Azizaxon Rasulova

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING
FARMONI 
 
MAMLAKATIMIZDA O‘ZBEK TILINI YANADA 
RIVOJLANTIRISH VA TIL SIYOSATINI 
TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI
TO‘G‘RISIDA
1
 
O‘zbek tilining xalqimiz ijtimoiy hayotida va xalqaro miqyosdagi 
obro‘-e’tiborini tubdan oshirish, unib-o‘sib kelayotgan yoshlarimizni 
vatanparvarlik, milliy an’ana va qadriyatlarga sadoqat ruhida 
tarbiyalash, mamlakatimizda davlat tilini to‘laqonli joriy etishni 
ta’minlash, O‘zbekistondagi millat va elatlarning tillarini saqlash va 
rivojlantirish, davlat tili sifatida o‘zbek tilini o‘rganish uchun shart-
sharoitlar yaratish, o‘zbek tili va til siyosatini rivojlantirishning strategik 
maqsadlari, ustuvor yo‘nalish va vazifalarini hamda istiqboldagi 
bosqichlarini 
belgilash 
maqsadida, 
shuningdek 
O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 2019-yil 21-oktabrdagi “O‘zbek tilining 
davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi PF-5850-son Farmoniga muvofiq: 
1.
Quyidagilar: 
a) 2020-2030-yillarda o‘zbek tilini rivojlantirish va til siyosatini 
takomillashtirish konsepsiyasi (keyingi o‘rinlarda – Konsepsiya)
1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin va unda quyidagilar nazarda tutilsin: 
mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy hayotining barcha sohalarida davlat 
tili imkoniyatlaridan to‘liq va to‘g‘ri foydalanishga erishish; 
ta’lim tashkilotlarida davlat tilini o‘qitish tizimini yanada 
takomillashtirish, uning ilm-fan tili sifatidagi nufuzini oshirish; 
davlat tilining sofligini saqlash, uni boyitib borish va aholining nutq 
madaniyatini oshirish; 
1
https://lex.uz/docs/5058351 

---

6 
davlat 
tilining 
zamonaviy 
axborot 
texnologiyalari 
va 
kommunikatsiyalariga faol integratsiyalashuvini ta’minlash; 
davlat tilining xalqaro miqyosdagi o‘rni va nufuzini oshirish, bu 
borada xorijiy hamkorlik aloqalarini rivojlantirish; 
mamlakatimizda istiqomat qiladigan barcha millat va elatlar tillarini 
rivojlantirish maqsadida keng va teng imkoniyatlar hamda ularga davlat 
tilini o‘rganish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; 
b) 2020-2030-yillarda o‘zbek tilini rivojlantirish va til siyosatini 
takomillashtirish konsepsiyasini 2020-2022-yillarda amalga oshirish 
dasturi (keyingi o‘rinlarda — Dastur) 2-ilovaga muvofiq; 
v) 2020-2030-yillarda o‘zbek tilini rivojlantirish va til siyosatini 
takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari (keyingi o‘rinlarda — Asosiy 
yo‘nalishlar) 3-ilovaga muvofiq tasdiqlansin. 
2. Belgilansinki, asosiy yo‘nalishlar quyidagilarni nazarda tutadi: 
a) ta’lim tashkilotlarida davlat tilini o‘qitish tizimini yanada 
takomillashtirish, uning ilm-fan tili sifatidagi nufuzini oshirish sohasida: 
2025-yilga qadar davlat maktabgacha ta’lim tizimida amaldagi 
maktabgacha ta’lim muassasalarining hududlarini kengaytirish yoki 
yangi quriladigan muassasalar hisobiga o‘zbek tilli guruhlar qamrovini 
72 foizga, 2030-yilgacha esa 80 foizga yetkazish; 
2030-yilga qadar umumta’lim maktablarida o‘quv yillari uchun 
tayanch o‘quv rejalarida o‘zbek tili fanini o‘qitish ko‘lamini amaldagi 
haftada 84 soatdan 110 soatgacha oshirish; 
oliy ta’lim muassasalarida o‘zbek tili kafedralari sonini 2025-yilga 
qadar 120 taga, 2030-yilgacha esa 140 taga yetkazish; 
b) davlat tilining sofligini saqlash, uni boyitib borish va aholining 
nutq madaniyatini oshirish sohasida: 
lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosida “O‘zbekiston milliy 
qomusi” jildlarini nashr etishni bosqichma-bosqich ko‘paytirib borish; 
2020-yilda o‘zbek tilining lug‘at boyligini oshiruvchi 15 ta 
lingvistik, sohaviy-terminologik, izohli lug‘atlar yaratish; 

---

7 
teleradiokanallar 
suxandon-boshlovchilarining 
o‘zbek adabiy 
tilidagi nutq madaniyatini oshiruvchi qayta tayyorlov kurslarida o‘qitish 
tizimini joriy etish va qamrovni 2030-yilgacha 100 foizga yetkazish; 
v) davlat tilining zamonaviy axborot texnologiyalari va 
kommunikatsiyalariga integratsiyalashuvini ta’minlash sohasida: 
2025-yilga qadar davlat tilida sohaviy ish yuritish hujjatlarining 
yagona elektron namunalarini ishlab chiqish va ulardan foydalanish 
uchun 14 ta onlayn dastur ishlab chiqish, 2030-yilgacha esa ushbu 
ko‘rsatkichni 25 taga yetkazish; 
dasturiy mahsulotlarning o‘zbekcha ilovalari va elektron lug‘at 
dasturlarini yaratish; 
xorijliklar uchun o‘zbek tilini o‘rgatuvchi dasturlar yaratish; 
g) davlat tilining xalqaro miqyosdagi o‘rni va nufuzini oshirish, bu 
borada xorijiy hamkorlik aloqalarini rivojlantirish sohasida: 
2030-yilga qadar xorijiy oliy ta’lim muassasalarida o‘zbek tilini 
o‘rgatuvchi markazlar sonini amaldagi 17 tadan 60 tagacha ko‘paytirish; 
2025-yilga qadar “O‘zbek tilining do‘stlari” klublari sonini 30 taga, 
2030-yilgacha esa 40 taga yetkazish; 
xorijiy oliy ta’lim muassasalarida o‘zbek tili kurslarini zarur ilmiy, 
o‘quv-uslubiy, badiiy adabiyotlar bilan ta’minlash, o‘zbek tilini 
o‘rgatishga doir ilmiy tadqiqotlar miqdorini oshirish. 
3.
Vazirlar Mahkamasi (A.N.Aripov) uch oy muddatda lotin 
yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga to‘liq o‘tishni ta’minlash 
maqsadida ishchi guruhini tashkil qilsin va aniq chora-tadbirlar hamda 
ularni moliyalashtirish manbalari va hajmlarini nazarda tutuvchi “Yo‘l 
xaritasi”ni ishlab chiqib, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
Administratsiyasiga kiritsin. 
4. Belgilab qo‘yilsinki: 
2021-yil 1-apreldan boshlab o‘zbek tili va adabiyoti bo‘yicha 
bilimni baholashning milliy test tizimi asosida rahbar kadrlarning davlat 
tilida rasmiy ish yuritish darajasi aniqlanadi hamda mas’ul lavozimlarga 
tayinlanadigan shaxslar uchun davlat tilini bilish bo‘yicha daraja 
sertifikatlari joriy etiladi; 

---

8 
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti huzuridagi Davlat tilida ish yuritish asoslarini o‘qitish va 
malaka oshirish markazida o‘zbek adabiy tili me’yorlari va davlat tilida 
ish yuritish bo‘yicha qisqa muddatli (1-2 oygacha) o‘quv kurslari 
muntazam ravishda tashkil etiladi. 
Davlat test markazi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 
manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda uch oy muddatda 
mazkur bandning ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan chora-
tadbirlarni amalga oshirish maqsadida Hukumat qarori loyihasini 
Vazirlar Mahkamasiga kiritsin. 
5.
Fanlar akademiyasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, Axborot va 
ommaviy kommunikatsiyalar agentligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim 
vazirligi, manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda o‘zbek tilidagi 
mavjud lug‘atlar asosida uzluksiz ta’limning barcha turlari uchun 
quyidagi o‘quv lug‘atlarini yaratish choralarini ko‘rsin, shu jumladan: 
ko‘p jildli “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”ning to‘ldirilgan yangi 
nashri (kirill va lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosida); 
“O‘zbek tilining imlo lug‘ati”; 
“O‘zbek tili sinonimlari lug‘ati”; 
“O‘zbek tili sinonimlarining katta izohli lug‘ati”; 
“O‘zbek tili frazeologizmlarining katta izohli lug‘ati”; 
“O‘zbek tili omonimlari lug‘ati”. 
Mazkur bandda ko‘rsatilgan chora-tadbirlarni moliyalashtirish 
maqsadida Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish 
jamg‘armasi mablag‘lari yo‘naltirilsin. 
6. Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi: 
oliy ta’lim muassasalarining filologiya ta’lim yo‘nalishlarida 
“Kompyuter lingvistikasi”, “Amaliy filologiya” yo‘nalishlarini tashkil 
qilsin; 
Tashqi ishlar vazirligi, Fanlar akademiyasi bilan birgalikda xorijiy 
oliy ta’lim muassasalarida o‘zbek tili markazlari faoliyatini yo‘lga 
qo‘ysin; 

---

9 
o‘zbek tiliga oid barcha ilmiy, nazariy va amaliy ma’lumotlarni 
o‘zida jamlagan elektron ko‘rinishdagi o‘zbek tili milliy korpusini 
yaratish choralarini ko‘rsin; 
Xalq ta’limi vazirligi, Fanlar akademiyasi, manfaatdor vazirlik va 
idoralar bilan birgalikda har yili 1-dekabrga qadar Dasturda va Asosiy 
yo‘nalishlarda belgilangan topshiriqlar yuzasidan amalga oshirilgan 
ishlarni puxta tahlil qilish asosida Vazirlar Mahkamasiga ma’lumot 
kiritib borsin. 
7. Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish 
vazirligi: 
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Innovatsion rivojlanish 
vazirligi bilan birgalikda o‘zbek tilidan jahonning yetakchi xorijiy 
tillariga va xorijiy tillardan o‘zbek tiliga tarjima qiluvchi kompyuter 
dasturini Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish 
jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan yaratish choralarini ko‘rsin; 
O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi bilan birgalikda tizimdagi 
axborot-tahliliy, 
ma’naviy-ma’rifiy 
va 
madaniy-gumanitar 
telekanallarini 
xorijiy 
davlatlarda 
teleradiokompaniyaning 
OTT 
platformasini (Internet tarmog‘i orqali teledasturlarni namoyish etish 
tizimi) 
Axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini 
rivojlantirish 
jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan ishga tushirish va boshqa zamonaviy 
informatsion texnologiyalardan foydalangan holda namoyish etilishini 
ta’minlasin. 
8. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, Tashqi ishlar vazirligi, 
Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari 
qo‘mitasining “O‘zbekiston” telekanalida yurtimiz hududida istiqomat 
qiluvchi barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an’analarini 
targ‘ib qiluvchi, mamlakatimizga oid axborot-tahliliy, ma’naviy-
ma’rifiy, madaniy-gumanitar bilim doirasini kengaytirishga xizmat 
qiluvchi va intellektual hamda boshqa ma’lumotlarni xorijiy tillarda 
(O‘zbekistonda istiqomat qilayotgan turli millatlar tilida) yoritadigan 
“Do‘stlik” axborot-ma’rifiy dasturlar tahririyatini tashkil etish 
to‘g‘risidagi taklifi ma’qullansin. 

---

10 
Belgilab qo‘yilsinki, “Do‘stlik” axborot-ma’rifiy dasturlar 
tahririyati O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasiga ajratilayotgan 
byudjet mablag‘lari va quyi tashkilotlarning mavjud shtat birliklari 
doirasida tashkil etiladi. 
O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi manfaatdor tashkilotlarni 
jalb qilgan holda 2021-yil 1-yanvardan boshlab markaziy telekanallarda 
“Tilga e’tibor”, “Ona tilida so‘zlashamiz”, “Notiqlik mahorati”, “Til – 
millat ko‘zgusi”, “Kitob bilim manbayi”, “Bilimli yoshlar — kelajak 
bunyodkori” kabi turkum ko‘rsatuv va eshittirishlarni tashkil qilib, 
muntazam ravishda efirga uzatib borilishini ta’minlasin. 
9. 
Mazkur 
Farmonda 
nazarda 
tutilgan 
chora-tadbirlarni 
moliyalashtirish manbalari etib Davlat byudjeti, Vazirlar Mahkamasi 
huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish jamg‘armasi, Oliy va o‘rta maxsus 
ta’lim vazirligining Oliy ta’lim muassasalarini rivojlantirish 
jamg‘armasi, oliy ta’lim muassasalarining byudjetdan tashqari 
mablag‘lari, jismoniy va yuridik shaxslarning homiylik xayriyalari, 
xalqaro moliya tashkilotlari, xorijiy davlatlar va boshqa donorlar 
kreditlari (qarzlari) va grantlari, shuningdek, qonun hujjatlari bilan 
taqiqlanmagan boshqa manbalar belgilansin. 
10. Quyidagilarga: 
Vazirlar Mahkamasining Davlat tilini rivojlantirish departamentiga 
— Konsepsiya va Dasturni amalga oshirish hamda Asosiy 
yo‘nalishlarga erishish borasida davlat organlari va tashkilotlar 
faoliyatini muvofiqlashtirish hamda monitoring qilish; 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi raisi, viloyatlar 
va Toshkent shahar hokimlari, vazirlik, idora va boshqa tashkilotlar 
rahbarlariga — Konsepsiya, Dastur va Asosiy yo‘nalishlarda nazarda 
tutilgan tadbirlarning o‘z vaqtida, sifatli va to‘liq bajarilishi yuzasidan 
shaxsiy javobgarlik yuklansin. 
11. Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi manfaatdor vazirlik va 
idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda qonun hujjatlariga ushbu 
Farmondan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida 
Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin. 

---

11 
12. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston 
Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov va O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov zimmasiga 
yuklansin. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. MIRZIYOYEV 
Toshkent sh., 
2020-yil 20-oktabr, 
PF-6084-son 

---

12