Азярбайъан республикасы
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
5 əhvali-ruhiyyəsi bəstəkara yabançı olmuşdur. O, xalq musiqisinin qaynaqlarından yaradıcılıqla faydalanmışdır. Onu da deyək ki, xalq musiqisinə dərin məhəbbəti C.Cahangirov məhz öz sevimli müəllimi Üzeyir Hacıbəyovdan əxz edibdir. 1940-cı ildə Azərbaycan Dövlət konser- vatoriyasında təhsil almaqla yanaşı Cahangir Cahangirov Üzeyir Hacıbəyovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs ansamblının xor qrupuna başçılıq edir. Sonrakı illərdə isə Azərbaycan televiziyası və radiosu xor kollektivinin rəhbəri olmuşdur. Bu mənada bəstəkarın bir xormeyster kimi işi də təqdirəlayiqdir. Bu səbəbdən onun ilk bəstələmələri də bu xor kollektivləri üçün olmuşdur. Bəstəkar, xor üçün xüsusi olaraq mahnılar yazmış, həm də xalq mahılarını xor üçün işləmişdir. O vaxtdan bəri quş qanadlı illər bir-birini əvəz edib. Xor mahnıları ilə yanaşı Cahangirovun yaradıcılıq portfeli müxtəlif janrlı monumental xor əsərləri ilə zənginləşmişdir. Bəstəkarın xor musiqisi sahəsində maraqlı əsərlərindən “Arazın o tayında” poemasını, 12 hissədən ibarət “Dostluq mahnısı” kompozisiyasının, “Azad” və “Xanəndənin taleyi” operalarının xor nömrələrinin, “Füzuli”, “Nəsimi”, “Aşıq Alı” kantatalarını, “Sabir” oratoriyasını, Süleyman Ələsgərovla birlikdə yazdığı odanı, onlarca xor miniatürlərini göstərmək olar. Sadaladığımız əsərlərdən xüsusilə “Füzuli” kantatası Cahangir Cahangirova böyük şöhrət gətirmişdir. O, kantatada böyük şairin möhtəşəm obrazını, onun daxili aləminin özünəməxsus təsirli və qəlboxşayan musiqi dili ilə aça bilmişdir. Kantatanın mətn əsasını Füzulinin üç qəzəli təşkil edir. Hər bir qəzəl isə öz növbəsində bir hissəni özündə birləşdirir. Canahgir Cahangirov “Azad” və “Xanəndənin taleyi” adlı iki operanın müəllifidir. Hər iki əsərində Cahangir musiqi klassikamızın korifeyi Üzeyir Hacıbəyovun sənət ənənələrini ləyaqətlə davam etdirmişdir. Xalq yazıçısı, Sosialist Əməyi Qəhərəmanı Mirzə İbrahimovun eyni adlı əsəri əsasında bəstələdiyi “Azad” 6 operasında istismar olunan bir xalqın ağır işgəncələrlə dolu həyat tərzi, azadlıq yolunda mübarizəsi əks etdirilmişdir. Librettonun müəllifi və tamaşanın quruluşçu rejissoru Kərim Kərimovdur. “Xanəndənin taleyi” operası inqilabdan əvvəl Azərbaycanda yaşamış məşhur xanəndə Seyid Mirbabayevin acı taleyindən bəhs edir. Cah-calalla həyat sürmək xatirinə qürbət ölkədə var-dövlətini göyə sovurub yoxsullaşan, təkcə səsi yazılmış sınıq qrammofon valı qalmış xanəndənin bu yadigarı şikəst olmuş həyatının rəmzi kimi qavranılır. Cahangir Cahangirov “Xanəndənin taleyi” operasında bir bəstəkar, musiqi dramaturqu kimi ən gözəl keyfiyyətlərini qabarıq şəkildə nümayiş etdirmişdir. Ən başlıcası odur ki, Cahangirovun operası istər üslub, istərsə də musiqi dramaturgiyası baxımıından bitkin və kamildir. Məlumdur ki, xanəndənin repertuarı muğam və təsniflərdən ibarət olur. Operanın qəhrəmanı özü xanəndə olsa da müəllif ifaçılıq sənətinin materialı kimi muğamlardan sitat şəklində istifadə etməyi qarşısına məqsəd qoymamışdır. Lakin onun operadakı musiqi materialı başdan-başa muğam boyaları ilə rövnəqlənmişdir. Cahangir Cahangirovun böyük həcmli, mürəkkəb formalı görkəmli əsərlərilə yanaşı, musiqi xəzinəmizi zənginləşdirən çoxlu mahnıları da vardır. Onun mahnıları asanlıqla ürəklərə yol tapır. Müasirlik, dövrün tələbi ilə ayaqlaşma Canahgir sənətinin başlıca məziyyətidir. Məhz bunun üçündür ki, Cahangirovun mahnıları müasirlərimizin ürək çırpıntılarını, xoş arzusunu, istəyini ifadə edir, adamları qurmağa, yaratmağa səsləyir. Cahangir Cahangirov çoxlu lirik mahnıların da müəllifidir. Mübaliğəsiz demək olar ki, bəstəkarın hərtərəfli istedadını üzə çıxaran bu janr ona daha çox müvəffəqiyyət gətirmişdir. “Ana”, “Aylı gecələr”, “Bakı”, “Dan ulduzu, bir də mən”, “Ay qız”, “Ala göz” və s. mahnılarını əzbər bilirik. 7 Cahangir Cahangirovun bəzi gözəl mahnıları məhz teatr tamaşalarından, ekrandan “ayrılaraq” xalq arasında yayılmış- dır. Bu mənada gəlin “Yenilməz batalyon” filmindən “Teymurun mahnısı”nı, “Koroglu” filmindən “Xanəndə qızın mahnısı”nı, “Dəli Kür” filmindən “Ana kür” və “Bayatılar” mahnılarını yada salaq. Bu mahnılarda lirik ifadə çox güclüdür. Mahnı iki qəlbin, iki istedadın vəhdətindən yaranır. Təkcə melodiyanın şirinliyi azdır, mahnının sözləri də hikmətli, orijinal və ibrətamiz olmalıdır. Mahnı – gözəl melodiya, dolğun və mənalı söz deməkdir. Məşhur rus şairi Lebedev-Kumaç “mahnıda nə əsasdır, söz, yoxsa musiqi?” sualına çox düzgün olaraq müqayisə ilə cavab verir. Şair söz və musiqini natrium və xlorla müqayisə edərək deyir ki, nəticədə onların birləşməsindən duz alınır. Doğrudan da təcrübə göstərir ki, musiqi, yaxud şeir zəif olanda həmin mahnı uzunömürlü olmur. Cahangir Cahangirovun mahnılarında söz və musiqi üzvi surətdə müəlliflərin də əməyini və istedadını təqdir etməmək olmaz. Uzun müddət Canahgirov Zeynal Cabbarzadə, İslam Səfərli və Rəfiq Zəka ilə birlikdə çalışmışdır. Cahangir Cahangirov klassiklərin yaradıcılığına da müraciət etmiş, ürəyəyatımlı mahnı və romanslar yazmışdır. Hələ 1947-ci ildə Nizaminin anadan olmasının 800 illik yubileyi günlərində bəstəkar şairin sözlərinə “Gül camalın” romansını və xor üçün “Qəzəl” əsərini yazır. Azərbaycanın mütəfəkkir şairi İmaməddin Nəsiminin 600 illik yubileyi günlərində şairin bir qəzəli əsasında mahnı- romans yazmışdır. “Ənəlhəq” adlanan həmin əsər Azərbaycan Teleradio Verilişləri Şirkətinin keçirdiyi müsabiqədə birinci mükafata layiq görülmüşdür. Füzuli dühası, Füzuli lirikası Cahangir Cahangirovun yaradıcılıq təxəyyülünə çox uyğundur. Məhz bunun nəticəsidir ki, bəstəkar vaxtaşırı Füzuli şeiriyyatından ilhamlanaraq ürəyəyatımlı əsərlər bəstələyir. Bu baxımdan onun Füzulinin qəzəllərinə bəstələdiyi vokal miniatürlərini qeyd etməliyik. Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|