Carl gustav jung

DAVRANIŞ TİPt SORUNU

141

yorgun  ve argın gelmektedir.  Bu çeşitli  ilişkilerden geriye doğru yönelen 

enerji,  bilinçdışına  akmakta,  geliştirmeyi  ihmal  etmiş  olduğu  şeyleri 

harekete getirmektedir.

Gençlerde,  nevrozda  kördüğüm  olan  içgüdüsel  güçler,  serbest 

kaldığında,  ona  canlılık,  ümit  vermekte  ve  yaşamının  kapsamını 

genişletme fırsatı sağlamaktadır. Yaşamının ikinci yansında olan biri için 

bilinçdışmda uyur  durumda yatan  karşıtların  işlevinin gelişmesi,  canlan­

ma  demektir,  ancak  bu  gelişme,  artık  çocukluk  çağındaki  bağlarının 

çözülmesi,  çocukluk  çağındaki  boş  hayallerin  yıkılması  ile  ve  eski 

imgelerin  yeni  figürlere  aktarılması  yoluyla  olmaz;  karşıtlar  sorunu 

aracılığı  ile gerçekleşir.

Karşıtlık  ilkesi,  ergenlik  çağındaki  temel  bir  ilkedir,  ergin  kişinin 

psikolojik  kuramının  bu  olayı  tanıması  şarttır.  Bu  bakımdan  Freud  ve 

A dler’in  görüşleri  genelde  uygulanabilecek  kuram lar  olarak  ileri 

sürüldüğünde  birbirine  zıt  düşmektedir,  teknik  ve  yardımcı  kavramlar 

düzeyinde  kaldıkları  sürece,  birbirleriyle  çelişiyor,  biri  ötekini  dışlıyor. 

Sırf  bir  teknik  geçici  önlem  olarak  kalmak  istiyorsa,  bir  psikoloji 

kuramının karşıtlık ilkesine dayanması gerekir, yoksa nevrotik bakımdan 

dengesiz bir psişe oluşturmuş olur. Karşıtlık olmadan denge olmaz, kendi 

kendini  otamatik ayarlayan  bir sistem  olmaz.  Psişe  işte böyle kendi  ken­

dini otomatik ayarlayan bir sistemdir.

Daha  önce  bıraktığımız  yerden  devam  edersek,  bireyde  eksik  olan 

değerlerin,  niçin  nevrozun kendi  içinde bulunduğunu açıkça görürüz.  Bu 

noktada genç kadının vakasına dönüp bu  arada kazanmış olduğumuz bil­

giyi  uygulayalım.  Farzedelim  bu  h asta  «analiz»  edildi,  yan i  tedavinin 

sonunda,  arazlarının  arkasında  gizli  bilinçdışı  düşüncelerinin  niteliğini 

anladık,  böylece  bu  arazların  kuvvetini  oluşturan  bilinçdışı  enerjiyi 

yeniden ele geçirdik.  Ortaya şimdi şu çıkıyor:  tasarruf edilebilmeye hazır 

enerji nasıl kullanılacak? Hastanın psikolojik tipine göre bu enerjiyi belli

---

142

ANALİTİK PSİKOLOJİ

bir objeye yöneltmek  gerekir,  bir hayırseverlik etkinliğine örneğin,  ya da 

başka yararlı  bir işe.  Kendilerini gerektiğinde  işlerine bütün  varlıklarıyla 

adayan özel enerjili, ya da çalışmaktan zevk duyan kimseler için, bu kolay 

olabilir,  ama  çoğu  zaman  durum  başkadır.  Çünkü  unutulmamalıdır  ki, 

teknik deyimiyle librdo’nun bilinçdışmda objesi vardır, İtalyan genci gibi, 

ya da onun yerini alan başka bir insan gibi. Bu gibi durumlarda, yüceltme 

ne kadar arzu edilir olsa da, olanaksızdır, çünkü gerçek obje, övülesi etik 

etkinliklere  göre,  çok  daha  iyi  bir  kanal  sağlamaktadır.  Çoğumuz  bir 

adamdan söz ederken,  gerçekte olduğundan çok, olması gerektiği  şekilde 

konuşuruz. Ama hekimin  işi daima gerçek adamlarladır; gerçeğinin bütün 

cepheleri  yaşanıncaya  kadar  «kendi»  kalan  adamlarla.  Gerçek  eğitim, 

ancak çıplak hakikatten yola çıkarak  başlar, aldatıcı ideallerden değil.

Sözü edilen tasarrufa amade enerjiyi hiç kimse dilediği gibi yönelte- 

mez.  Enerji,  bağlı  olduğu  kullanılmaz  durumdaki  biçiminden  serbest 

bırakılmadan  önce,  bu  kanalı  bulmuştu  bile.  Hastanın  önceden  İtalyan 

gencinin  çevresinde  döndürdüğü  fantezileri  şimdi  hekime  aktarılmış 

bulunuyordu.  Hekimin kendi, bilinçdışı libidonun objesi  haline gelecekti. 

Hasta  transferans  gerçeğini  kabul  etmeyi  reddederse,  ya  da  hekim  bunu 

anlayamazsa,  veya  yanlış  yorumda  bulunursa,  hekimle  olan  ilişkiyi 

tamamiyle  olanaksızlaştırmaya  yönelik  güçlü  direnmeler  ortaya  çıkar. 

Sonra  hasta  çekip  gider,  başka  bir  hekim,  ya da kendini  anlayacak  birini 

bulur,  ya da araştırmayı  bırakır  ve  sorunu  ile  başbaşa kalır.  Bununla bir­

likte, eğer hekime transferans vaki olur ve bu kabul edilirse, eskisinin ye­

rine  geçen  doğal  bir  biçim  bulunur,  çatışmadan  nispeten  uzak  bir enerji 

kaynağı  sağlar.  Bu  vâki  olduğu  takdirde,  doğa  yasalarına  veya  tedirgin 

edici  bir etkiye bile bile karşı gelmiş olur.

Transferansta  her  türlü  çocuk  fantezileri  aktarılır.  Bu  fantezilerin 

dağlanması gerekir, yani indirgeyici bir analiz ile çözülmesi gerekir, buna 

transferansı  çözmek  denir.  Bu  şekilde,  enerji  kullanılmaz  durumda 

yeniden  serbestliğe  kavuşmuş,  gene  bir  tasarruf konusu  çıkmıştır ortaya. 

Bir kez daha doğaya güvenmek zorunda kalırız, uyum sağlayacak olan bir 

objenin daha aranmadan  önce seçilmiş  olmasını  umarız.

---

V

KİŞİSEL BİLİNÇDIŞI VE ORTAK BİLİNÇDIŞI

t5)ÜRECİMİZDE  yeni  bir  aşamaya  gelmiş  bulunuyoruz.  Çocuksu 

transferans  fantezilerini  öyle  bir  noktaya  getirdik  ki;  durum,  hekimi, 

babasının,  anasının,  amcasının,  velisinin,  öğretmeninin  ve  bütün  aile 

büyüklerinin  yerine  koyan  hastanın  kendi  için  bile  yeterince  açık  artık. 

Ancak  deneyimlerimizin  sık  sık  kanıtladığı  gibi,  hekimi  bir  kurtarıcı, 

tanrısal  bir varlık gibi canlandıran başka fanteziler de ortaya çıkmakta — 

doğal olarak bu, sağlıklı, bilinçli düşünme eylemi ile tamamiyle çelişmek­

tedir.  Öte  yandan,  bu  tanrısal  sıfatlar,  içinde  yetiştiğimiz  Hıristiyanlığın 

çerçevesini  çok  aşıyor;  putatapıcılığın  büyüsüne bürünüyor,  çoğu kez de 

hayvansı biçimde ortaya çıkıyor.

Transferansın  kendi  de,  bilinçdışı  içeriklerin  yansıtılmasından 

ibarettir.  İlkin,  hastalık  belirtilerinden,  düşlerden  ve  fantezilerden  de 

anlayacağımız gibi,  bilinçdışının yüzeysel  içerikleri  yansıtılmaktadır.  Bu 

durumda,  hekim  (geçen  bölümde  sözünü  ettiğimiz  İtalyan  genci  gibi) 

olası bir âşık rolündedir.  Sonra,  baba rolünde çıkar ortaya: Bu baba, has­

tanın gerçek babası  için beslediği duygulara göre, ya iyi, müşfik bir baba, 

ya  da  «gürleyen»  bir  babadır.  Bazan  hekim,  ananın  ifade  ettiği  önemi 

üstlenir;  garip  de  olsa,  olmayacak  şey  değildir.  Bütün  bu  fantezi 

yansıtmalarının temeli, kişinin özel anılarındadır.

Son  olarak  da,  alışılmadık  fantezi  biçimleri  çıkar  ortaya.  Hekime 

olağanüstü güçler atfedilir;  ya  büyücü, ya şeytan, ya da bunun karşıtı iyi­

lik  meleği,  kurtarıcı  olur  çıkar.  Öte  yandan,  bu  iki  karşıt  kişiliği  içinde 

bulundurduğu  da  olur.  Hastanın  bilinçli  zihnine  böyle  görünmesi  şart 

değildir  elbette,  onu  bu  kılıkta  gösteren  şey  yüzeye  çıkan  fantezilerdir 

sadece. Bu tür hastalar, bu fantezilerin kendilerinden doğduğunu, hekimin

---