Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazırliyi Azərbaycan Respublikiası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti.
Yüklə 7,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARININ QARA-ALA MALI
- Keçmiş sovetlər birliyində QARA-ALA MALI
- Xolmoqor cinsi. .
- Ətlik keyfiyyəti.
- Qırmızı səhra cinsi.
- Süd məhsuldarlığı
91 südlük cinslərinin süd məhsuldarlığı 2954 kq (cerzey) ilə 3462 kq (ayrĢir) arasında tərəddüd etmiĢdir.V.Barkerə görə 15 il müddətində aparılmıĢ seçmə nəticəsində Britaniya frizlərinin südündə yağ faizi 0,2% artıb 3,3% -dən, 3,5 %-ə çatmıĢdır. AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARININ QARA-ALA MALI Amerika mal zavodçuları holland malının yalnız südlülük keyfiyyətinin üstün tutmuĢ, ətlik keyfiyyətini isə ikinci dərəcəli hesab etmiĢdilər. Nəticədə burada yaradılmıĢ mal xalis südlük tiplidir, iridir, sümüyü bərkdir, konstitusiyası möhkəmdir, süd məhsuldarlığı olduqca yüksəkdir. Amerika holĢtin-friz malı böyüklüyünə və çəkisinə görə qara-ala mal cinsləri arasında birinci yeri tutur. Cins inəklərinin diri çəkisi 620-630 kq (ən yüksək dərəcədə 100kq ), buğalarının orta diri çəkisi isə 850-900 kq (ən yüksək dərəcədə 1500 kq və daha artıq). Bu mal tezyetiĢkən olduğu üçün diĢiləri ilk dəfə 23-26 aylıqda doğur. Bəzi inəklər bu yaĢda ikən bir laktasiyada 12 min kq və daha artıq süd verir. Cinsin yağ faizi 3,6 –ya bərabərdir. Amerikada və Kanadada holĢtin-friz malının dünya rekordçu inəkləri bəslənilmiĢlər. Keçmiş sovetlər birliyində QARA-ALA MALI Holland malının Rusiyaya hələ 1697 –ci ildən baĢlayaraq gətirilməsinə və bu iĢin 150 il davam etməsinə (1865-ci ildə 19 baĢ buğa və 5 baĢ inək gətirilmiĢdir) baxmayaraq, burada holland malı azlıq təĢkil edirdi. Akad. Y.Liskunun verdiyi məlumata görə holland malı əsasən Latviya, Litva və Estoniyada yayılmıĢ və mülkədar təsərrüfatlarının 22%-i holland malının sayının coĢqun sürətlə artması 1930-1933 cü illərə təsadüf edir. Bu zaman holland malı ostfriz adı ilə yaxĢılaĢdırıcı cins olaraq təsdiq edilmiĢdi. 1935-ci ilə nisbətən 1955-ci ildə ölkəmizin kolxozlarında və sovxozlarında ( xüsusilə Ģəhərətrafı sovxozlarda) holland cinsli malın sayı 35475 baĢdan 2 milyon 167 min baĢa çatdırılmıĢdır. Xolmoqor cinsi. . Bu cins Arxangels quberniyasında yaradılmıĢdır. Heyvanların yüksək yemləmə Ģəraiti qıĢ və yay dövründə keyfiyyətli otla təmin olunması cinsin yüksək məhsuldarlığa, iri gövdəlilik keyfiyyət xüsusiyyətlərinin üzə çıxmasına səbəb olmuĢdur. Müxtəlif iqlim və təsərrüfat Ģəraitininə bu cins tez uyğunlaĢır. Xolmoqor cinsi quru iqlim Ģəraitinə də dözümlüdür. ġəkil-45.Xolmoqor cinsin inəyi. Orta yemləmə və baxım Ģəraiti olan təsərrüfatlarda 3500-5500 kq süd verirlər.Süddə yağ 3,6- 3,8% olur. Ġnəklərin canlı kütləsi 480-540 kq olmaqla kəsim göstəriciləri 50%-dən yuxarı olur. Rusiyanın Ģimali-qərb bölgəsi olan Yakuti və Maqadan vilayətlərində geniĢ yayılmıĢdır. Yüksək yemləmə səviyyəsində laktasiya illərində 6000kq süd verirlər. Heyvanlar yaxĢı ətlilik və kökəlmə qabiliyyətinə malikdirlər.YaĢlı inəklərin canlı kütləsi 500-550kq-a çatır. Malın rəngi qırmızı – ala, qırmızı və qara rənglərdə çox rast gəlinir. Son illər bu cinsin törədici buğalarından və dondurulmuĢ toxumundan süni mayalanma yolu ilə istifadə olunaraq Moskva ətrafı, Tatarısta, Yakutya, Kirov, Perm və 92 Qavqaz regionların təsərrüfatlarında istifadə olunur. Bu cinsinn yaxĢı bəslənmiĢ birinci doğum inəjklərin canlı kütləsi 460-500 kq- a çatmıĢlar.3-4 laktasiyada 550-600 kq-olmuĢdur. Dövlət damazlıq kitabının XI cildində qeyd olunmuĢ inəklərin illik süd sağımı 4890 kq, yağlılığı 3,77% olmuĢdur. Xolmoqor damazlıq sovxozunda son illərdə inəklərin orta sağımı 4800-5147 kq, südündə yağ isə 3,82 % olmuĢdur. Cinsin rekord süd verən inəkləri olan “Malka”, “Jenya”, “Anketa” , “Astarta” və s. 5-6 -cı doğumda verdiyi süd məhsulu 10220-10560 kq arasında tərəddüd etmiĢdir.Yağ faizi isə 3,3-3,5 olmuĢdur. Ətlik keyfiyyəti. Xolmoqor damazlıq mal sovxozunda ġapoĢnikova görə 8-12 dəfə doğmuĢ, 593 kq diri çəkili çıxdaĢ inəklərin ət və piy çıxarı, qısa müddətli bordaqdan sonra 54% təĢkil etmiĢdir. Bunun 43,8%-i ət,10,2 % -i piy olmuĢdur ki, bu da cinsin ətlik keyfiyyətinin pis olmadığını göstərir. Damazlıq üçün yararlı lmayan buğaçalar axtalanıb, ətliyə bəsləndikdə bunlardan, 18-22 aylıqda 250 kq çəkili cəmdək almaq mümkün olmuĢdur. Qırmızı səhra cinsi. Qırmzı səhra cinsi cənubi Ukraynada yaradılmıĢ və geniĢ yayılmıĢ cinsdir. Bu cins zəif əzələ və yüksək olmayan canlı kütləyə məxsusdur. III-doğumdan yuxarı olan inəklərin canlı kütləsi 500-520kq-dan artıqdır. Düzgün yemləmə nəticəsində 6 aylıq buzovların canlı kütləsi 160-180kq-a çatır ki, buda gün ərzində 600-900 qram artım deməkdir. Damazlıq naxırlarda süd məhsuldarlığı 4500- 5000 kq-a çatır. Qırmızı səhra cinsin gövdə quruluĢunun yaxĢılaĢdırılması, süd məhsuldarlığının, süddə yağ faizinin yüksəldilməsi üçün anqler və qırmızı dağ cinsin törədici buğaları ilə carpazlaĢdırılmıĢdır. Eksteryeri. Bədən qurluĢunun xarakterik tpi südlükdür. Bondaryevin verdiyi təsvirə görə, baĢı kiçik, azca qurudur, bir qədər uzundur, boynu uzun, yastı və qurudur; cidovu orta hündürlükdədir, əzələ azlığı üzündən ensizdir və həm də sivridir. DöĢü dərindir, eni orta dərəcədə inkiĢaflıdır, qabırğaları kifayət qədər dəyirmi deyildir. Dalı uzun və düzdür, lakin ensiz və sivridir. ġəkil-46. QĢrmızı səhra cinslin inəyi. Belə orta endə, bəzən batıq olur. Sağrısı oma sümüklərindən hündür olduğundan, çardaqvarı kimi görünür. Ümumiyyətlə, sağrısı orta endədir, sallaqdır və oturaq dikliklərində dardır. Sağrı hündürdür, quyruğun kökü isə alçaqdır. Süd məhsuldarlığı. Qırmızı step malının süd məhsuldarlığı damazlıq naxırlarda olduqca yüksəkdir.Üç dəfə və daha çox doğmuĢ inəklərin orta süd məhsuldarlığı 3820 kq –dır. Seçmə mal kitabına yazılmıĢ inəklərin məhsuldarlığı daha artıqdır və 4535 kq təĢkil edir. Bəzi damazlıq sovxozlarda illik orta sağım 4300-4600 kq səviyyəsindədir (Zapolojye vilayətində Kirov adına, Yüklə 7,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|