Bakı Məişət tullantılarının yandırılma ilə emalı zavodunun tikintisi və istismarı

  Suyun təmizlənməsi üçün kimyəvi reagentlər; 
  Yanacaq; 
  İstismar üçün neft mənşəli yağlar və sürtgü materialları; 
  Elektrik avadanlığını soyutmaq, qaynaq və yanğın əleyhinə işlədilən qaz və 
s. 
Köməkçi  xammal  və  materialların  yığılması  və  istifadəsinə  idarəetmə  sisteminin 
şəbəkə  elementləri  kimi  müntəzəm  baxılacaqdır.  Hər  xammalın  ətraf  mühitə  tam  təsiri, 
onun  əldə  edilməsi,  hazırlanması,  istifadəsi,  effekti,  alternativlər  də  daxil  olmaqla 
baxılacaqdır. 
Xammal  və  sudan  istifadə  sahəsində  ətraf  mühitə  təsirlərin  minimallaşdırılmasına 
zəmanət  verən  tədbirlər  nəzərdə  tutulacaqdır.  İstismar  mərhələsində  zavod  ərazisində 
ehtiyat saxlanan xammal və onların saxlanma üsulları   
Cədvəl  9.1.  və  9.2-də  göstərilmişdir.  Operator  köməkçi  xammaldan  istifadəyə  nəzarət 
edəcəkdir.  
 
Cədvəl 9.1. Xammal və materialların istifadəsi haqqında məlumatlar 
Maddədən istifadə 
İllik  istehlak, 
t/il 
Saxlanma 
yeri 
Saxlanma üsulu 
Ekoloji tale 
Turşu 
neytrallaşması 
tərkibi: 
CaO>93%, 
CO
3
<6,5%, 
SiO
2
+Al
2
O
3
<1,5% 
Fe
2
O
3
<0,5%, 
MqO<0,5%,  S  ümumi 
miqdarı<0,03%, 
H
2
O<1,5%, 
əhəng 
Ca(OH)
2
 
–i 
hidratlaşdırmaq 
üçün-
>95% 
2500 tpa< 5 
Bunker 
qarışıq əhatə 
olunmuş 
ərazidə 
saxlanır 
Ərazidə  ümumi 
miqdarı  30  tona 
qədər çatdırılan 
möhürlü 
kisələrdə 
saxlanır  
Reaksiya 
nəticəsində 
əmələ 
gələn 
kalsium  duzları 
zol 
qalığında 
toplanır. 
NOx 
nəzarəti 
(idarə 
etməsi) 
100% bərk karbamid  
500 tpa 
Bunkerdə 
saxlanır 
Ərazidə  ümumi 
miqdarı  30  tona 
qədər çatdırılan 
möhürlü 
kisələrdə 
saxlanır 
atmosferə 
buraxılan 
formalar: 
karbonat 
qazları, azot və 
su buxarları və 
kiçik dioksin 
nəzarəti 
Karbon analizi: 
sıxlıq:400,500 q/l 
Yod indeksi:800mq/l, 
200 tpa 
Bunkerdə 
saxlanır 
Ərazidə  30  tona 
qədər çatdırılan 
möhürlənən 
bunkerə 
Aktiv karbonla 
absorbsiya 
reaksiyası, zol 
qalığına daxil 

---

yüklənib 
saxlanır 
olur. 
Qazan suyu emalı üçün 
Qələvi natrium, xlorid 
turşusu, karbohidroksid 
amin ingibitoru, 
korroziyaya qarşı 
ingibitorlar 
 
<40 tpa <66 
tpa <1 tpa <2 
tpa <3 tpa <1 
tpa <0,5 tpa 
Qazan suyu 
kimyəvi 
preparatları 
deminerali-
zasiya 
ərazisində, 
qum 
baryerlə 
müdafiə 
edilən 
çənlərdə  
saxlanır 
5000 litr həcmli 
nəqliyyat 
vasitəsi ilə 
çatdırılır. 
25/100 litrlik 
konteynerdə 
saxlanır. 
Kül qalığında 
təkrar istifadə  
pH nəzarəti üçün 
turşulu  çirkab  suların 
emalı 
<5 tpa 
Zol ərazisi 
Çirkab suyu 
saxlanan çən 
Kül 
qalığında 
təkrar istifadə 
Turşunu təmizləyən 
pulverizator 
<1 tpa 
Zol ərazisi 
25 litrlik 
konteynerlər 
Əhənglə 
neytralaşdırılır. 
Nəticədə 
yaranan  duzlar 
zol  tullantısına 
qatılır. 
Yanacaqlar 
Mazut 
və 
ya 
qaz 
yanacağı 
Soba 
üçün 
xarici  yeraltı 
çən 
və 
yanacaq 
nasosu 
üçün 
sahə 
Çən,  
yanacaq 
nasosu otağı 
Sızmanı 
aşkarlayan 2 qat 
skinned 
çəni-  
zavod ərazisi 
Yanma 
məhsulları 
atmosferə atılır. 
 
Cədvəl 9.2. Xammal və materiallardan istifadə 
İstifadə olunan materiallar 
 
İllik istifadə 
miqdarı 
Ekoloji təsirləri 
Sürtgü yağları və materialları 
<25 tpa 
İstifadə  zamanı  yaranan  yanma 
məhsulları havaya yayımlanır. 
Hidravlik  neft  yağları  və  silikon 
əsaslı yağlar 
<15 tpa 
Neft 
yağları 
və 
sürtgü 
materialları 
təkrar 
istifadə 
olunur. 
Orta  sistemləri  soyutmaq  üçün 
qlikol antifriz 
<1 tpa 
Kül 
qalığı/əhəng 
hazırlığı 
prosesində tətbiq edilir. 
Oksietilen,  qaz  qaynaq  uçun 
qazlar, oksigen 
<1 tpa 
İstifadə 
zamanı 
yanma 
məhsulları havaya yayımlanır. 
Yanğın  əleyhinə  müdafiə  qazları, 
yanğın əleyhinə köpük agentləri 
 
 
<500 kq 
Yanğına 
qarşı 
müdafiə 
vasitələri 
ərazidə 
müvafiq 
qaydalara uyğun  saxlanacaq.  

---

 
9.1.3. Sudan istifadə 
Sudan  aşağıda göstərilən  sənaye  və  zavoddaxili  məişət-təsərrüfat  məqsədləri üçün 
istifadə olunacaqdır: 
  Zavod  ərazisində  kül  qatılığını  kənarlaşdırmaq  üçün  suyun  toplanması 
nəzərdə  tutulur.  Sudan  istifadə  və  özüboşalan  drenaj  hazırlanacaqdır. 
Xollun  normal  istismarı  zamanı  çox  kiçik  həcmdə  su  tələb  olunacaqdır. 
Burada  istifadə  olunan  suyun  bir  hissəsi  ehtiyat  çəndə  toplanacaq.  Digər 
hissə isə təsadüf nəticəsində dağılan qalaqların yuyulmasına və axıntı suları 
çalasında  toplamağa  xidmət  edəcək  və  proses  çərçivəsində  təkrar  istifadə 
olunacaqdır. 
  Tüstü  qazlarının  emalı  sistemində  su  yarımquru  qaztəmizləyən  qurğuda  - 
skrubberdə  istifadə  olunacaqdır.  Tüstü  qazlarının  emalı  sisteminin  idarəsi 
«axının  əksinə  HCl  ölçülməsi»  konsepsiyasına  əsaslanır  ki,  idarəetmə 
sisteminin bərpa vaxtı uzadılsın və bu çərçivədə su və reagentin dozalanma 
sisteminin işi tənzimlənsin.  
  Su  buxar  tsiklində  istifadə  istifadə  olunacaqdır.  Su  kəmərindən  götürülən 
su ehtiyat toplanacaqdır və üçün mineral qarışıqlardan təmizlənəcəkdir.  
  Su  kəmərindən  götürülən  su  kül  qalığının  və  uçucu  zolun  bərkidilməsi  
üçün istifadə olunacaqdır. 
 Texnoloji  fəaliyyət  zamanı  sudan  səmərəli  istifadəni  təmin  etmək  üçün  sudan 
istifadəyə gündəlik nəzarət olunacaqdır. 
 
9.1.4.  Xammal  və  köməkçi  materialların  saxlanması  və  istifadəsi  ilə  əlaqədar  ekoloji 
təsirlər 
Xammal  və  köməkçi  materialların  saxlanması  və  istifadəsi  ilə  əlaqədar  ekoloji 
təsirlər  mühitin  müxtəlif  sferalarının  çirkləndirilməsi  şəklində  aşağıdakı  səbəblərdən  baş 
verə  bilər:  
  yanacaq  və  sürtü  materiallarının  qəza  sızmaları  nəticəsində  havaya 
tozlanma, buxarlanma və ya torpağa sızmalar; 
  Kimyəvi  maddələrin,  xüsusilə,  turşu  və  qələvinin  dağılması  ilə  baş  verən 
sızmalar və buxarlanmalar; 
  kül tullantılarının tozlanması ilə havanın çirklənməsi; 

---