2.
Ishlab
chiqarilayotgan
mahsulot
xususiyati
(bir
turdagi,
diversifikatsiyalashgan, yagona).
Mahsulotning sifati uni iste’molchi qanday qabul qilishiga qarab aniqlanadi.
Agarda iste’molchi qandaydir bir firma savdo belgisiga xohish-istak bildirmay,
barcha tovarlarni absolyut o‘rinni bosuvchi tovarlar deb, qabul qilsa, bu tovarlar bir
turdagi tovarlar bo‘ladi. Agarda tovar firma savdo belgisiga, o‘ziga xos dizayni,
qadoqlash usuli, reklamasi va tayyorlanish sifatiga ega bo‘lsa, bu tovar
diversifikatsiyalashgan tovar bo‘ladi. Agarda tovarning hech qanday o‘rnini
bosuvchisi bo‘lmasa, u iste’molchilar ko‘z o‘ngida yagona, unikal tovar bo‘lib
gavdalanadi va bu tovar shu nomni oladi.
3. Firmalarning bozordagi narxlarga ta’sir eta olish darajasi. Bu
ko‘rsatkich firmaning bozordagi narxlarga nisbatan o‘rtacha xarajatlarini oshib
ketishi bilan aniqlanadi.
Firmaning olgan natijasi qanchalik yuqori bo‘lsa, u shunchalik yuqori
darajada bozordagi narxlarga ta’sir eta oladi, natijada qo‘shimcha daromad olishi
mumkin.
4. Yangi firmalar uchun bozorga kirib borish imkoniyati va biznesdan
chiqib ketish xarajatlari. Bularni ikki guruhga ajratilgan tarmoqdagi to‘siqlar
orqali aniqlash mumkin.
1) Sun’iy to‘siqlar (institusional). Faoliyat turi bo‘yicha cheklangan firmalar
uchun patent va lisenziyalar berish.
2) Tabiiy to‘siqlar. Ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish uchun kerak bo‘ladigan
investision
xarajatlar,
bozordagi
mahsulotlarning
yuqori
darajada
diversifikatsiyalashganligi, iste’molchilarning mavjud firma savdo belgisiga
bo‘lgan ishonchi, mahsulotlarni taqsimlash kanallariga bo‘lgan yo‘llar.
Masalan, O‘zbekistondagi aloqa kompaniyalari. Yirik to‘rtta aloqa
kompaniyasi deyarli yuz foiz aloqani ta’minlab beradi. Ularga raqobtchi bo‘lish
uchun juda katta to‘siqlar mavjud.
Dostları ilə paylaş: |
