Boshqaruvning tashkiliy strukturasi va boshqaruv usullari

Korxonani boshqarishni 5ta tashkiliy strukturasi bor:

• Chiziqli struktura
• Chiziqli-shtabli struktura
• Funksional struktura
• Chiziqli-funksional struktura
• Dasturli-maqsadli struktura
• ishchi→brigadir→sex boshlig’i→rahbar

Chiziqli boshqaruv tizimini afzalliklari:

• Tashkiliy tizimdagi bo’lim va bosqichlar soni kam bo’ladi;
• Yakkaboshchilik prinsipida boshqariladi;
• Nazorat qat’iy bo’ladi;
• Shaxsiy javobgarlik hissi yuqori bo’ladi;
• Bir-biriga zid topshiriqlar berilmaydi.
• Salbiy tomonlari:
• Bunday tizimda faqatgina barqaror masalalar hal etilishi mumkin;
• Rahbarni tezkor masalalarni hal etish uchun imkoniyati chegaralangan bo’ladi;
• Rasmiyatchilik nisbatan ko’proq bo’ladi.

Boshqarishning chiziqli-shtabli strukturasida ixtisoslashgan guruh rahbarga qaror qabul qilishda ko’maklashish uchun tashkil etiladi. Bu struktura murakkab muammolarni bartaraf etish uchun o’z dasturini ishlab chiqib, rahbarga tavsiya etadilar. Rahbar bu tavsiya asosida o’z qarorini qabul qiladi.

• Boshqarishning chiziqli-shtabli strukturasida ixtisoslashgan guruh rahbarga qaror qabul qilishda ko’maklashish uchun tashkil etiladi. Bu struktura murakkab muammolarni bartaraf etish uchun o’z dasturini ishlab chiqib, rahbarga tavsiya etadilar. Rahbar bu tavsiya asosida o’z qarorini qabul qiladi.
• Bu strukturasining afzalligi: qabul qilingan qarorlar yuqori samara keltiradi. Kamchiligi: chiziqli boshqarishning yakkaboshchilik prinsipi buziladi.
• Funksional strukturada boshqaruv apparati ixtisoslashgan funksional bo’limlardan tashkil topadi va har bir yo’nalishdagi qarorni mustaqil amalga oshiradi. Sof holatda funksional struktura uchramaydi.

Chiziqli-funksional strukturaning tomonlari:

• 1) boshqaruv faoliyatining ixtisoslashuvi mutaxassislarni yuqori darajada malakali bo’lishini ta’minlaydi;
• 2) funksional rahbarlar boshqarish samaradorligini yuqoriroq bo’lishiga erishiladi;
• 3) boshqaruv qarorlarini takrorlanishi kamayadi.
• Salbiy tomonlari:
• 1) boshqarishning yakkaboshchilik tamoyili buziladi;
• 2) boshqarish bo’yicha o’z manfaatdorligi yuzasidan umumiy samaradorlikka erishmaslik;
• 3) mas’uliyatni susayishi.