövründə aşağıdakı məbləğlərin böyük olanı :
5.3.4.2.2.1. sığorta ödənişlərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəri ilə bu
Qaydaların 5.3.4.1-ci bəndinə müvafiq olaraq hesablanmış riyazi ehtiyatların baza
hissələrinin cəmi (sığorta ödənişlərinin məbləğini artırmadan). Sığorta
ödənişlərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəri annuitet sığortası müqaviləsi üzrə
hesablanan və bölüşdürülən əlavə gəlirlərin məbləğinə bərabərdir;
5.3.4.2.2.2. Riyazi ehtiyatların baza hissəsinin bu Qaydaların 5.3.4.1-ci
bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilmiş məbləği (sığorta müqaviləsi üzrə sığorta
ödənişləri məbləğlərinin sığortaçının əlavə gəlirləri hesabına artırılması nəzərə
alınmaqla).
5.3.4.3. Annuitet sığortası sinifinə aid olan sığorta (təkrarsığorta)
müqavilələri üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanmış riyazi ehtiyatların baza hissələrinin
cəmi həmin sinif üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsini təşkil edir.
5.4. Bildirilmiş, lakin tənzimlənməmiş zərərlər ehtiyatı
5.4.1. Annuitet sığortası istisna olmaqla, digər həyat sığortası sinifləri üzrə
BTZE sığortaçıya bildirilmiş, lakin hesabat tarixinə qədər tənzimlənməmiş hər bir
tələb üzrə hesablanır.
5.4.2. BTZE aşağıdakı düsturla hesablanır:
BTZE = SÖ
g.d
+ QM
g.d
+ X
g.d
,
burada:
SÖ
g.d
- tənzimlənməmiş tələblər üzrə sığorta ödənişlərinin gözlənilən
dəyəridir;
QM
g.d
- sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə vaxtından əvvəl xitam
verilməsi ilə əlaqədar hesabat tarixinə sığortalılara (təkrarsığortalılara) qaytarılan
məbləğlərin və ya qaytarılmalı olan sığorta (təkrarsığorta) haqlarının gözlənilən
dəyəridir;
X
g.d
– sığorta hadisələrinin tənzimlənməsi, sığorta ödənişlərinin
məbləğlərinin müəyyən edilməsi, həmçinin sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə
vaxtından əvvəl xitam verilməsi ilə əlaqədar hesabat tarixinə sığortalılara
(təkrarsığortalılara) qaytarılan məbləğlərin və ya qaytarılmalı olan sığorta
12
(təkrarsığorta) haqlarının hesablanması üzrə sığortaçının xərclərinin gözlənilən
dəyəridir.
Sığortaçının xərclərinin gözlənilən dəyəri bildirilmiş tələblərlə bağlı
verilməli olan sığorta ödənişlərinin və sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinə
vaxtından əvvəl xitam verilməsi ilə əlaqədar hesabat tarixinə sığortalılara
(təkrarsığortalılara) qaytarılan məbləğlərin və ya qaytarılmalı olan sığorta
(təkrarsığorta) haqlarının 3 faizi məbləğində qəbul edilir.
5.4.3.
BTZE-nin
məbləği sığortalının (təkrarsığortalının) sığorta
(təkrarsığorta) haqlarının ödənilməsi üzrə hesabat tarixinə sığortaçıya
(təkrarsığortaçıya) olan borcları qədər azaldıla bilər.
5.4.4. Sığortaçı BTZE-ni, hansının birinci baş verməsindən asılı olaraq,
sığorta ödənişinin verildiyi və ya sığorta ödənişinin verilməsindən imtina barədə
sığortaçının qərar qəbul etdiyi anadək, yaxud sığorta ödənişinin alınmasından
sığortalının yazılı şəkildə imtina etməsi anınadək formalaşdırır.
5.4.5. Annuitet sığortası üzrə BTZE sıfıra bərabərdir.
5.5. Baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər ehtiyatı
5.5.1. Həyatın qeyri-yığım sığortası sinfiüzrə BVBZE bu Qaydaların 4.3.2-
ci bəndinə müvafiq olaraq hesablanır.
5.5.2. Həyatın yaşam sığortası və annuitet sığortası üzrə BVBZE sıfıra
bərabərdir.
6. Sığorta ehtiyatlarında təkrarsığortaçıların payı
6.1. Sığorta ehtiyatlarında təkrarsığortaçıların payı təkrarsığortanın
mütənasib və ya qeyri-mütənasib olmasından asılı olaraq müəyyən edilir.
6.2. Qeyri-həyat sığortası sahəsində mütənasib təkrarsığorta
6.2.1. Qazanılmamış təkrarsığorta haqqı təkrarsığortaya verilmiş risklərlə
bağlı hər bir təkrarsığorta müqaviləsi üzrə aşağıdakı düsturla hesablanır:
QTSH = BTSH x (T
1
- T
2
)/T
1
,
burada:
QTSH – qazanılmamış təkrarsığorta haqqıdır;
BTSH - təkrarsığorta müqaviləsi üzrə baza təkrarsığorta haqqıdır;
T
1
- təkrarsığorta təminatının müddətinin günlərlə sayıdır;
T
2
- təkrarsığorta təminatının başlandığı andan hesabat tarixinə qədər onun
qüvvədə olduğu günlərin sayıdır.
6.2.2. Baxılan sığorta sinfinə aid olan, təkrarsığortaya verilmiş risklərlə
bağlı bütün təkrarsığorta müqavilələri üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanmış
13
qazanılmamış təkrarsığorta haqlarının cəmi həmin sinif üzrə qazanılmamış sığorta
haqları ehtiyatının baza hissəsində təkrarsığortaçıların payını təşkil edir.
6.2.3. Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının əlavə hissəsi
təkrarsığortaçıların reytinqlərinə əsasən müəyyən edilən qruplarından asılı olaraq
qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının baza hissəsində onların paylarına
aşağıdakı cədvəldə göstərilən müvafiq əmsalların tətbiq edilməsindən sonra alınan
məbləğlərin cəminə bərabərdir:
Sıra
sayı
Reytinq
agentliklərinin
adları
Təkrarsığortaçıların
maliyyə etibarlılığı
reytinqləri
Qazanılmamış sığorta
haqları ehtiyatının baza
hissəsində
təkrarsığortaçıların
paylarına tətbiq olunan
əmsallar
1.
I qrup təkrarsığortaçılar
1.1
Standard and
Poor’s Corporation
«A-» və ya yuxarı
0 %
1.2.
Moody’s Investor
Services
«A3» və ya yuxarı
1.3. Fitch, Inc
«A-» və ya yuxarı
1.4.
A.M.Best
company, Inc
«A-» və ya yuxarı
1.5. Yerli sığortaçılar
istənilən
2.
II qrup təkrarsığortaçılar
2.1.
Standard and
Poor’s Corporation
«BBB+»-dan «BB-»-
dək
15 %
2.2.
Moody’s Investor
Services
«Baa1»-dən «Ba3»-
dək
2.3. Fitch, Inc
«BBB+»-dan «BB-»-
dək
2.4.
A.M.Best
company, Inc
«B++»-dan «C-»-dək
3.
III qrup təkrarsığortaçılar
3.1.
Standard and
Poor’s Corporation
«B+»-dan «CCC-»-
dək
25 %
3.2.
Moody’s Investor
Services
«B1»-dən «Caa3»-
dək
3.3. Fitch, Inc
«B+»-dan «CCC-»-
dək
3.4.
A.M.Best
company, Inc
«D»-dən «F»-dək
14
4.
IV qrup təkrarsığortaçılar
4.1.
I, II və III qruplara
daxil olmayan
təkrarsığortaçılar
50%
6.2.4. Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatının əlavə hissəsində
təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul edilir.
6.2.5. BTZE-də təkrarsığortaçıların payı təkrarsığortaya verilmiş hər bir
sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə bildirilmiş tələbə əsasən hesablanır və
bildirilmiş zərərlə sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə məsuliyyətin
təkrarsığortaya verilmiş hissəsinin hasilinə bərabərdir.
Bildirilmiş zərərin aid olduğu sığorta müqaviləsinin şərtləri təkrarsığorta
müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olmadıqda BTZE-də təkrarsığortaçıların payı sıfıra
bərabər olur.
6.2.6. BVBZE-də təkrarsığortaçıların payı baxılan sığorta sinfi üzrə
təkrarsığortaya verilmiş sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə sığorta
ödənişlərində təkrarsığortaçıların payı nəzərə alınmaqla bu Qaydaların 4.3.2-ci
bəndinə müvafq olaraq hər bir sığorta sinfi üzrə ayrılıqda müəyyən edilir.
6.3. Qeyri-həyat sığortası sahəsində qeyri-mütənasib təkrarsığorta
6.3.1. Qeyri-mütənasib növlü və obliqator formalı təkrarsığorta müqaviləsi
üzrə QSHEB-də təkrarsığortaçıların payı minimum depozit təkrarsığorta haqqı
nəzərə alınmaqla bu Qaydaların 6.2.1-ci və 6.2.2-ci bəndlərinə müvafiq olaraq
müəyyən edilir.
Qeyri-mütənasib növlü və fakultativ formalı təkrasığorta müqaviləsi üzrə
QSHEB-də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.1-ci və 6.2.2-ci bəndlərinə
müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.3.2. BTZE-də təkrarsığortaçıların payı təkrarsığortaya verilmiş hər bir
sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə bildirilmiş tələbə əsasən hesablanır və
sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə bildirilmiş zərərlə bu zərərdə sığortaçının
payının fərqinə bərabərdir.
Bildirilmiş zərərin aid olduğu sığorta müqaviləsinin şərtləri təkrarsığorta
müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olmadıqda BTZE-də təkrarsığortaçıların payı sıfıra
bərabər olur.
6.3.3. BVBZE-də təkrarsığortaçıların payı baxılan sığorta sinfiüzrə
təkrarsığortaya verilmiş sığorta (təkrarsığorta) müqavilələri üzrə sığorta
ödənişlərində təkrarsığortaçıların payı nəzərə alınmaqla bu Qaydaların 4.3.2-ci
bəndinə müvafq olaraq hər bir sığorta sinfiüzrə ayrılıqda müəyyən edilir.
6.4. Həyat sığortası sahəsində mütənasib təkrarsığorta
6.4.1.
Təkrarsığortaya verilmiş həyatın qeyri-yığım sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə sığorta ehtiyatları
15
6.4.1.1.
Təkrarsığortaya
verilmiş
həyatın
qeyri-yığım
sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə sığorta ehtiyatlarında təkrarsığortaçıların
payının hesablanması aşağıdakı qaydada aparılır:
6.4.1.1.1. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.2-ci
bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.4.1.1.2. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi təkrarsığortaçıların reytinqlərinə əsasən bu
Qaydalarda müəyyən edilən qruplarından asılı olaraq riyazi ehtiyatların baza
hissəsində onların paylarına bu Qaydaların 6.2.3-cü bəndində göstərilən
cədvəldəki müvafiq əmsalların tətbiq edilməsindən sonra alınan məbləğlərin
cəminə bərabərdir.
6.4.1.1.3. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların əlavə hissəsində təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul
edilir.
6.4.1.1.4. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
BTZE-də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.5-ci bəndinə müvafiq
müəyyən edilir.
6.4.1.1.5. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
BVBZE-də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.6-cı bəndinə müvafiq
olaraq müəyyən edilir.
6.4.2.
Təkrarsığortaya
verilmiş
həyatın
yaşam
sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə sığorta ehtiyatları
6.4.2.1. Təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payı
aşağıdakı düsturla hesablanır:
REBTP = TSÖ
g. g.d
+ TZTX
g. g.d
+ TİAX
g. g.d
- TSH
g. g.d
,
burada:
TSÖ
g.g.d
– təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsinin şərtlərində nəzərdə tutulan sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların
payının gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
TZTX
g.g.d
- təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə sığorta hadisələrinin tənzimlənməsi, o cümlədən sığorta
ödənişlərinin məbləğlərinin müəyyən edilməsi ilə bağlı təkrarsığortaçıların
bilavasitə xərclərinin gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
TİAX
g.g.d
- təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə təkrarsığortaçıların işlərin aparılması xərclərinin gətirilmiş
gözlənilən dəyəridir;
TSH
g.g.d
- təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə hesabat tarixindən sonra təkrarsığortaçıların almalı olduqları
təkrarsığorta haqlarının gətirilmiş gözlənilən dəyəridir.
16
6.4.2.2. Təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqavilələri üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanmış riyazi ehtiyatların baza hissəsində
təkrarsığortaçıların paylarının cəmi həmin sinif üzrə riyazi ehtiyatların baza
hissəsində təkrarsığortaçıların payını təşkil edir.
6.4.2.3.Təkrarsığortaya verilmiş həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası)
müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi bu Qaydaların 6.4.1.1.2-ci
bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.4.2.4. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi
ehtiyatların əlavə hissəsində təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul edilir.
6.4.2.5. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə BTZE-
də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.5-ci bəndinə müvafiq olaraq
müəyyən edilir.
6.4.3. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqavilələri üzrə sığorta ehtiyatları
6.4.3.1. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payı
aşağıdakı düsturla hesablanır:
REBTP = TSÖ
g. g.d
+ TİAX
g. g.d
- TSH
g. g.d
,
burada:
TSÖ
g. g.d
– təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsinin şərtlərində nəzərdə tutulan sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların
payının gətirilmiş gözlənilən dəyəridir;
TİAX
g.g.d
- təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə təkrarsığortaçıların işlərin aparılması xərclərinin gətirilmiş
gözlənilən dəyəridir;
TSH
g.g.d
- təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə hesabat tarixindən sonra təkrarsığortaçıların almalı olduqları
təkrarsığorta haqlarının gətirilmiş gözlənilən dəyəridir.
6.4.3.2. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə sığorta ödənişlərinin verilməsinin başlanğıc tarixi hesabat
tarixindən əvvəl gəldikdə TSH
g. g.d
sıfıra bərabər olur.
6.4.3.3. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqaviləsi üzrə müntəzəm sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının
məbləği artdıqda riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payı
aşağıdakı kimi müəyyən edilir:
6.4.3.3.1. sığorta ödənişləri dövründə bu Qaydaların 6.4.3.1-ci bəndinə
müvafiq olaraq. Sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının gətirilmiş
gözlənilən dəyərinin hesablanması sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların
payının həyata keçirilmiş artımı nəzərə alınmaqla aparılır.
17
6.4.3.3.2. yığım dövründə aşağıdakı məbləğlərdən böyük olanı:
6.4.3.3.2.1. sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının gətirilmiş
gözlənilən dəyəri ilə riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payının
bu Qaydaların 6.4.3.1-ci bəndinə müvafiq olaraq hesablanmış məbləğinin cəmi
(sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının məbləğini artırmadan). Sığorta
ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının gətirilmiş gözlənilən dəyəri
təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası müqaviləsi üzrə hesablanan və
bölüşdürülən əlavə gəlirlərdə təkrarsığortaçıların payının məbləğinə bərabərdir;
6.4.3.3.2.2. riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payının
bu Qaydaların 6.4.3.1-ci bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilmiş məbləği
(təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası) müqaviləsi üzrə
sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payının sığortaçının əlavə gəlirlərində
təkrarsığortaçıların payı hesabına artırılması nəzərə alınmaqla).
6.4.3.4. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqavilələri üzrə ayrı-ayrılıqda hesablanmış riyazi ehtiyatların baza hissəsində
təkrarsığortaçıların paylarının cəmi həmin sinif üzrə riyazi ehtiyatların baza
hissəsində təkrarsığortaçıların payını təşkil edir.
6.4.3.5. Təkrarsığortaya verilmiş annuitet sığortası (təkrarsığortası)
müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi bu Qaydaların 6.4.1.1.2-ci
bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.4.3.6. Annuitet sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi
ehtiyatların əlavə hissəsində təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul edilir.
6.5. Həyat sığortası sahəsində qeyri-mütənasib təkrarsığorta
6.5.1. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların baza hissəsində təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.2.2-ci
bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.5.2. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi bu Qaydaların 6.4.1.1.2-ci bəndinə müvafiq olaraq
müəyyən edilir.
6.5.3. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
riyazi ehtiyatların əlavə hissəsində təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul
edilir.
6.5.4. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
BTZE-də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.3.2-ci bəndinə müvafiq olaraq
müəyyən edilir.
6.3.5. Həyatın qeyri-yığım sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə
BVBZE-də təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.3.3-cü bəndinə müvafiq
olaraq müəyyən edilir.
6.3.6. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) və annuitet sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsində
təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.4.2-6.4.3-cü bəndlərinə müvafiq olaraq
müəyyən edilir.
18
6.3.7. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) və annuitet sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsində
təkrarsığortaçıların payı həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) və annuitet
sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların baza hissəsinin
məbləğini aşmamalıdır.
6.3.8. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) və annuitet sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların əlavə hissəsi bu Qaydaların
6.4.1.1.2-ci bəndinə müvafiq olaraq müəyyən edilir.
6.3.9. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) və annuitet sığortası
(təkrarsığortası) müqavilələri üzrə riyazi ehtiyatların əlavə hissəsində
təkrarsığortaçıların payı sıfıra bərabər qəbul edilir.
6.3.10. Həyatın yaşam sığortası (təkrarsığortası) müqavilələri üzrə BTZE-də
təkrarsığortaçıların payı bu Qaydaların 6.3.2-ci bəndinə müvafiq olaraq müəyyən
edilir.
7. Sığorta ehtiyatları ilə bağlı məlumatlar və hesabatlar
7.1. Sığorta ehtiyatları ilə bağlı hesabatlar sığortaçılar tərəfindən bu
Qaydaların 3 və 4 nömrəli Əlavələrində müəyyən edilmiş müvafiq formalarda
aşağıdakı tələblərə riayət olunmaqla rüblük olaraq tərtib edilməli və təqvim ilinin
hər rübü başa çatdıqdan 20 gün müddətində həm kağız, həm də elektron
daşıyıcılarda Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinə təqdim
olunmalıdır:
7.1.1. hesabatlarda tələb olunan göstəricilər müvafiq hesabat formasına
uyğun olaraq tam və düzgün əks etdirilməlidir;
7.1.2. hesabatlar sığortaçının İdarə Heyətinin sədri (və ya onun vəzifələrini
müvəqqəti icra edən şəxs) və baş mühasibi tərəfindən imzalanmalı və həmin
sığortaçının möhürü ilə təsdiq edilməlidir;
7.1.3. hesabatlarda müvafiq məbləğlər manatla ifadə olunmalıdır;
7.1.4. hesabatlarda göstərilən məbləğlər əlli qəpikdən az olduqda sıfır, əlli
qəpiyə bərabər və ya ondan böyük olduqda isə bir manat kimi qeyd edilməlidir;
7.1.5. hesabatlarda hər hansı formada düzəliş edilməsinə və ya pozulmuş,
yaxud tam və ya qismən oxunmayan məlumatların mövcudluğuna yol verilmir.
7.2. Bu Qaydaların 7.1-ci bəndində müəyyən edilmiş tələblərə uyğun
gəlməyən hesabatlar təhlil edilmədən geri qaytarılır.
7.3. Həyat sığortası üzrə kağız və elektron daşıyıcılarında təqdim olunan
hesabatlara sığorta ehtiyatlarının və həmin ehtiyatlarda təkrarsığortaçıların payının
hesablanması ilə bağlı bu Qaydalarda göstərilmiş düsturların sağ tərəfindəki
məbləğlərin hesablanmasını əks etdirən hesablamalar da əlavə edilməlidir.
7.4. Sığortaçı həyat sığortası üzrə sığorta ehtiyatlarının hesablanması üçün
istifadə olunmuş ölüm cədvəlini və riyazi modellərin əsaslandırmasını illik
hesabatlarla birgə təqdim etməlidir. Riyazi modellərin əsaslandırması hər bir sinif
üzrə olmalı və aktuarinin imzası ilə təsdiq olunmalıdır.
Dostları ilə paylaş: |