Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

№
6-son.
3 - j a d v a l:
Ikkita aktivdan iborat optimal investitsiya portfelini shakllantirish statistikasi
Portfolio og‘irligi
Portfolio statistikasi
R
A
R
B
R
P
σ
P
Apple
Microsoft
Qaytim
Standart chetlanish
Sharpe koef
130%
-30%
2,017%
2,173%
92,46%
120%
-20%
2,013%
2,111%
95,00%
110%
-10%
2,009%
2,054%
97,40%
100%
0%
2,005%
2,005%
99,60%
90%
10%
2,001%
1,963%
101,53%
80%
20%
1,997%
1,928%
103,13%
70%
30%
1,993%
1,902%
104,33%
60%
40%
1,989%
1,885%
105,08%
50%
50%
1,985%
1,876%
105,36%
40%
60%
1,980%
1,876%
105,13%
30%
70%
1,976%
1,885%
104,41%
20%
80%
1,972%
1,903%
103,22%
10%
90%
1,968%
1,929%
101,59%
0%
100%
1,964%
1,964%
99,59%
-10%
110%
1,960%
2,006%
97,29%
-20%
120%
1,956%
2,056%
94,74%
-30%
130%
1,952%
2,112%
92,01%
Optimal portfel
1,985%
1,876%
105,36%
Ushbu jadvalda ikkita aktivdan iborat optimal portfelni shakllantirishning matematik natijasi keltirilgan. 
Unga ko‘ra, 1 va 2-ustunlarda har bir aktivning portfeldagi og‘irliklari nisbati berilgan. Optimal portfelni shakl-
lantirishdagi asosiy maqsad ham portfeldan eng yuqori daromad keltiradigan aktivlarning nisbatini topishdan 
iborat. 3-ustunda (1)-formuladan foydalangan holda portfeldan kutilayotgan daromad hisoblangan. 4-ustunda 
portfelning standart chetlanishi hisoblangan bo‘lib, bu ko‘rsatkich qancha kichik bo‘lsa, portfelning riskliligi past 
hisoblanadi. So‘nggi 5-ustunda Sharp koeffitsiyenti hisoblangan bo‘lib, yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, bu 
koeffitsiyentda portfelning samaradorligi aniqlanadi va bu ko‘rsatkichga qarab biz aktivlarning portfeldagi taso-
difiy og‘irligini topamiz. Bu natija bizga optimal portfelni shakllantirishimiz uchun matematik asos bo‘lib xizmat 
qiladi. Sharp koeffitsiyenti eng yuqori natijasi aktivlarning o‘g‘irligi 50:50 bo‘lganida 105,36% natijaga erishdi. 
Demak, bundan kelib chiqadiki, portfelimiz optimal daromadga ega bo‘lishi uchun ikkita aktivning nisbati 50:50 
bo‘lishi zarur, degan xulosa chiqarishimiz mumkin. 
Bu natijani grafikda quyidagicha tasvirlashimiz mumkin.
1 - g r a f i k:
Optimal portfelni shakllantirishda aktivlar kombinatsiyasi

---

375
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyun.
№
6-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
Grafikdagi samarali bozor egri chizig‘i berilgan bo‘lib, u portfeldagi aktivlarning turli xil kombinatsiyalari-
ni o‘zida mujassamlashtirgan. Shuningdek, unda kapital bozori chizig‘i berilgan bo‘lib, uning samarali bozor 
chizig‘i bilan kesishish nuqtasi bizga optimal portfelni ko‘rsatib beradi.
X U L O S A VA TA K L I F L A R
Xulosa qilib aytganda, fikrimizcha, fond bozoridagi savdolarning hajmini oshirish, aksiyalarning ichki qiy-
mati va daromadliligini baholash uchun, avvalo, fond bozorida tarqatilayotgan maʼlumotlarning shaffofligini os-
hirish, fond bozori saytlarida aksiyalarni baholash uchun zarur boʻlgan keng axborot bazasini shakllantirish 
zarur. Bundan tashqari, fond bozoridagi savdo hajmining kamligiga, yaʼni bir nechta sababni koʻrsatish mumkin. 
Bular: 
■
Ham yuridik, ham jismoniy shaxslarda moliyaviy savodxonlikning pastligi. Oʻzbekistonda faoliyat yuri-
tayotgan koʻplab yirik MCHJlar oʻzlarining huquqiy maqomini oʻzgartirib, AJga aylanib, qimmatli qogʻoz-
larini fond bozoriga joylashtirib, oʻzlarining faoliyatini moliyalashtirish oʻrniga, qimmat bank kreditlarini 
maʼqul koʻrishadi, yaʼni ular fond bozoridan moliyaviy resurs jalb qilishning naqadar samarali ekan-
ligidan xabardorligi past. Bundan tashqari, koʻplab jismoniy shaxslar ham qimmatli qogʻozlarga qanday 
qilib investitsiya kiritish mumkinligini bilishmaydi.
■
Fond bozorida erkin muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlarning soni kam. Bugungi kunda Oʻzbekis-
tondagi AJ soni 600 dan oshgan va ularning barchasining ham aksiyalari fond birjalarida erkin sotilmay-
di. Yildan yilga xususiylashtirish jarayonlari jadal amalga oshirilayotgan boʻlsa-da, bu nimagadir AJ soni 
tez oʻsishiga olib kelmayapti. 
Fikrimizcha, yuqoridagi muammolarning kelasi yillarda qanday yechilishi va kapital bozorini tartibga solib 
turuvchi mukammal qonunchilik bazasining shakllanishi Oʻzbekiston fond bozorlarini rivojlantirish istiqbollarini 
belgilab beruvchi asosiy omil hisoblanadi.