Bolalar psixologiyasi fanining metodlari

Eksperiment metodi

. Eksperiment metodi  tabiiy va laboratoriya eksperimenti 

turlariga  bo’linadi.  Bu  metod  psixik  holatni  ta’riflashgagina  emas,  balki  ularni 

tushuntirib berishga ham imkon beradi.  

Kuzatishdan farqli o’laroq, psixologik eksperiment tadqiqotchining sinalayotgan 

faoliyatga  faol  aralashuvi  mumkinligini  nazarda  tutadi.  Jumladan,  psixologik  fakt 

aniq  namoyon  bo’lishiga,  uning  tadqiqotchi  xohlagan  yo’nalish  bo’yicha 

o’zgartirilishiga, har jihatdan tadqiq qilish uchun bir necha martalab takrorlanishiga 

imkon beradigan shart-sharoitni yaratadi.  

Laboratoriya  eksperimentining  xarakterli  belgisi  faqat  uning  laboratoriya 

sharoitlarida  maxsus  psixologik  asbob-uskunalar  yordamida  o’tkazishlarida  va 

sinaluvchining xatti-harakatalari  yo’l-yo’riqqa binoan sodir bo’lishi bilangina emas, 

balki  sinalayotganligini  biladigan  sinaluvchi  (garchi,  odatda,  sinalayotgan  kishi 

eksperimentning mohiyati nimadan iboratligini, qonkret nimani va nima maqsadda 

tadqiq qilinayotganligini bilmasa ham) kishining munosabati bilan ham belgilanadi. 

Laboratoriya  eksperimenti  yordamida  diqqatning  xossalarini,  idrok,  xotira  va 

boshqalarning  o’ziga  xos  xususiyatlarini  tadqiq  qilish  mumkin.  Hozirgi  paytda 

laboratoriya  eksperimentini  ko’pincha  shunday  tarzda  o’tkazishadiki,  unda  odam 

odatdagi  sharoitlarda  bajarishi  mumkin  bo’lgan  faoliyatning  ba’zi  psixologik 

jihatlari  modellashtirilib  qo’yiladi.  Jumladan,  eksperimentda  anchagina  hissiy 

zo’riqish vaziyati modellashtirilib, uning jarayonida sinaluvchi, masalan, kasbi-kori 

uchuvchi  bo’lgan  kishi  anglanilgan  yechimlar  qabul  qilishi  mumkin.  Yuksak 

---

darajadagi  uyg’unlikni  taqazo  etadigan  murakkab  harakatlar  qilishi,  asboblardagi 

ko’rsatkichlarga  munosabat  bildirishi  va  hokazolar  belgilab  qo’yilgan  bo’lishi 

mumkin. 

Tabiiy  eksperiment  (birinchi  marta  1910  –  yilda