Azərbaycan respublikasi elm və TƏHSİl naziRLİYİ baki müHƏNDİSLİk universiteti

FƏSİL 3. MONİTORİNQ SİSTEMLƏRİNİN TƏRTİBATI VƏ TƏTBİQİ.

3.1.Monitorinq sisteminin tərkib hissələri və iş prinsipləri

Su təchizatı su obyektlərinin hidroloji, hidrogeoloji, hidrobioloji və hidrokimyəvi göstəricilərinin qiymətləndirilməsi üçün sistematik monitorinq və nəzarət sisteminin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Bunun məqsədi prosesləri operativ şəkildə aşkar etmək və qiymətləndirmək, onların inkişafını proqnozlaşdırmaq, mənfi təsirlərin qarşısını almaq, su təchizatı və mühafizə sistemlərini təkmilləşdirməkdir. Su obyektlərinin dövlət monitorinqi vahid dövlət su fondunun tərkib hissələrini təşkil edən dövlət su kadastrının hüdudları daxilində aparılır:
Yerüstü su obyektləri, o cümlədən çaylar, göllər, su anbarları, gölməçələr və buzlaqlar.
Quyular, sisternlər və yeraltı su qəbulediciləri kimi yeraltı su obyektləri.
Sərhəd su obyektləri, o cümlədən Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan hissəsi.
Dövlət su kadastrı su ehtiyatları, su obyektlərindən istifadə və su obyektlərindən istifadəçilər haqqında dolğun məlumat verir. Dövlət Su Kadastrının (SWC) ictimaiyyətə açıq hissəsi aşağıdakı kimi qurulmuşdur:

• 
  Yerüstü su ehtiyatlarının monitorinqini və idarə olunmasını əhatə edən səth suları bölməsi.
  
• 
  Yeraltı su ehtiyatlarının monitorinqinə və idarə olunmasına diqqət yetirən yeraltı su bölməsi.
  
• 
  Su ehtiyatlarından istifadənin monitorinqi və tənzimlənməsinə aid olan sudan istifadə bölməsi.
  

Su obyektlərinin çirklənməsinin monitorinqi suyun keyfiyyətini pisləşdirən və su obyektlərinin səthinə, yatağına və ətrafına mənfi təsir göstərən zərərli maddələrin buraxılmasının və atılmasının izlənilməsini və qiymətləndirilməsini əhatə edir. Yerüstü su obyektlərinin fon tərkibinin və çirklənməsinin monitorinqi su ehtiyatlarının hidroloji, hidrokimyəvi və hidrobioloji göstəricilərində dəyişikliklərin təhlilini, qiymətləndirilməsini və proqnozlaşdırılmasını əhatə edir. Onun məqsədi təbii proseslər fonunda antropogen təsirləri müəyyən etmək və anlamaqdır. Su axınları və sulu təbəqələr kimi yerüstü su obyektlərinin fon tərkibinin və çirklənməsinin monitorinqinin əsas məqsədi suyun keyfiyyətinə nəzarət, su ehtiyatlarının qorunması, onlardan səmərəli istifadənin təmin edilməsi və yerüstü su obyektlərinin səmərəli idarə edilməsi üçün elmi əsas yaratmaqdır.