Bilig 49. sayı

Pilancı, Avrupa Ülkelerindeki Türklerin Türkçeyi Kullanma Ortamları 
 
133 
ların Türkçesini, kültürünü ellerinden alırsanız bunlar çete mensubu 
olurlar. (1.1e-HL7). 
…….’da Türk çocukları genelde çete ve uyuşturucu tuzağına düşmüş. 
(1.1e-İN1). 
Türkçeyi doğru konuşmayı başaramayan ve çocuklarına da doğru öğ-
retemeyen ailelerin çocukları suç işlemede önlerde. (1.1e-DN2). 
Son zamanlarda ülkedeki göçmenlerin suç oranının artmasındaki et-
kileri yadsınamayacak kadar çok büyük. (1.1e-DN7). 
Avrupa’ya göç nedenleri arasında %36 ile “evlilik”; %35 ile “ça-
lışma amacı” ilk sıralarda gelmektedir: Avrupa ülkelerine 1960’lı  yıl-
larda başlayan çalışma amaçlı göçün ardından, özellikle 2. kuşakla birlikte 
söz konusu olan evlilik yoluyla göçe de sık rastlanmasının nedeni aşağıda yer 
alan kayıtta özetlenmektedir: 
2. jenerasyonlarda aileler evliliklerde bir tarafın Türkiye’ye yönelik olma-
sını tercih ettiler. Kızları varsa Türkiye’den doğmuş büyümüş bir aday 
getirdiler. Oğlu varsa aynı  şekilde bir aday bulundu. Bağlar kopmasın 
diye. (1.2a-BL20). 
Evlilik yoluyla göçün en önemli olumsuz etkisi şu örnekte belirtildiği gibi 
özetlenebilir: 
Burada doğmuş bir çocuğa Türkiye’den damat veya gelin adayı aranı-
yor. Burada doğmuş büyümüş bir delikanlı kıza veya oğlana gidip ora-
dan bir tek kelime yabancı dil bilmeyen birini getirdiğiniz zaman bunlar 
kâğıt üzerinde idari hukuk açısından iki Türkü evlendirmiş bulunuyorsu-
nuz. Kültürel anlamda bu kişilerin birbiriyle alakası yok. Sadece babası-
nın emrine itaat etme zorunluluğu olduğundan veya babasına hayır di-
yemediğinden babasının veya annesinin seçtiği kızı kabul etmek zorunda 
bırakılarak bu delikanlı bu kızı alıyor ve evleniyor ve sonra da 3 gün son-
ra da alınan gelin 3 ay, beş ay, altı ay geçtikten sonra karısını geri zekalı 
olmakla suçlamaya başlıyor (1.2a-BL1). 
Katılımcıların %55’i çalışmakta; %45’i ise çalışmamaktadır: İşsizlik, 
Avrupa ülkelerindeki Türkler arasında son yılların en önemli sorunlarından 
biri olarak kendini göstermektedir. Bu konuyla ilgili açıklamalar şu sözlerde 
özetlendiği gibidir: 
Türklerin çoğunun ekonomik imkânları yok burada. İşsiz oldukları için 
Sozial Amt’a gidiyorlar. Aynı Fransa’da da olduğu gibi, iş olsa bile önce 
bir Alman’ı alıyorlar, Türk’ü almıyorlar, bir dışlanma var. (1.3a-AB1). 
Türklerin çalışmakta olduğu ana kesim tekstil sektörü idi. Ancak bu 
sektör artık Çin’in elinde. Bayburt ve İç Anadolu bölgesinden gelen 

---

bilig, Bahar / 2009, sayı 49 
 
134 
inşaat sektöründe çalışan Türkler çoğunlukta. Ancak bu sektörü de 
Doğu Avrupa’dan gelen Çek, Slovak gibi eski Demir Perde ülkesi va-
tandaşlarına kaptırıyoruz (1.3a-FR5).  
Bizim insanlarımızın çoğu burada işsizdir veya emeklidir (1.3a-DN2). 
1200 öğretmenimizin yaklaşık %70’i işten çıkarıldı (1.3a-HL3). 
Türkiye’deki çocuklarımıza sorduğumuzda hepsi ya öğretmen ya doktor 
ya da başka bir şey olmak istediğini söyler ama burada %80’i sadece 
babaları gibi işsizlik parası almak istediğini söylüyor (1.3a-BL6-11). 
Katılımcıların çoğunluğunu lise mezunları oluşturmaktadır:  Bu 
oran, eğitimlerini Türkiye’de tamamlayan katılımcılar için %32,24; Avrupa 
ülkelerinde tamamlayan katılımcılar için %52,52’dir. Eğitimlerini Türkiye’de 
tamamlayanlarda, eğitim durumu ilkokul düzeyinde olanlar %29,27; Avrupa 
ülkelerinde eğitimini tamamlayanlarda eğitim düzeyi ilkokul olanların oranı 
%10,57’dir. Avrupa ülkelerinin tamamında bulunan Türklerin eğitim durum-
larını gösteren bilgilerin tümüne ulaşılamamıştır. Araştırmada, 1960’lı yıllarda 
Avrupa ülkelerine giden Türklerin eğitim durumlarının düşük olmasına karşı-
lık; 2. ve 3. kuşakta eğitim durumunun yükselmeye başladığı, orta dereceli 
okullarda ve meslek okullarında yoğunluk olduğu, kız çocuklarının eğitime 
daha fazla ilgi gösterdiği derinlemesine görüşmelere şu şekilde yansımıştır: 
Aşağı yukarı 2000 civarında  şu anda üniversitede yüksekokulda oku-
yan öğrencimiz var. Vatandaşlarımız buraya çalışmak için gelmişler ço-
cuklarını daha çok meslek okullarına ve teknik okullara yönlendiriyorlar 
(1.4a-BL6-11). 
Yüksek eğitime giden nüfusu, Türk nüfusla orantılarsanız oldukça dü-
şük. Artıyor ama çok yavaş bir hızla artıyor (1.4a-BL27). 
Kızlar evlenmemek için okula gidiyor. Okulda 30 öğrenci varsa Türk; 
28’i kız, 2’si erkek (1.4a-BL4). 
Belçika’da yaşayan Türklerin üniversite okuma oranı %2 ve bunun 
%99’u bayan. Çünkü kızlar vasfı olmayan biriyle evlenmek isteme-
dikleri için kendilerini okumak üzere yönlendirmişler. (1.4a-BL6-11). 
Hollanda eğitim kurumlarında 90.000 Türkiye kökenli öğrenci var. 2. 
ve 3. nesil Hollandaca biliyor, Hollanda’ya uyum sağlamış durumda 
onlardan ümitliyiz (1.4a-HL1-2). 
Yabancı çocukların büyük bir çoğunluğu, %35 civarında, orta derece-
li okulların düşük seviyelerinde eğitim görüyor (1.4a-HL6). 

---

Pilancı, Avrupa Ülkelerindeki Türklerin Türkçeyi Kullanma Ortamları 
 
135 
2. Katılımcıların Türkçeyi Kullanma Ortamları 
Bu bölümdeki veriler; aile içi, okul, iş yeri ve arkadaş çevresi olmak üzere 
Türkçeyi sık kullanma ortamlarını belirlemeye yöneliktir.  
Tablo 2.1: Türkçeyi aile içinde ne sıklıkla kullanıyorsunuz? 
Çok az 
%12,8 
Genellikle %27,9 
Sürekli %58,6 
Cevap vermedi  
% 7 
Tablo 2.2: Türkçeyi arkadaş grubu içinde ne sıklıkta kullanıyorsunuz? 
Çok az 
%19,5 
Genellikle %40,1 
Sürekli %40,2 
Cevap vermedi  
%3 
Tablo 2.3: Türkçeyi iş yerinde ne sıklıkla kullanıyorsunuz? 
Çok az 
%47,8 
Genellikle %26,7 
Sürekli %24 
Cevap vermedi  
%5 
Tablo 2.4: Türkçeyi okulda ne sıklıkla kullanıyorsunuz? 
Çok az 
%52,1 
Genellikle %29,8 
Sürekli %17,7 
Cevap vermedi  
%4 
Sonuçlara göre, Türkçe kullanma ortamları aile, arkadaş çevresi, işyeri ve okul 
olmak üzere bir sıralama göstermektedir. Türkçenin en fazla kullanıldığı ortamın 
aile içi olduğu derinlemesine görüşmelerde de şu sözlerle belirtilmektedir: 
Burada 3. kuşağım. Burada doğdum burada büyüdüm. Mükemmel 
Türkçe konuşmuyorum. Fransızcam mükemmel. Türkçeyi sadece aile 
çevresinde öğrendim. Mesela babam bana Fransızca sorsa bile Fran-
sızca cevap veremem çünkü Türkçe yerleşmiş ama kardeşimle Fran-
sızca ama sadece Fransızca konuşurum (2.1a-BL2). 
Evimizde hep Türkçe konuşuyoruz, oğlumuz henüz daha dokuz aylık 
ama hep Türkçe konuşulacak böyle kararı aldık (2.1a-BL13). 
Bizim Türk halkı burada kamudaki işlerini halletmede Danimarkacayı 
bilmediklerinden ötürü sorunlar yaşamaktadır belediyelerde ya da 
hastanelerde (2.1a--DN7). 
Çocuklar evlerinde İngilizce konuşanların sadece kendileri olduğunu, res-
mi belgeleri kendilerinin ailelerine çevirdiğini söylüyorlar (2.1a--İN10). 

---