Bozorov vafoqul lug`atlar va ularning elementlari bilan ishlash

BOZOROV VAFOQUL

Lug`atlar va ularning elementlari bilan ishlash
Lug`atlar bilan ishlash
Avtomatik tarjimaning sifati qanday lug`atdan foydalanilayotganligiga bog`liq. Promt sistemasi umum iste’moldagi so`zlardan iborat bo`lgan bosh lug`at, shuningdek turli sohaning ixtisoslashgan lug`atlarini o`z ichiga oladi. Ixtisoslashgan lug`atlarga bo`lgan zaruriyat inson faoliyatining turli jabhalarida ushbu sohaga tegishli tushunchalarni iodalovchi turli terminal qo`llanilishi bilan bog`liq. Bu terminallardan ba’zilari o`ziga xos ma’noga ega bo`lishi, bazilari kundalik turmushda, ba’zida boshqacha ma’noda ishlatilishi mumkin. Maxsus matnlar tarjimasida terminal aqat muvofiq keluvchi mazmunda ishlatilishi kerak.
Misol uchun inglizcha box so`zini olamiz. Universal lug`atlar uni yashik (quti) deb tarjima qilishlari mumkin. Lekin programma ta’minoti bilan bog`liq matnlarda bu so`z muloqot oynasi ma’nosini anglatadi.
Tarjima sifatini oshirishning boshqa usuli programmaga u tarjima qilsa olmaydigan yoki tarjima qilmasligi kerak bo`lgan ba’zi so`zlarni ishlatish usulini ko`rsatishdan iborat. Buning uchun tarjima qilmaydigan so`zlar (masalan, Windows) ni bandlab qo`yish va programma lig`atida bo`lmagan so`zlar tarjimasi qoidalarni berish zarur.

Lug`atni tanlash.

Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yhati axborot panelidagi foydalaniladigan lug`atlar qo`shimcha varaqasida keltirilgan. Lug`atlar ko`rsatilgan tartibda ko`riladi, shu bilan birga keyingi lug`atga o`tish ko`rilayotgan lug`atda kerakli soz bo`lmagan taqdirdagina amalga oshiriladi. Tarjima sifati nafaqat lug`atlarning soni, balki ularning programmada terilish tartibiga ham ta’sir ko`rsatadi.
Shunga alohida e’tibor berish kerakki, programmadagi terilishda, odatda birinchi bo`lib iste’mol lug`ati turadi. Iste’mol lig`atlari tahrir qilish va o`zgartirish uchun ochiq bo`ladi. Shu tariqa, foydalanuvchi tomonidan to`ldirilgan va o`zgartirilgan maqolalar birinchi navbatda e’tiborga olinadi.
Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yxatini ozgartirish uchun Словари (lug`atlar) menyu bandini va tarjimaning kerakli yo`nalishini tanlash kerak. Shuningdek, tarjima asboblar panelidagi Словари (lug`atlar) bandini bosish mumkin. Bunda tarjimaning tanlangan yo`nalishiga muvofiq keluvchi qo`shimcha varaqadan iborat bo`lgan Словари (lug`atlar) muloqot oynasi ochiladi.
Bu muloqot oynasi qo`shimcha lug`atlarni ko`rish, ulash va o`cherish, yangi iste’mol lug`atlarni yaratish, shuningdek, lug`atlarni ko`rish tartibini boshqarish imkonini beradi.
Shu bilan birga “har extimolga qarshi” qo`shimcha lug`atlarni qo`shish tavsiya etilmaydi, chunki bu programma ishini sekinlashtiradi va tarjima sifatiga salbiy ta’sir ko`rsatadi.
So`zlarni band qilish
Idoradagi ishlarni avtomatlashtirish. Ko`pgina hujjatlar faqat “qisman” tarjimani talab etadi. Atama so`zlar va tushunchalar asliyat tilida qolishi kerak.
Masalan, kompyuterga doir adabyotlarda programma, operatsion sistemalar va ishlab chiqaruvchi kompaniyalari nomlarini tarjima qilish yoki ularni o`zgartirish maqbul emas.
Avtomatik tarjima sistemasi ma’lum so`z yo so`z birikmasini tarjima qilmasligi uchun ushbu so`zni band qilish darkor. Band qilingan so`zlar axborot panelidagi Band qilingan so`zlar qo`shimcha varaqchasidagi ro`yxatda sanab o`tiladi. Hujjat matnida band qilingan so`z uchrashi bilan u boshqa rangda ajralib ko`rinadi. Band qilingan so`zlar ro`yxatiga biron bir so`zni qo`shish uchun ajratish va Сервис / Зарезервировать (servis / band qilish) buyrug`ini berish yoki Tarjima asboblar panelidagi Зарезервировать слова (so`zni band qilish) bandini tanlash kerak.
Xujjatni programma ichki formatida saqlash paytida band qilingan so`zlar ro`yxati ayl bilan birgalikda saqlanadi. Promt programmasida, shuningdek band qilingan so`zlar ro`yxatini keyinchalik tarjima qilinayotgan hujjatga ulash bilan birgalikda mustaqil ravishda saqlash, shuningdek shunday ro`yxatni boshqa hujjatdan olish imkoni ko`zda tutilgan.
Band qilingan so`zlarning yagona lug`atidan foydalanish imkoniyati bir mavzuga aloqador bir guruh hujjatlar bilan yoki bitta katta hujjatning ko`plab qismalari bilan ishlashda nihoyatda qulaydir.

PROMOTED CONTENT

No One Was Supposed To See This But Kate Was Caught On Tape
InstantHub

Don't Play This Game If You Are Under 40 Years Old

RAID: Shadow Legends

A Glass Before Bedtime Makes You Lose 32 Lbs In 2 Weeks

Keto

How Prince Andrew Betrayed His Own Brother

InstantHub
Lug`atlar bilan ishlash
Avtomatik tarjimaning sifati qanday lug`atdan foydalanilayotganligiga bog`liq. Promt sistemasi umum iste’moldagi so`zlardan iborat bo`lgan bosh lug`at, shuningdek turli sohaning ixtisoslashgan lug`atlarini o`z ichiga oladi. Ixtisoslashgan lug`atlarga bo`lgan zaruriyat inson faoliyatining turli jabhalarida ushbu sohaga tegishli tushunchalarni iodalovchi turli terminal qo`llanilishi bilan bog`liq. Bu terminallardan ba’zilari o`ziga xos ma’noga ega bo`lishi, bazilari kundalik turmushda, ba’zida boshqacha ma’noda ishlatilishi mumkin. Maxsus matnlar tarjimasida terminal aqat muvofiq keluvchi mazmunda ishlatilishi kerak.

Misol uchun inglizcha box so`zini olamiz. Universal lug`atlar uni yashik (quti) deb tarjima qilishlari mumkin. Lekin programma ta’minoti bilan bog`liq matnlarda bu so`z muloqot oynasi ma’nosini anglatadi.

Tarjima sifatini oshirishning boshqa usuli programmaga u tarjima qilsa olmaydigan yoki tarjima qilmasligi kerak bo`lgan ba’zi so`zlarni ishlatish usulini ko`rsatishdan iborat. Buning uchun tarjima qilmaydigan so`zlar (masalan, Windows) ni bandlab qo`yish va programma lig`atida bo`lmagan so`zlar tarjimasi qoidalarni berish zarur.

Lug`atni tanlash

Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yhati axborot panelidagi foydalaniladigan lug`atlar qo`shimcha varaqasida keltirilgan. Lug`atlar ko`rsatilgan tartibda ko`riladi, shu bilan birga keyingi lug`atga o`tish ko`rilayotgan lug`atda kerakli soz bo`lmagan taqdirdagina amalga oshiriladi. Tarjima sifati nafaqat lug`atlarning soni, balki ularning programmada terilish tartibiga ham ta’sir ko`rsatadi.
Shunga alohida e’tibor berish kerakki, programmadagi terilishda, odatda birinchi bo`lib iste’mol lug`ati turadi. Iste’mol lig`atlari tahrir qilish va o`zgartirish uchun ochiq bo`ladi. Shu tariqa, foydalanuvchi tomonidan to`ldirilgan va o`zgartirilgan maqolalar birinchi navbatda e’tiborga olinadi.

Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yxatini ozgartirish uchun Словари (lug`atlar) menyu bandini va tarjimaning kerakli yo`nalishini tanlash kerak. Shuningdek, tarjima asboblar panelidagi Словари (lug`atlar) bandini bosish mumkin. Bunda tarjimaning tanlangan yo`nalishiga muvofiq keluvchi qo`shimcha varaqadan iborat bo`lgan Словари (lug`atlar) muloqot oynasi ochiladi.

Bu muloqot oynasi qo`shimcha lug`atlarni ko`rish, ulash va o`cherish, yangi iste’mol lug`atlarni yaratish, shuningdek, lug`atlarni ko`rish tartibini boshqarish imkonini beradi.

Shu bilan birga “har extimolga qarshi” qo`shimcha lug`atlarni qo`shish tavsiya etilmaydi, chunki bu programma ishini sekinlashtiradi va tarjima sifatiga salbiy ta’sir ko`rsatadi.

So`zlarni band qilish

Idoradagi ishlarni avtomatlashtirish. Ko`pgina hujjatlar faqat “qisman” tarjimani talab etadi. Atama so`zlar va tushunchalar asliyat tilida qolishi kerak.

Masalan, kompyuterga doir adabyotlarda programma, operatsion sistemalar va ishlab chiqaruvchi kompaniyalari nomlarini tarjima qilish yoki ularni o`zgartirish maqbul emas.

Avtomatik tarjima sistemasi ma’lum so`z yo so`z birikmasini tarjima qilmasligi uchun ushbu so`zni band qilish darkor. Band qilingan so`zlar axborot panelidagi Band qilingan so`zlar qo`shimcha varaqchasidagi ro`yxatda sanab o`tiladi. Hujjat matnida band qilingan so`z uchrashi bilan u boshqa rangda ajralib ko`rinadi. Band qilingan so`zlar ro`yxatiga biron bir so`zni qo`shish uchun ajratish va Сервис / Зарезервировать (servis / band qilish) buyrug`ini berish yoki Tarjima asboblar panelidagi Зарезервировать слова (so`zni band qilish) bandini tanlash kerak.

Xujjatni programma ichki formatida saqlash paytida band qilingan so`zlar ro`yxati ayl bilan birgalikda saqlanadi. Promt programmasida, shuningdek band qilingan so`zlar ro`yxatini keyinchalik tarjima qilinayotgan hujjatga ulash bilan birgalikda mustaqil ravishda saqlash, shuningdek shunday ro`yxatni boshqa hujjatdan olish imkoni ko`zda tutilgan.

Band qilingan so`zlarning yagona lug`atidan foydalanish imkoniyati bir mavzuga aloqador bir guruh hujjatlar bilan yoki bitta katta hujjatning ko`plab qismalari bilan ishlashda nihoyatda qulaydir.

Lug`atlarni to`ldirish va sozlash

Promt programmasi tarkibiga kiritilgan lug`atlar ancha boy ekanligiga qaramay, hujjatlarda uchrovchi hamma so`zlar kiritilganligini kafolatlab bo`lmaydi. Notanish so`zlarni programma qizil rangda ajratib ko`rsatadi.

Lekin hamma notanish so`zlar ham lug`atga kiravermaydi. Ular orasida band qilish lozim bo`lgan so`zlar ham uchrashi mumkin. Shuningdek bu so`zlar to`g`ri yozganligini tekshirib ko`rish kerak. Agar lug`at haqiqatdan ham to`liq bo`lmasa, unda so`zni iste’mol lug`atiga qo`shish mumkin.

Lug`atni malakali tarzda to`ldirish juda muhim va mas’uliyatli tadbir. Lug`atning haddan ziyod zichligi tarjima sifatini pasaytirishi mumkin. Shuningdek bir so`z turlicha ma’no ko`rinishlariga ega bo`lishi mumkinligini ham nazarda tutish kerak.

Promt programmasi so`zni lug`atga qo`shishda ikki: boshlang`icha va mutaxassis rejmini ko`zda tutadi. Birinchi rejimda so`zning yetishmaydigan hamma Grammatik shakllari avtomatik tarzda qo`shiladi, lekin ular doim ham to`g`ri bo`lavermaydi. Ikkinchi rejimda foydalanuvchining o`zi hamma gramatik shakllarni beradi, lekin bu ikkala til garamatikasini yaxshi bilishni talab etadi.