Buxgalteriya lit

3-§. Buxgalteriya hisobi shakllari
Korxona va tashkilotlarning xo‘jalik faoliyatidan
kutilayotgan asosiy maqsad, sifatli mahsulot ishlab
chiqarish, uni sotish, raqobatbardoshlik hisoblanadi. Sifatli
mahsulot ishlab chiqarish, bu o‘z mahsulotining xaridor-
girligini ta’minlash, baho, xarajatlarni tanlashda namoyon
bo‘ladi.
Buxgalteriya hisoboti yordamida yuqoridagi fazilatlar
mahsulot tannarxi
degan tushunchada o‘z ifodasini topadi.
Mahsulotni sotish jarayoni qanchalik tezlashib borsa,
korxonaning moliyaviy holati yaxshilanib, tegishli mablag‘-
larga bo‘lgan talabi ham xarajatlar hisobiga amalga oshiriladi.
Buxgalteriya hisoboti shakllarida korxonaning moliyaviy
holati, moddiy-texnika bazasi, mehnat unumdorligi o‘z
ifodasini topadi.
Buxgalteriya hisobotiga ilova qilinadigan shakllar,
asosan, korxona mablag‘larining joylanishi va ularning
tashkil, topish manbalari bo‘yicha joylanishini ko‘rsatadi.
Hisobot shakllari yordamida, 
birinchidan
, balans
moddalarining o‘zaro bog‘liqligi ta’minlansa, 
ikkinchidan,
korxona faoliyatiga ta’sir qiluvchi omillar o‘rganiladi.
Korxona, tashkilotlar mablag‘larining joylashishi,
holati xo‘jalik faoliyatlari davomida o‘zgarib boradi. Bu o‘zga-
rishlarni ma’lum sanalarda tuzilgan korxonaning buxgal-
teriya balanslarida qurish va unga qarab korxona iqtisodiy
qudratiga baho berish mumkin.
Buxgalteriya balansi ikki tomondan iborat bo‘lib, uning
chap tomoni 
aktiv
, o‘ng tomoni esa 
passiv
deb ataladi.
Buxgalteriya balansida keyingi yillarda bir qator
o‘zgarishlar ro‘y berdi, bu o‘zgarishlar buxgalteriya hisobi
va hisobotining xalqaro standartlar asosida qayta qurilgan-
ligidandir.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 1997-
yil 15-yanvardagi 5-sonli buyrug‘iga asosan, tasdiqlangan
buxgalteriya balansi aktiv va passiv tomonlari bo‘yicha ikki

---

202
bo‘limdan tashkil topgan bo‘lib, har bir bo‘lim tegishli
moddalarni o‘z ichiga oladi.