Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÜLVİYYƏ HƏMZƏYEVA
- İNTİQAM MEHDİZADƏ
- Cümə məscidi. XII əsr.
- Ölm¬zlik 222 Ölm zlik Bəhruz Kəngərli Muzeyinin açılışı
- Möhtərəm Prezident!
- Heydər Əliyev
215
R ssam haqqında fikirl r B əhruz Kəngərlinin əsərlərində xətlər və cizgilər deyil, sərbəst və cəsarətlə birbaşa təsvir səthinə vurulmuş rənglərin ahəngi əsas həlledici rol oynayır. Sulu boya ilə çəkilməsinə baxmayaraq onun qraik əsərləri bədii-estetik tutumuna görə yağlı boya ilə işlənmiş boyakarlıq əsərlərindən geri qalmır. Bəhruz Kəngərlinin əsərlərinə xas olan bu xüsusiyyətlər Azərbaycan rəssamlığına yeniliklər bəxş edib. Formanın plastikliyi, xətti və hava perspektivi, fəza dərinliyi, işıq, kölgə və rəng keçidləri, incə rəng nüansları və s. realist boyakarlığın əsasını təşkil edən bu ifadə vasitələri də Azərbaycan incəsənətinə ilk dəfə Bəhruz Kəngərli tərəindən gətirilib. ÜLVİYYƏ HƏMZƏYEVA Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Sədri K əngərli hələ gənc yaşlarında təbiəti həssas qəlblə sevməyi, onun gözəlliklərini dərindən duymağı bacarırdı. Doğma Naxçıvan təbiətindən vəcdə gələrək çəkdiyi “İlandağ”, “Meşə”, “Yaz sabahı”, “Qürub” adlı mənzərələrində o, vətənin böyük məhəbbətlə sevən sənətkar olduğunu göstərir. Mənzərələri kiçik ölçüdə çəkmək adətiydi, ancaq bu balaca şəkillər tamaşaçını sıxmır, əksinə, onda genişlik, hüdudsuzluq təsəvvürü yaradır. Bəhruz təkcə təbiətdən aldığı ötəri zövqə uymur, həm də həyatda rast gəldiyi ani dəyişikliklərə diqqət yetirir, təbiətin ən adi bir vəziyyətində belə, məna görür, bu mənanı ovqatına uyğun şəkildə ifadə eləyir. İNTİQAM MEHDİZADƏ Jurnalist 216
R ssam haqqında fikirl r M ənzərələrində olduğu kimi, portret əsərlərində də realizm ənənələrinə sadiq qalan Bəhruz Kəngərli, bu janrı istər məzmun, istərsə də forma cəhətdən zənginləşdirməyə nail olmuşdur. Bu portretləri əsasən iki qrupa bölmək olar. Onlardan birini sulu boya ilə çəkilmiş müxtəlif yaşlı uşaqların və müasirlərinin, digərini isə erməni təcavüzü nəticəsində Qərbi Azərbaycandan Naxçıvana pənah gətirmiş qaçqınların portretləri təşkil edir. Dəyişgən xarakterləri, onların səciyyəvi üz cizgilərini inandırıcı təsvir edən rəssamın müşahidə qabiliyyətinə heyran qalmaya bilmirsən.
217
R ssam haqqında fikirl r Cümə məscidi. XII əsr. 221
Ölm
zlik O na ayrılan çox qısa ömür payında hər kəsi şaşırda biləcək yaradıcılıq məhsuldarlığı sərgiləyən və müxtəlif janrlarda yaratdığı çoxsaylı əsərləri ilə sənətin ölməzlik zirvəsini fəth edən Bəhruz bəy Kəngərlinin (1892- 1922) adı vəfatından bu günə kimi Azərbaycan məkanında hər kəsin dilində hörmətlə çəkilməkdədir. Təbii ki, bu ölməzliyi ona sənətinin doğma Naxçıvan çərçivəsini aşması, elinə-obasına, onsuz da məşhur olan Kəngərlilər nəslinə qürurverici başucalığı gətirməsi bəxş etmişdir. Zaman-zaman onun adının əbədiləşdirilməsi, bədii irsinin təbliği istiqamətində görülən işlər də ona dövlətimizin, qədirbilən xalqımızın öz sənətkar oğluna ehtiramının ifadəsidir. Qeyd edək ki, Bu məsələlərin qaldırılmasında və həllində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi çox səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. Bu mənada Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin 1971-ci ildən fəaliyyət göstərən sərgi salonuna 2000-ci ildə rəssamın adının verilməsi müstəqillik dövründə onun xatirəsinə göstərilən ən yaddaqalan hadisə olmuşdur, desək, yanılmarıq. Müstəqillik illərində “Bəhruz Kəngərlinin bədii irsi xalqımızın milli sərvətidir” deyən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Naxçıvanda rəssamın xatirə muzeyi açılmışdır. Müstəqillik dövründə rəssamın məzarı abadlaşdırılmış və orada 1989- cu ildə onun abidəsi (müəllii xalq rəssamı Hüseynqulu Əliyevdir) ucaldılmışdır. 2001-ci ildə isə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri cənab Vasif Talıbovun 22 may 2001-ci il sərəncamı ilə Bəhruz Kəngərli muzeyinin yaradılması qərara alınmışdır. Bir il sonra – 18 iyun 2002-ci il tarixdə isə həmin muzeyin təntənəli açılışı olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının prezidenti Heydər Əliyev həmin mərasimdə iştirak etmişdir. Həmin mərasimi Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbov açmışdır.
222
Ölm zlik
Bəhruz Kəngərli Muzeyinin açılışı Bəhruz Kəngərli Muzeyi 223
Ölm
zlik Möhtərəm Prezident! Bu gün Azərbaycan mədəniyyətinin ən qədim nümunələrini özündə əks etdirən Naxçıvan torpağında daha bir mədəniyyət obyektinin – Bəhruz Kəngərli muzeyinin açılışına toplaşmışıq. 1970-ci ilə qədər Naxçıvanda iki muzey – tarix-diyarşünaslıq və ədəbiyyat muzeyləri fəaliyyət göstərirdi. Sizin Azərbaycana rəhbərliyinizin birinci və ikinci dövründə Naxçıvanda, rayonların hamısında tarix-diyarşünaslıq muzeyləri, Cəmşid Naxçıvanskinin ev muzeyi, Hüseyn Cavidin ev muzeyi, rəsm qalereyası, Məmməd Səid Ordubadinin ev muzeyi, Yusif Məmmədəliyevin ev muzeyi, Cəlil Məmmədquluzadənin ev muzeyi, Xalça muzeyi, Açıq səma altında muzey və Xatirə muzeyi yaradılmışdır.
yəqin, Azərbaycandakılardır. Vasif Talıbov: Bunlar Sizin dövrünüzdə Naxçıvanda açılan muzeylərdir. Bu gün isə Sizin, Azərbaycan mədəniyyətinin böyük təəssübkeşi və hamisinin xeyir-duası ilə görkəmli rəssam Bəhruz Kəngərlinin muzeyi fəaliyyətə başlayır, qapılarını tamaşaçıların üzünə açır. Bəhruz Kəngərli XX əsr Azərbaycan boyakarlıq sənətinin görkəmli nümayəndələrindən biridir. Azərbaycan təsviri incəsənət tarixində realist portret və mənzərə yaradıcılığının əsasını qoymuş, rəssamlığa yeni ictimai məzmun gətirmiş, onu forma və təsvir vasitələri ilə zənginləşdirmişdir. Tilisdə xüsusi rəssamlıq təhsili alan Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığı rus boyakarlıq məktəbinin ənənələrini davam etdirən mühitdə formalaşsa da, o, tamamilə milli ruhda və üslubda yaratmış, milli rəssamlığın inkişafında özünəməxsus rol oynamışdır. Xəlqilik və insanpərvərlik, realizm və Vətənə sonsuz məhəbbət Kəngərli yaradıcılığının əsasını təşkil edir. Rəssamın yaradıcılığından qırmızı xətlə keçən “Qaçqınlar” portretlər silsiləsi 1918-1920-ci illərin canlı salnaməsidir. Erməni zülmündən baş götürüb qaçan, didərgin ömrü yaşayan insanları, erməni daşnaklarının törətdikləri qırğınları, deportasiyanı Bəhruz Kəngərli realist sənətçi müşahidəsi və fırçası ilə əks etdirmiş, millətin üzləşdiyi faciəni gələcək nəsillərə çatdıra bilmişdir. Qısa ömür yaşayan rəssam “Nuhun qəbri”, “Atabəy məqbərəsi”, “İmamzadə”, “Atababa günbəzi”, “Ədilağa gölü”, “İlanlı dağ”, “Qızlar bulağı” kimi əsərlərini “Naxçıvan yadigarları” adlandırdığı bir albomda toplamışdır. Bütün bunlar böyük vətəndaşlıq qeyrəti göstərən yaradıcı dühanın bizə əmanət qoyub getdiyi xəzinədir, yadigarlardır. O dövrdə müvaiq mədəniyyət ocağı olmadığından, rəssamın çox qısa müddətdə yaratdığı iki minə yaxın portret, mənzərə və digər rəsm əsərləri sonralar əldən-ələ düşərək itib-batmış, onların 500-ə yaxını dövrümüzə gəlib çatmışdır. Bu əsərlər Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyində fondda saxlanılır.
�van Muxtar Respublikasıı� Ali M¬clisinin S¬dri Vasif Tal�bovun ç�x�¼� Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|