232
152. Xanbaba Bəyani. Moərrefi-ye yek nosxe-ye xətti. «Borrəsiha-ye tarixi»
jurnalı, 1350, № 6 (fevral-mart, 1972), səh. 155-186.
153. «Tarix-i Abbasi», vər. 163a; Tavernye, səh. 385.
154. Qeyd: TopçubaĢı ġeyxi Təbrizinin oğlu Heydərbəy Ənislə bu Heydərbəy
ayrı-ayrı Ģəxslərdir.
155. «Əhsən-ət-təvarix» (Seddon nəĢri), səh. 212, 293, 369; «ġərəfnamə» II
cild, səh. 210; «Əfzəl-ət-təvarix», vər. 107a- 320; «Xülasət-ət-təvarix»
Berlin nüsxəsi, vər. 136, 182, 196-197, 342; «Rovzət-üs-Səfəviyyə», vər 716;
«Tarix-i Abbasi», vər. 207a; «Tarix-i aləm aray-i Abbasi», I cild. səh. 133, 228,
264, 317-319; II cild, səh. 645, 652, 681, 695, 710, 795-797, 1307; «Xolde-
bərin», vər. 84, 98, 102, 284.
156. Həmin əsərin foto-surətini Ġran alimi Xanbaba Bəyani nəĢr etmiĢdir. Bax:
Xanbaba Bəyani. Moərrefi-ye yek nosxe-ye xətti. «Bərrəsiha-ye
tarixi», 1350, № 6 (fevral - mart, 1972), səh. 155-186.
157. Rafael dyü-Man, səh. 204.
158. Əhməd Kəsrəvi. Tofək ya tofəng. Bax: Məqalate Kəsrəvi. Gerdavərənde
Yəhya Zəka, bəxĢe dovvom, Tehran, 1334 Ģ., səh. 70-71.
159. М. X. Гейдаров. Автореф. докт. дисс. səh. 25.
160. Əziz Dövlətabadi. Soxənvərane-Azərbaycan, Təbriz, 2535 Ģəmsi qəməri,
səh. 457-458.
161. Vəcəb - dirsəkdən əl barmağının ucuna qədər olan məsafəyə deyilirdi.
162. Alessandri. Səfərnameha-ye veneziyan dər Ġran, səh. 448-449; Yaqub
Mahmudov. Səyyahlar Azərbaycana gəlir, Bakı, 1977, səh. 136.
163. Fütuhati ġahi, vər. 586.-596., 90a-b.
164. Yenə orada, həm də bax; «həbib-üs-ciyər», IV cild, Tehran, 1333 Ģ., səh.
165. Qazi Əhməd Qumi yazır ki, tüfəng güllələri bir-birinin ardınca onların
üzərinə yağırdı. «Xülasət-ət-təvarix», Berlin nüsxəsi, vər. 88a-b. 91a-b., 1756.
166. «Əfzəl-ət-təvarix», vər 196 a.
167. «Xülasət-ət-təvarix», Berlin nüsxəsi, vər. 388a. Müəllif baĢqa bir yerdə 30
min nəfər piyada tüfəngçi və kamandar qeyd etmiĢdir; vər. 392.
168. Bəzi tədqiqatçılar «Koroğlu» dastanına əsaslanaraq guya Koroğlunun ilk
dəfə tüfəng gördüyünü qeyd edirlər. Bax: «Koroğlu» dastanı, səh.
320. Lakin tarixi məxəzləri nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, Cəlalilər özləri
tüfəngdən istifadə etmiĢlər. Belə ki, h. 1016 (1607-1608)-ci ildə Təbrizə gələn
13605 nəfər Cəlalidən 10 min nəfərindən çoxu piyada tüfəngçi və yaraqlı
süvari idi. B ax: «Tarix-i aləm aray-i Abbasi», II cild, səh. 775.
169. ġərden yazır ki, Ģahın 32 karxanası vardır. Hər bir karxanada 150 iĢçi
çalıĢır. ġarden, VII cild, səh. 102. Çox ehtimal ki, bu karxanaların bir
hissəsində tüfəng istehsal olunurdu.
170. M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 82.
171. Adam Oleari. Göstəriləm əsəri, səh. 651, 653.
233
172. Tavernye, səh. 113.
173. Памятники архитектуры Азербайджана. Баку, 1950, стр. 131-132; M.
X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 82.
174. Rafael dyü Man. Göstərilən əsəri, səh. 201-203.
175. Yenə orada, səh. 201.
176. Tavernye. Göstərilən əsəri, səh. 67.
177. Yenə orada.
178. Rasim Əfəndiyev. «Azərbaycanda misgərlik», «Elm və həyat» jurnalı
1977, № 10, səh. 28-30.
179. Rafael dyü Man. Göstərilən əsəri, səh. 202.
180. Yenə orada,
181. Yenə orada, səh. 203-204.
182. Anonim Venetsiya taciri. Səfərnameha-ye veneziyan dər Ġran, səh. 389.
183. «Cami-ət-təvarix», III cild, səh. 346-347.
184. «Övliya Çələbi səyahətnaməsi», II cild, səh. 254.
185. Rafael dyü Man. Göstərilən əsəri, səh. 191.
186. Sam Mirzə. Göstərilən əsəri, səh. 132.
187. Cemelli Karyeri, səh. 35.
188. ġarden, II cild, səh. 409.
189. Tavernye, səh. 67.
190. Yenə orada, səh. 578.
191. Misgər və zərgərlərin iĢlətdikləri alətə «çəkic» deyilirdi; bax: «Bürhane-
qate», səh. 194.
192. ġarden, IV cild, səh. 298-299.
193. Müəyyir-ül-məmalik vəzifəsi haqqında ətraflı məlumat almaq üçün bax:
«Təzkirət-əl-müluk», Tehran, 1332 Ģ., səh. 21.
194. «Zeyli tarix-i aləm aray-i Abbasi», səh. 285; «Xolde-bərin», vər. 151, 219;
«Abbasnamə», Tehran, 1329 Ģ., səh. 171; Tavernye, səh. 511.
195. «Əhsən-ət-təvarix» (Seddon nəĢri), səh. 107,
196. «Xülasət-ət-təvarix» (Tehran nüsxəsi), vər. 216
b
; «Tarix-i Abbasi», vər.
2346.; «Təzkire-ye Nəsrabadi», səh. 132, 388; «həft iqlim», III cild, səh. 244-
246; «AtəĢgəde-ye Azər», Tehran, 1337 Ģ., səh. 29; «Soxənvəra-ne-
Azərbaycan», səh. 263, 297.
197. «Xülasət-ət-təvarix», Tehran nüsxəsi, vər. 383; «Təzkirət-əl-müluk», səh.
21; ġ. K. Məmmədova. I ġah Təhmasibin hakimiyyəti dövründə Azərbaycanda
Səfəvi dövlətinin iqtisadi siyasəti haqqında. «Azərb. SSR EA Xəbərləri» (TFH
seriyası) 1978, № 1, səh. 51.
198. Tavernye, səh. 136-137; Cemelli Karyeri, səh. 35; Adam Oleari, səh. 729.
199. Rafael dyü-Man, səh. 207.
200. Ərəb dilində.
201. «Rovzat-ül-cinan», I cild, səh. 489.
234
202. Rafael dyü Man, səh. 203.
203. Tomas Herbert, səh, 244; Tavernye, səh. 67.
204. Cemelli Karyeri, səh. 22; M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh 73
205. «Doijuane-Ġrani», səh. 249.
206. M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 74.
207. M. X. Heydərov. Avtoref. dok. dissert, səh. 22.
208. «Rovzat-ül-cinan», I cild, səh. 345; «Töhfe-ye Sami», səh. 143, 170; Dust
Məhəmməd. Halati hünərvəran, səh. 35; «Məcmə-ül-xəvass», səh. 97, 169.
209. Rafael dyü Man, səh. 201.
210. «Övliya Çələbi səyahətnaməsi», II cild, səh. 254.
211. «Rovzat-üs-səfiyyə», vər. 77.
212. «Töhfe-ye Sami», səh. 143.
213. M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 112.
214. «Əfzəl-ət-təvarix», vər. 1336.
215. Bax: Əbdüləli Karəng. Yek sənəde tarixi, səh. 97-100
216. Rafael dyü Man, səh. 196-197.
217. Yenə orada, səh. 199, 205.
218. Yenə orada, səh. 206.
219. «Rovzat-ül-cinan», I cild, səh. 453; Rafael dyü Man, səh. 19a.
220. M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 113.
221. Tavernye, səh. 597; «Töhfe-ye Sami», səh. 146.
222. «Töhfe-ye Sami», səh. 171.
223. «Xolde-bərin», vər. 186.
224. Yenə orada.
225. «Töhfe-ye Sami», səh. 142; «Tozkire-ye Nəsrabadi», səh. 390.
226. M. X. Heydərov. Göstərilən əsəri, səh. 101.
227. Rafael dyü Man, səh. 118.
228. «Rovzat-ül-cinan», I cild, səh. 363.
229. Təbrizdə tikilmiĢ binalar haqqında bax memarlıq bölməsinə.
230. Anonim Venetsiya taciri. Səfərnameha-ye veneziyan dər Ġran, səh. 384.
231. «Övliya Çələbi səyahətnaməsi», II cild, səh. 254.
232. Qeyd: Heydər Çələbi Sultan Səlimin hərbi yürüĢlərində iĢtirak etmiĢ və
səfərin ruznaməsini (gündəliyini) yazmıĢdır. O, Ġstambula aparılan Təbriz
sənətkarlarının sayını 1700, Ġbn Kamal isə 2000 ailə olduğunu qeyd etmiĢdir.
Bax: ġəhabəddin Təkindağ. Göstərilən
əsəri, səh. 73.
233. «Rövzət-üs-səfəviyyə», vər. 759, 761.
234. А. П. Новосельцев. Города Азербайджана и Восточной Армении...
səh. 107.
235. Sənətkarlıq təĢkilatı haqqında bax: С. А. Егизаров. Городские цехи.
Организация и внутреннее управление закавказских амкарств. Зап. Кав-
Dostları ilə paylaş: |