Boshqaruv usullarining mohiyati va xususiyatlari

Boshqaruvning iqtisodiy usullari tarkibi
Ularning mohiyati korxona faoliyatini iqtisodiy ta’sir vositalari (narx, kredit, rejalashtirish, xarajatlar va tannarx, foyda, soliqlar, ish haqi, iqtisodiy rag`batlantirish va hokazo) orqali boshqarishdir. Iqtisodiy manfaatlar tizimi davlat va jamiyat manfaatlari, jamoa manfaatlari va shaxs manfaatlaridan tashkil topadi. Davlat va jamiyat manfaatlari bilan jamoa hamda shaxs manfaatlari orasida muayyan bog`liqlik mavjud.
Masalan, shaxs birinchi navbatda o`z mehnati natijalarini yuksaltirishdan manfaatdor. Shu bilan birga, u o`zi a’zo bo`lgan jamoaning mehnati natijalarini yuksaltirishdan ham manfaatdor. Chunki, korxona jamoasining yuqori mehnat natijalari xodimning ish haqi darajasiga bevosita ta’sir ko`rsatadi. Ammo, jamiyat miqyosida moddiy farovonlikni ta’minlamasdan, uning barqarorligi va xavfsizligiga erishmasdan, alohida olingan bir shaxsning barkamol rivojlanishini tasavvur etib bo`lmaydi. Jamiyat, jamoa va shaxs manfaatlarini uyg`unlashtirish doimo murakkab iqtisodiy vazifa bo`lib kelgan. Buning uchun jamiyatda iste’mol va jamg`arish o`rtasidagi, ish haqi fondi bilan rag`batlantirish fondi o`rtasidagi, foydaning taqsimlanadigan qismi bilan turli zahira fondlariga jamg`ariladigan va taqsimlanmaydigan qismi o`rtasidagi nisbatlarini optimallashtirish talab etiladi. Aynan shu vazifalarni amalga oshirishda boshqaruvning iqtisodiy usullaridan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Boshqaruvning iqtisodiy usullari xo`jaligi yuritishning barcha dastaklari ta’siriga: rejalashtirish, iqtisodiy tahlil, moddiy rag`batlantirish va xo`jaligi hisobiga tayanadi.


Rejalashtirish – boshqaruv faoliyatini ilmiy asoslangan tarzda tashkil qilish usullaridan biridir. Rejalar korxona faoliyatining barcha jihatlarini: moddiy-texnika ta’minoti, ishlab chiqarish, mahsulot sotish, moliyaviy va investitsion faoliyat, personal faoliyatini qamrab oladi. Rejalashtirish korxona faoliyatining asosiy maqsadi, vazifalari va yo`nalishlarini hamda erishilishi ko`zda tutilayotgan natijalarni oldindan belgilab olish hamda prognozlashtirish imkonini beradi. Rejalarni operativ, joriy va istiqbol davrlar uchun, alohida ish turlari yoki muayyan bir investitsion loyihalar uchun hamda korxonaning barcha faoliyatini qamrab oluvchi biznes-reja tarzida tuzish mumkin.
Samarali boshqaruv tizimini yaratish, ijtimoiy-iqtisodiy va texnik-texnologik muammolarning oqilona yechimini topish, mavjud shart-sharoitlar hamda vaziyatni chuqur tahlil qilish asosida ta’minlanadi.