ÇAŞIOĞlu 2018 Rəyçilər

() anionunun təyini

Tədqiq olunan mineral sudan 25-50 ml götürüb ölçülü kolbaya tökürük.

Üzərinə indikator (metiloranj) tökürük. Qarışıq sarı rəngə boyanır. Sonra su məhlulu 0,1 n xlorid turşusu ilə titrləyirik. Titrləməni sarı rəngin qırmızı rəngə çevrilməsinə qədər davam etdiririk. Hesablama aşağıdakı düstur üzrə hesablanır:

burada, X – tədqiq olunan suda hidrokarbonatın miqdarı, q-la;

A – titrlənməyə sərf olunan xlorid turşusunun miqdarı ml-lə;

0,0061 – 0,1 n xlorid turşusunun hidrokarbonata görə hesablanmış əmsalı;

V – tədqiq olunan suyun miqdarı, ml-lə.

Məsələn, tutaq ki, 25 ml Badamlı içkisinin titrlənməsinə 2 ml xlorid turşusu sərf olunmuşdur. Onda .

Deməli, Badamlı mineral suyunda 1,3664 q/l hidro-karbonat ionu var.
4.13.3. Mineral suda ionunun təyini
ionunu təyin etmək üçün 25-50 ml verilmiş sudan götürürük. Sonra üzərinə 2 ml NaOH (2 n) tökürük və uyğun olaraq indikator əlavə edirik. Bu zaman məhlulun rəngi çəhrayıya boyanır. Sonra «Trion B» məhlulunu büretə töküb sıfır bölgüsünə qədər tamamlayırıq. Sonra kolbadakı məhlulu rəngin çəhrayıdan bənövşəyi rəngə çevrilənə qədər titrləyirik. Titrə sərf olunan «Trion B» məhlulunun miqdarını qeyd edirik. ionunun miqdarını aşağıdakı düstur üzrə hesablayırıq:

burada, X – tədqiq olunan sudakı ionunun miqdarı, q-la;

a – titrlənməyə sərf olunan «Trion B»məhlulunun miqdarı, ml-lə;

0,0020 – 0,1 n «Trion B» məhlulunun ionu üçün hesablanmış əmsalı;

V – tədqiq üçün götürülmüş mineral suyun miqdarı, ml-lə.

Biz 0,1 n əvəzinə 0,05 n «Trion B» məhlulundan istifadə etmişik.

0,1 n – 0,0020

0,05 n – X

Məsələn, tutaq ki, 25 ml Sirab mineral suyunun titrlənməsinə 7,6 ml «Trion B» məhlulu sərf edilmişdir.

Deməli, Sirab mineral suyunun tərkibində 0,3040 q/l Ca⁺⁺ ionu vardır.

4.13.4. Mineral suda ionunun təyini
Tədqiq olunacaq sudan 25-50 ml götürüb ölçülü kolbaya tökürük. Üzərinə 5 ml «Bufer qarışığı» tökürük. Sonra üzərinə uyğun olaraq ET-00 indikatoru əlavə edirik. Bu zaman qarışığın rəngi bənövşəyi rəngdə olur. Büretkaya «Trion B» məhlulu töküb ölçünü sıfır bölgüsünə çatdırırıq. Sonra kolbadakı məhlulu «Trion B» ilə titrləyirik. Bu zaman əvvəlki bənövşəyi rəng göy rəngə çevrilir. Titrə sərf olunan məhlulun miqdarını qeyd edirik və hesablamanı aşağıdakı düstur üzrə aparırıq.

burada, X – tapılacaq ionunun miqdarı, q-la;

a - ionunun təyini zamanı titrə sərf olunan

«Trion B» məhlulunun miqdarı, ml-lə;

b - ionunun təyini zamanı titrə sərf olunan

«Trion B» məhlulunun miqdarı, ml-lə;

0,001216 - üçün 0,1 n «Trion B» məhlulunun hesablanmış əmsalı;

V – tədqiq üçün götürülmüş suyun miqdarı.

Tədqiqat apardıqda 0,1 n məhlulu əvəzinə 0,05 n götürülmüşdür.

0,1 n – 0,001216

0,05 – X

5 ml Vayxır suyunun tədqiqi zamanı titrlənməyə 3,4 və 2,45 ml «Trion B» məhlulu sərf olunmuşdur.

Deməli, Vayxır suyunda 0,1155 q ionu vardır.

4.13.5. Mineral suda Cl^- ionunun təyini
Tədqiq olunacaq sudan 25-50 ml götürüb ölçülü kolbaya tökürük. Üzərinə 10 damcı K₂CrO₄ tökürük. Bu zaman məhlul sarı rəngə boyanır. Büretkanı sıfır bölgüsünə kimi AgNO₃ məhlulu ilə doldururuq.

Kolbadakı məhlulu büretkadan damla-damla məhlul əlavə etməklə titrləyirik. Titrləməni uyğun sarımtıl-narıncı rəng alınana qədər davam etdiririk. Bu vaxt titrlənməyə sərf olunan məhlulun ml-lə miqdarını qeyd edib, aşağıdakı düstur üzrə Cl ionunun miqdarını tapırıq.

burada, X – xlor ionunun miqdarı, q-la;

a – titrlənməyə sərf olunan AgNO₃ məhlulunun miqdarı, ml-lə;

0,003546 – 0,1 n AgNO₃ məhlulu üçün hesablanmış əmsal;

V – tədqiq üçün götürülmüş mineral suyun miqdarı, ml-lə.

Biz 0,0709 n AgNO₃ məhlulundan istifadə etdik.

0,1 n – 0,003546

0,0709 n – X

25 ml Vayxır suyunun titrlənməsinə 19,7 ml AgNO₃ məhlulu sərf olunmuşdur.

4.13.6. Mineral suda PH-ın təyini
PH-ın təyini üçün xüsusi indikator və rənglənmiş şkaladan istifadə olunur.

Tədqiq olunan mineral sudan 5 ml götürüb üzərinə 0,10 ml xüsusi indikator əlavə edirik. Bu indikator PH-ı 0,1-0,2 dəqiqliklə 4-dən 8,2-yə kimi təyin etməyə imkan verir.

5 ml tədqiq olunan suyun üzərinə 0,10 ml indikator əlavə etdikdən sonra onun yaxşı həll olması üçün azca çalxalayırıq. Sonra həmin şkala ilə verilmiş mineral suyun rəngini tutuşdururuq. Hansı rəng şkaladakı rəngə uyğun gəlsə, deməli aktiv turşuluq – PH – oradakı rəqəmlə uyğundur.

Yuxarıda göstərilən xüsusi tədqiqat üsullarından başqa hər qrup spirtsiz içki üçün spesifik tədqiqat üsulları da mövcuddur. Bunlardan mikrobioloji tədqiqat üsullarını göstərmək olar. Lakin biz bunları izah etmirik. Çünki laboratoriya şəraitində mikrobioloji tədqiqat aparmağa imkan yox idi.

4.13.7. Mineral suların orqanoleptik

göstəricilərinin öyrənilməsi
Mineral suların keyfiyyətini yoxlamaq üçün ticarət şəbəkəsinə daxil olduğu vaxtdan etibarən 15 gün ərzində (15 gündən gec olmayaraq) nümunə götürülüb təhlil edilməlidir.

Əgər partiya malda 250 yeşik olarsa, onda nümunə üçün 5-15 yarımlitrlik butulka götürülür, yox əgər 250 yeşikdən çox olarsa, 15-30 butulka götürülməlidir.

Götürülmüş nümunələr açılır və hər litr hesabı ilə 1 ml götürülüb təhlil edilir. Götürülmüş nümunələr ümumi bir qaba yığılır, qarışdırılır, orta nümunə düzəldilir və yarımlitrlik butulkalara tökülür. Butulkanın ağzı probka ilə bağlanıb möhürlənir. Hər bir butulkaya etiket vurulur.

Götürülmüş nümunələr həmin gün, ya da 24 saatdan gec olmayaraq analiz üçün laboratoriyaya göndərilir. Analizə qədər butulkaları horizontal vəziyyətdə 0-4⁰S-də saxlamaq lazımdır.

Mineral suların orqanoleptik göstəricilərindən xarici görünüşü, şəffaflığı, dad və ətri, rəngi və butulkaya tam doldurulması müəyyən edilir.

Biz nümunə olaraq ticarət şəbəkəsində satılan Badamlı mineral suyunu ekspertizadan keçirmişik.

Xarici görünüşü. Butulkaların ağzı düzgün bağlanmış, etiketi vardır, butulka tam doldurulmuşdur və germetikdir. Butulkanın səthi bir az çirk idi, etiket kağızlarının qıraqları əzik və bir yerdən cırıq idi.

Şəffaflığı. Mineral suyun içərisində asılı hissəciklər və bulanıqlıq hiss edilmədi.

Dad və ətri. Suyun ətri yox idi. Dadı özünəməxsus olub, kənar dad və iy vermirdi. Sirabda kükürd iyi hiss olunurdu.

Rəngi. Rəngsizdir.

Tam doldurulması. Butulkadakı suyu ölçülü silindrə tökdük, 497 ml idi. Deməli, 3 ml normadan az doldurulmuşdur.

Orqanoleptik təhlil nəticələri göstərir ki, təhlil olunan Badamlının keyfiyyəti azacıq kənarlaşmalarla standart tələblərinə cavab verir və ümumiyyətlə, keyfiyyəti yaxşıdır.

4.13.8. Mineral suların fiziki-kimyəvi göstəricilərinin ekspertizası
Mineral suların ekspertizası aparılarkən laboratoriyada suların davamlılığı və karbon qazının miqdarı müəyyən edilir. Bu göstəriciləri təyin etmək üçün termostat və monometr lazımdır. Mineral suların kation və anion tərkibini analitik kimya metodları ilə təyin edirlər. Aşağıda Badamlı və Sirab mineral sularının tərkibində olan əsas kimyəvi elementlərin miqdarı verilmişdir.

Badamlı (5 №-li mənbə) natrium-kalsium-maqnezium-hidrokarbonatlı təbii süfrə mineral suyudur. Onun tərkibi aşağıdakı kimidir:

Natrium – 0,0904

Kalsium – 0,0662

Maqnezium – 0,0425

Xlor – 0,0226

Brom – 0,0059

Sulfat – 0,1052

Hidrokarbonat – 0,4880

Anhidrid – 0,0528

Silikat turşusu – 0,0205

(OST 18-107-73)

Sirab mineral suyu tərkibcə natrium-kalsiumlu (qələvili əhəngli) hidrokarbonatlı karbon turşulu mineral sudur. Əsasən süfrə suyu kimi, eləcə də həzm orqanlarının, sidik ifraz edən yolların və maddələr mübadiləsinin pozulmasında tətbiq edilir. Bu su dalamitli Narzan suyu tiplidir. 12 №-li mənbənin suyunun kimyəvi tərkibi aşağıdakı kimidir:

Natrium – 0,2062

Kalium – 0,0145

Kalsium – 0,4053

Maqnezium – 0,0833

Dəmir – 0,0040

Xlor – 0,0548

Hidrokarbonat – 1,7320

Yod – izi

Brom – izi

Bor turşusu – 0,0121

Silikat turşusu – 0,0121

Suyun ümumi minerallığı – 2,8 q/l-dir.

Mineral suların kimyəvi tərkibinin öyrənilməsi kationların və anionların müəyyən edilməsinə əsaslanır. Laboratoriyada biz Badamlı mineral suyunda hidrokarbonat anionunu təyin etmişik. Tədqiqat 5 paralel nümunədə aparılmış və alınan nəticələr riyazi-statistik üsulla təhlil edilmişdir.

4.13.9. Tədqiqat nəticələrinin riyazi-statistik işlənməsi və müzakirəsi
Elmi-tədqiqat işlərində alınan nəticələrin dəqiqliyini və qanunauyğunluğunu müəyyən etmək üçün alınan rəqəmlər riyazi-statistik işlənir. Biz Badamlı mineral suyunda hidrokarbonat anionunu təyin etmişik və həmin göstərici üzrə riyazi-statistik hesablama aparırıq.

Badamlı mineral suyunda hidrokarbonat ionunun q/l-lə təyinində 5 paralel təhlil aparılmış və aşağıdakı rəqəmlər alınmışdır.

1,3664; 1,3274 ; 1,3515; 1,3417; 1,3379

Orta hesabi qiyməti aparırıq:

Hər nümunənin tədqiqindən alınan qiymətin orta qiymətdən kənarlaşmasını hesablayırıq:

Nümunənin nömrəsi	ionu nun q/l-lə miqdarı
1	1,3664	0,0215	0,0004622
2	1,3274	-0,0175	0,0003062
3	1,3515	0,0066	0,0000435
4	1,3417	0,0032	0,0000102
5	1,3379	0,0070	0,0000490
n	6,7279		0,0008711

Kənarlaşmanın kvadratını hesablayıb cədvəl şəklində yazırıq.

Dispersiyanı tapırıq.

Orta kvadratik uzaqlaşma tapılır.

Variasiya əmsalını tapırıq.

Deməli, variasiya əmsalı 1,1-ə bərabərdir. Orta kvadratik xətanı hesablayaq.

Xətanın faizini tapaq.

Aparılan hesablamaların düzgünlüyünü yoxlamaq üçün kənarlaşmanın etibarlılıq xətasını tapırıq.

Kənarlaşmanın bu göstəricisinə əsasən orta nəticənin intervalı tapılır.

Deməli, Badamlı mineral suyunun tərkibində miqdarı 1,3279 q/l-dən 1,3619 q/l arasında tərəddüd edir.

Nisbi xətanı hesablayaq.

Deməli, nisbi xəta 1,26-ya bərabərdir, bu rəqəm vahidə yaxın olduğundan aparılan tədqiqatın və hesablamanın nəticələri düzgündür.

V FƏSİL. Azərbaycanın İçməyə yararlı yerüstü və yeraltı su ehtiyatları haqqında məlumat

5.1. Yerüstü su ehtiyatları
Respublikanın yerüstü su ehtiyatları, əsasən Kür-Araz çaylarının balansı hesabına formalaşır. Bundan əlavə, su balansının formalaşmasında respublika ərazisindəki və uzunluğu 100 km-dən böyük olan 24-dən çox dağ çaylarının da rolu vardır.

Aparılmış çoxillik hesablamalar göstərir ki, respublika çaylarının orta illik su ehtiyatları ümumən 30,9 km³ təşkil edir. Bu su ehtiyatlarının 10,3 km³ və yaxud təxminən 30%-ə qədəri respublika daxilində formalaşır. Təxminən 20,6 km³-i və yaxud 66%-i isə qonşu dövlətlərin ərazisindən Kür-Araz və Samur çayları vasitəsilə daxil olur. Quraqlıq illərində ümumi su balansı azalaraq təxminən 22,6 km³-ə qədər aşağı düşür. Azərbaycan Respublikasının yerüstü su ehtiyatları qonşu respublikalara nisbətən daha azdır.

Respublika ərazisinin hər 1 km² sahəsinə 90 min m³, 1 nəfər sakininə isə 1270 m³ su düşür.

Respublikanın ayrı-ayrı rayonlarında təbii şəraitin və xüsusilə, iqlimin müxtəlifliyindən asılı olaraq yerüstü su ehtiyatları qeyri-bərabər paylanmışdır. Daha çox su ehtiyatı Şəki, Xaçmaz, Lənkəran və Kəlbəcər iqtisadi rayonlarının ərazisinə düşür. Respublika daxilindəki yerüstü su ehtiyatlarının 65%-ə qədəri bu göstərilən rayonların ərazisində formalaşır. Daha az su ehtiyatları Abşeron yarımadası, Arazətrafı ərazilər, Mil-Qarabağ, Şirvan və Muğan-Salyan düzənlikləri və Qobustan ərazilərində müşahidə olunur.

Suya olan tələbatın ildən-ilə artması respublika ərazisində suvarma kanalları şəbəkəsinin yaradılmasına səbəb olmuşdur. Bu kanalların ümumi uzunluğu 47058 km təşkil edir ki, bunun da 8580,3 km-i təsərrüfatlararası, 38478,5 km-i təsərrüfatdaxili kanallardır. Bu kanallar vasitəsilə əkin sahələrinə bir ildə 11 mlrd m³ su verilir. Ən böyük kanallara Samur-Abşeron (182 km), Yuxarı Qarabağ (172,4 sm), Yuxarı Şirvan (125 km), iki qola malik Tərtər (100 km) və s. misal gətirmək olar.

Qeyd etmək lazımdır ki, ölkənin su ehtiyatlarının 30%-i daxili çayların payına düşür. Onların əsas sərfi yaz dövrünə təsadüf etdiyindən və axınları tənzimlənmədiyindən daşqın sularından istifadə etmək mümkün olmur, bu sular dənizə axır. Bu suların yalnız 10-15%-i vegetasiya dövründə suvarmada istifadə olunur. Yay aylarında, suvarmaya tələbat olduqca artdığından, çayların axını azalır və bir çox hallarda bəziləri tam quruyur.

Azərbaycan Respublikası ərazisində 250-ə qədər göl vardır. Onların əksəriyyəti öz həcmlərinə görə çox kiçik göllər hesab olunurlar. Nisbətən böyük göllərə Sarısu, Hacıqabul, Masazır, Candargöl və başqalarını misal göstərmək olar. Azərbaycanın orta və yüksək dağlıq ərazilərində Maralgöl, Göygöl, Şəmkirçay hövzəsində Böyük və Kiçik Alagöl kimi çox mənzərəli göllər vardır. Abşeron yarımadasında da bir sıra axmaz və duzlu göllər vardır.

Çayların suyunu tənzimləmək üçün ümumi həcmi 19 mlrd m³, faydalı həcmi 10 mlrd m³ olan 60 su anbarı yaradılmışdır. Bunlardan ən böyükləri ümumi həcmi 16 min m³ olan Mingəçevir su anbarı (böyüklüyünə görə onu dəniz də adlandırırlar), 1 mlrd 350 mln m³ olan Araz su hövzəsi və 2 mlrd 670 mln m³ olan Şəmkir HES-dir. Respublikada 90-a qədər dağ gölü mövcuddur. Bu göllərin ümumi sahəsi 14,0 km², ümumi həcmi təxminən 30,0 mln m³-ə qədərdir.

5.2. Yer üzündə neçə növ su var?
Elm adamları təbiətdə üç hidrogen izotopu aşkarlamışlar və bunların hər biri oksigenlə birləşə bilir. Buna əsaslanaraq suyun üç müxtəlif növündən danışmaq mümkündür:

^_ normal su (protium) (H₂O).

^_ ağır su (deyterium) (D₂O).

^_ daha ağır su (tritium) (T₂O).

Eyni zamanda, molekullarında bir atom protium və bir atom deyterium, yaxud da bir atom deyterium və bir atom tritium olan «qarışıq» sular da ola bilir. Beləliklə, suyun növləri artır: HDO, HTO və DTO.

Digər tərəfdən, suyun tərkibindəki oksigen də üç izotopun qarışığıdır: oksigen-16, oksigen-17 və oksigen-18. Ancaq ən çox rast gəlinən birinci izotopdur (oksigen-16).

Oksigenin və hidrogenin müxtəlifliyi nəzərə alınarsa, su üçün 36 kimyəvi formula yazmaq olar. Bir göldən və ya çaydan bir stəkan su götürəndə orada on səkkiz fərqli su növü olduğu ağlınıza da gəlmir.

Bu vəziyyətdə suyun mənbəyi nə olursa-olsun, o, müxtəlif molekulların qarışığından əmələ gəlmişdir. Bunlardan ən yüngülü H₂O₁₆ və ən ağırı T₂O₁₈-dir. Kimyaçılar bu 18 növ suyun hər birini saf şəkildə hazırlaya bilirlər.

Hidrogen izotopları xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən müəyyən qədər ayrılırlar. Görəsən, suyun müxtəlif növləri üçün də belə bir vəziyyət keçərlidirmi? Sular da bəzi parametrlərdə bir-birindən fərqlənirlər, məsələn, sıxlıq, donma və qaynama nöqtələri fərqlidir. Təbiətdə müxtəlif su növlərinin nisbətləri də hər yerdə və hər zaman dəyişir, məsələn, 1 t bulaq suyunda 150 q ağır deyterium suyu (D₂O) var. Sakit okeanda bu miqdar təxminən 165 q-dan daha çoxdur. Qafqazda buz dağlarından götürülən 1 t buzun tərkibində 7 q ağır su var və bu miqdar 1 m³ çay suyunda olandan daha çoxdur. Buradan belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, suyun izotop tərkibi yerinə görə dəyişir. Bunun səbəbi təbiətdə çoxlu sayda izotop yerdəyişməsinin sürətlə həyata keçməsidir. Fərqli hidrogen və oksigen izotopları müxtəlif şəraitdə sürətlə bir-birlərini əvəzləyirlər. Təbiətdə bu qədər növdə başqa təbii qarışıq «yox»dur. Bütün bu müxtəlifliyə baxmayaraq, insanları ən çox protium suyu maraqlandırır, çünki «içməli su» deyəndə nəzərdə tutduğumuz su H₂O-dur. Ancaq suyun digər növləri də nəzərdən qaçırılmamalıdır.

5.3. Ağır su (deyterium, D₂O)
Ümumiyyətlə, «ağır su» adlanan bu su quruluş baxımın-dan bildiyimiz suya ən yaxın növdür. Sadəcə quruluşu deyil, fiziki xüsusiyyətləri də bənzərdir. Belə yaxın bir bənzərlik bizi «ağır suyu içmək olar, ya yox?» sualına cavab axtarmağa vadar edir. Bu sualın cavabını tapmaq üçün onun kimyəvi tərkibini incələmək lazımdır.

1932-ci ldə Amerika fizikləri Yuri və Osborn molekul çəkisi iki vahid çox olan su kəşf etmiş və bir il sonra Lyuis və Makdonald bu birləşməni əldə etməyə nail olmuşlar. Hər hidrogen atomunun mərkəzində bir proton olduğu bilinir. Mərkəzə hər hansı bir elektrik yükü daşımayan atom zərrəciyi olan nüvə əlavə edildiyində atom yenə hidrogen atomudur, amma artıq ağırlığı artmışdır. Suyun quruluşunda oksigenlə ağır hidrogen birləşir. Ağır hidrogen atomundan əmələ gələn suya «ağır su» deyilir. Görünüşü suya bənzəyən ağır suyun tərkibi daha sıxdır. Ayrıca qaynama və donma nöqtələri də sudan fərqli olaraq yüksəkdir.

5.4. Ağır suyun əhəmiyyəti
Bildiyimiz kimi, almanlar texnologiya sahəsindəki üstünlüklərindən istifadə edərək bütün dünyaya sanki meydan oxuyurlar. 1930-cu illərdə birləşmə reaksiyaları üzərində işləyən alman fizikləri reaksiya zəncirini ləngidərək yaranan nüvələrdən istifadə etmək üçün ağır suyun gərəkli olduğunu irəli sürdülər. Müharibədən daha asan bir zəfərlə çıxa bilmək məqsədilə atom bombası üçün gərəkli olan ağır suyu hər yerdə axtarmağa başladılar. Ağır suyun Norveçin Rjukan əyalətində istehsal olunduğunu öyrənən almanların buradan tez-tez və yüksək miqdarda «ağır su» satınalmaları Norveçin səlahiyyətli şəxslərini şübhələndirməyə başladı. Norveç dövləti almanlarla olan ağır su ticarətinə son qoydu. Nəticədə faşist Almaniyasının rəhbərləri hərəkətə keçib bu ərazini işğal etdilər və ağır su istehsalı fabrikindən istifadə etməyə başladılar. Bunun əhəmiyyətini anlayan digər ölkələr II Dünya Müharibəsi zamanı dəfələrlə bu fabriki yox etməyə çalışdılar. Çox uğursuz təxribat təşəbbüslərinin birində almanların hazırladığı təqribən 180 kq ağır su hansısa yolla Fransaya ötürüldü. Nəticədə almanların ağır suya görə qazandıqları məğlubiyyət işlərini xeyli çətinləşdirdi.

Son zamanlarda onkologiya sahəsində aparılan araşdırmalar da milliyətcə macar olan alim Qabor Somlyay suyun deyteriumunu azaldaraq xərçəng hüceyrələrinin inkişafının qarşısını almağa çalışmışdır. Macarıstan Beynəlxalq Onkologiya İnstitutunda çalışan alim xərçəng xəstəliyi üzərindəki araşdırmalarına bir qonşusuna görə başlamışdır. Hələ uşaqkən çox sevdiyi dostunu xərçəng xəstəliyindən itirən Qabor Somlyay universitetdə təhsil aldıqdan sonra xərçəng xəstələri üzərində araşdırmalar aparmışdır. Suda təbii halda olan deyterium, ya da ağır hidrogen üzərində çalışan Somlyay içməli sudakı deyteriumu azaldaraq xərçəng xəstəliyinə tutulmuş siçanlara içirtmiş və bir müddət sonra siçanlarda şişin inkişafının ləngidiyini, hətta gerilədiyini müşahidə etmişdir. Suyun tərkibindəki deyteriumun azaldılması şiş hüceyrələrinin çoxalmasını tənzimləyən sistemi pozur. Deyteriumu azaldılmış su normal hüceyrələrə heç bir təsir göstərmir. Bunun müqabilində xərçəng hüceyrələri sudakı bu dəyişmədən müəyyən təsirə məruz qalırlar. Bu möcüzəli su ilk dəfə insanlar üzərində də müsbət nəticə vermişdi. Klassik şəkildə müalicə alan prostat vəzisində xərçəng olan 44 xəstədən 22-nə 1 il ərzində deyteriumu azaldılmış su, digər 22-nə isə normal su verildi. 1 ilin sonunda deyteriumu azaldılmış su içən 22 nəfərlik qrupdan sadəcə 2 nəfər xərçəngdən öldü, normal su içən 22 nəfərlik qrupdan isə 9 nəfər dünyasını dəyişdi.

2005-ci ildə Almaniyada təşkil olunan Beynəlxalq İcad və Yenilik yarışmasında deyteriumu azaldılmış su birinci yeri tutmuşdur.

Macarıstanda istehsal edilən və gündə 1 litr içilməsi tövsiyə edilən sular 2000-ci ildən bəri İspaniyada, İngiltərədə, Danimarkada, Almaniyada, Slovakiyada, Amerikada, Avstra-liyada, Yaponiyada və Koreyada satılır.