5
¹ 08 (101) 06 dekabr 2017-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî
Camal Lələzoə
B
oşməno Şiriku qəp bıjənım. Çə
Şiriku ki, çəy zohir bəçəy botini
təmom zidde. Jıqo ki, Şiri kavuyə
çəş, zardə mijə, kurənə sifət miyonə
bılındiətiyədə 40-45 sinnədə qıləy ğeyzinə
merdbe. Əslədə zəmonə, çı devri pıxluzə
şatə odəmon ğeyzin kardəşonbe əv. Çı
odəmon sadiməti, bebəfoəti, har ləzədə ıştə
votəyku qarde iyən co mırdolə sifəton har
ruj bekardəbe Şiri ıştəno. Kali kərə ıştəni
oqətdəbe, çəşi epuşnedəbe, əncəx çand kərə
bə behəxəti tov biyəy, bə beinsofəti lol bıbiy,
kor bıbiy?! Oxoy i kərə tıpedəbe, aləm
qınedəbe bəyəndı.
De Şiri həmroəti kardəkəson vey na-
madim, dıləsut, xəyəmand zındəbin əy.
Bərosti, əv jıqobe. Xıdo qıləy imkoninə
merdi zoə ofəyə kardəşbe əv. İnstitut
orıxniyəşbe, pəş bəyro jen vardeədə
nışandaşbe əv çı qıləy yolə doy bınədə.
Koən səşbe bəyo rəyoni qıləy ticorəti şobədə,
əyo muhasib ko kardəbe. Şiri iyoən ıştəni
soyə bardəbe, ıştə qətə sərostə royku dast
kəşdənıbe, bə dəvo-məvoən eqenoən, bə çiki
kefi bıqınoən, ıştə sıxani votedəbe, ıştə rostə
həx-hisobi bardedəbe. Təbii ki, jıqo odəmonən
nıpiyəkəson kam bedəni.
Şiri - çəmə divoj, təbii ki, diədə jiydəbe,
jenxıvand, əğılxıvandbe, hampon, duston
dılədə nominbe, hurmətinbe. Xıdo bəy çanə
fırsət bıdoən, kə-bədə ıştənən, xeyzonışən
(diəməkə jenış qıləy yolə hampo kinəbe) bə
zəmini, bə təsərrufati dəçıki, Soədə, hukuməti
doə poə zəminədə xıyo, pomodor, lobyə,
məju, laqə iyən co neməton perosniye boştə
ayb nəzınin. Çı ayb, boştəno qıləy zəruri
vəzifə əzınin. Hejo vəzifə zınero əvəsorə
vədə bə hamsuyədə jiyə bə şofer Dırozə
Vəxo (camaat əy jıqo vanq əkəy, boy əmənən
əy jıqo vanq bıkəmon) asbardışe, boəy i
çokə maşin siyo xok biəy, ekəy çəvon kəy
vədə. Əncəx həzo-həlbət asbardışe ki, siyo
xok votdəm ha, sıl-fılon məvə ha. Çə soxə
bu bə so dəşeyədə odəmi zəhlə bardedə.
Xususən kəy-kəxıvand qıləy pıt-pıtəkəbe,
həx bıədə isə odəmi ruji bə siyo pəletə oqor-
doni. Mılxəs, Dırozə Vəxo dəro karde bo
siyo xoki. Maştə peştniməyji omənıbe Dırozə
Vəxo, əmmo Şiri tobə toyki arşiye çəş kardışe
əv, şofer beşe noməy, merdən oqoniyero pe-
date bə dıminə mərtəbə olaxte-hıte. Hejo
çəş epuşniyey pidəşbe bəçəy quş çı Dırozə
Vəxo "Ğaz-53" i tır-tırə sədo oməy, rəyrə
evoəy bəyji. Vindışe Dırozə Vəxoye. Dərhol
xəbə səşe:
- Siyo xoke, ya ne?
- Zə, əlbəttə siyo xoke - şoferi cəvob
doşe.
Həni Şiri penıdate bə maşini dılə, diyə
nıkardışe, iqlə ımi votışe ki, fılon vırədə
təyli bıkə. Dırozə Vəxo xahiş kardışe:
- Şiri, ısət diye, toykiye, həmən oqınyəm,
bıdə maşin bımando şımə soədə, maştə
bomem, təyli bakam.
Şiri etiraz nıkardışe. Şanqonəş harde,
əlbəsat şe bo hıte. Maştəən hejo əştəcəğın
iskani çay peşoməşe, vite-şe bə ko.
Koyku i saat davardəbe.Şiri vanqkardışone
bə telefon. Şe, peqətışe telefoni dastək. Jenbe,
ğəzəbnok bəbe.
- Zə,Şiri, mı bətı asbardəm nıbe bə Dırozə
Vəxo bıvot vardeyədə siyo xok biəy? Im
çiçe, sıpəzoə i maşin sılış vardə kəy vədə.
Çı sıli buədə nə soədə mande bedə, nə kədə.
Boy əy rəyrə çığın rədd bıkə karde, tınə
Xıdo!
Şiri ovqat təlx be .Tu kardışe dumu
Dırozə Vəxo. Koon de təhəri bəsə jeşe. Koy
oxoyədə iminə fikiş ım be ki, rə oqardo bə
kə, Dırozə Vəxo rə pəydo bıkəy, kəy vədə
ekardəbə sılə təpə rədd bıkəy çəyo. Zərfət
nıbe, 30 mənoti vırədə 49 mənot doəşbe bə
Dırozə Vəxo. Diədə rə peydoş karde Dırozə
Vəxo. Çayxonədəbe.
- Zə, ha Dırozə Vəxoa, mı bətı nasbardıme
ki, bomı siyo xok biyə, ha bihəyo?
- Şiri, vallah, əvımən de zu pəydo karde,
həmə sılbe, çımınkiədə siyo xokən heste,
umjənəy.
- Zə, çanə dastım bətı qınyəni rə bişi əy
tojədən bıjən bə maşin, bekə çı soyku!
- Şiri!
- Ozzo Şiri, dard Şiri! Rə bişi sıli bekə
çə soədə!
Dırozə Vəxo çı Şiri xosyəti çok zınedəbe,
mubahisə dıroz kardəşbəy boəy çok nəbi.
Həmon saat maşiniş roməy bə Şirimon so,
de ənvayi-mısibəti sılış təmom şodoşe bə
maşin, dəro qınye, şe.
Şiri jıqo zınəşe məsələ demiyən sə be.
Əncəx bə çayxonə beşe, bə çayxonə dəşe,
vindışe həmə kəs bəy votedən “zə Şiri, tı çı
fəğırə Vəxo pul boçi bıryə?”. Rıki tov doşe
bə Şiri sə, nəvəy bo Dırozə Vəxo. Pəydo
kardışe oxoy:
- Zə, Dırozə Vəxo, cuvəlləği, mı ıştı
kom pul bıriyəme?
- Ə siyo xoki bə maşin jəy həvoy be
məqər?
- Zə, axməx, çəy bə maşini jəy həx
doəmbe bətı oxo.
- Ne, dıminə kərə bə maşini jəy həx
mandə.
- Cəhəndımədə mandə, qurədə mandə,
mı bətı sıl asbardəmbe, ya xok?
Im mubahisə xeyli dəkəşəy. Dırozə Vəxo
vindışe Şiri bəy hərbə-zorbə omedə, beğıre-
beşe arədə, deştə maşini vite çı Şiriku.
Əncəx Şiri iyən vəyədə, koyədə çı Dırozə
Vəxo çəy həxədə hədyonon məsedəbe. Hətto
sininə pə bəy tehmət jeşe. Ğeyzinə Şiri
zınedənıbe çiç bıkəy. Bə sədə xərobi 10
mənot ziyodən bıdəy, siyo xokən bə so
məvoy, çimi səpe Dırozə Vəxo bəy dərveyən
bıməsi, səkkuyə sə bıbuy?
Şiri imi hiç cür ebarde zınedənıbe. Həftə
sədə Dırozə Vəxo vindışe di roysə. Quyə
bəy koy eqıniyero dast rost kardışe:
- Zə, cuvəlləği, mıni bıbə tobə Qədə
Məlobə.
Məlobə se kilometr diyəro roy kənoədə
bə dibe, di kənobe.
Dırozə Vəxo çok zınedəbe, Şiri bəy
ğolloğ votedəbu, yəğın hukmən bəy veyə
pul bədoy. Bəçəyro maşin qordonişe bə Qədə
Məlobə tərəf. Vist dəğiğə bəçəton rəsəyn
əyo.
- Oqət! - Şiri de ğəzəbi ziqqə jəşe.
- Boçi, boçi ziqqə jəydəş Şiri?
- Evo beyji !
- Boçi?
- Bətı votedəm evo beyji!
Dırozə Vəxo piyəşe moqavimət nuşu
bıdəy, Şiri hejo çı maşini kəbinkədə i ləğe
jeşe çəy kəmisə. Dırozə Vəxo qulu be çı
kəbinkəku bə zəmin, əncəx rə əşte.
- Şiri, çiçe, ğodor bəş?
Şiri mantirovkə peqətışe, ıştənış şodoy
çı maşini kəbinkəku beyji, çı Dırozə Vəxo
qulu bə tərəfiku .
- Zə, səfi qılə səfi, çımı bətı ğarz hestıme?
Vırə mandəni mıni biabır məkəy!
Jıqo votəcəğın mantirovkə ekkuşe çı
Dırozə Vəxo lınqisə. İ, dı, Dırozə Vəxo nışte
bə zono.
- Tınə lələ con, həni məjən! Ğələt
kardəme! Həni çə sıxanonədə əvotnim!
Çiç məjən, Şiri cındo bəbe, votedəbe:
- Zə, ıştı ın heyvərəti iminə kərəy, dıminə
kərəy, seminə kərəy?
Çı Şiri çəşon çı hədəğədə beşəbe, sifətış
sı bəbe sutedəbe. Çok be çı roədə davardə
maşinon qıləyni mande, çı maşino dı kəs
beşe, oməy Dırozə Vəxo çı Şiri dasto
beroxnişone. Jəqonə çiç əbi, əy iqlə Xıdo
əzıni.
Şiri penışte bə co maşin, oqarde bə di,
bə kə.
Dırozə Vəxo mande roysə colinə. Iştən
bəştə votışe:
- Sıpəzoə kıştəşbe mı ha!
Əncəx ın kuyey, ın dəvo bo Dırozə Vəxo
qıləy dərs, qıləy tobənomə be. Əy i kərəən
dumu ıştə kliyenton həni co sıxanon, vərsəxe
nahandışe, nıvotışe.
Xanəli Tolışi tojə şeiron
BƏBEBU?!
Soron pərəyn, çan curə hol dəşim az,
Məvuji çı xəlqi osyə kəşim az,
Imruj-maşki kuç bəkardem, bəşem az,
Dədəm yurddə otəşsənə bəbebu?
Kamən bıbu, conom heste hələ zu,
Rujbərujən orəxedə dili zu,
İ ruj kanə kiyə zilon olizu,
Pasnəsuton yəndı onə bəbebu?
Dınyo dimo odəm nəbe beqıno,
Nodon-nokəs çımı səpe səqıno,
Qonə şələ çımı peşto eqıno,
Sənibəton bə kul penə bəbebu?
Çı tolışi şinə zıvon bəyjiye.
İ bıbəmon- həzo soron bəjiye.
Çəmə zıvon çı zıvonon Həşiye!
Im mətləbi bə ro bınə bəbebu?
Xanəliyən çı zıvoni ğıbone,
Nıvıştəyon xəlqi şinə qəpone,
Kitobonış bo tarıxi səbone.
Ə benəvo bə yoddənə bəbebu?
19.10.2017
OQARDEMON
Çiçonımon kardəni,
Çiçonımon hardəni.
Zınəmone bəvədə,
Dınyo dimi pardə ni.
Çan kəsımon hozi be,
Iştəku vey rozi be.
Har kəşədə şəvədə,
Minozə be, Nozi be.
De həromi dust bimon,
Bozə dimə pust bimon.
Çandə soron dızd bimon,
De dızdəti rost bimon.
Şimon yolə post bimon…
Nıtarsimon Xıdoku.
Kəşemone xətoku ,
Ovaştımon də-doku.
Oqardımon bə doku…
De ərəği bo bimon.
Peşome potşo bimon,
Sıftə handə lo bimon.
Vaxt davarde ho bimon,
Sıpə-kıtı to bimon.
Isə bə sə dəşəmon,
Həni qiy bə kəşəmon.
Bə noduzə ro şimon,
Bə lıxməçol eşimon.
Təyli mandə dasımon,
Bino bedə yasımon.
Bepul, bemol mandəmon,
Isə-ısə zındəmon,
Əmə Xıdo bandəmon.
Çəmə vədə vəşdə ço:
Xıdo yolə poştə ro.
Oqardəmon bəşdə ro.
Xıdo roye çəmə ro!
Həməkəsi həmoə ro....
XIDO DOVNƏ
Ko bıkəmon çok-çokinə,
Bıjiyəmon pok-pokinə.
Nıbuy həni “lok-lokinə”,
Dave, xuni oqətəmon,
Xıdo dovnə bıqətəmon.
Xıdo harçi çoke, xose!
Çı potoşo dovnə ləse.
Mavji qoli pıxə kəze…
Əçəyku dast peqətəmon,
Xıdo dovnə bıqətəmon.
Ki qətəbu Xıdo dovnə,
Çəy səpeysə Yole soğnə.
Bəhə şoni, bəhə moğnə,
Şinə coni oqətəmon,
Xıdo dovnə bıqətəmon.
Xıdo dovnə-nunə lokə,
Xıdo dovnə-ağli pokə.
Çoki-bədi ışdən cokə,
Dəçəy nomi bude kəmon,
Xıdo dovnə bıqətəmon.
Peyku Xıdo kitob omə,
Əve çəmə Həşipemə.
Əmonəte kəlom bəmə,
Boy Ğıroni oqətəmon,
Xıdo dovnə bıqətəmon.
H I N D I L
Bırədə qine hındıl,
Bıçın bəhə, şine hındıl.
Qədə vedrə pur bıkə,
Bıbə bo inə hındıl.
Zil siyo çəşə hındıl,
Etə kul bə sə hındıl.
Qiyış noə kuli səpe,
Mamji vənəşəy hındıl.
Bıçın, məvot ha veye,
Təmış i bə sa veye.
Hındılə patemonon
Bo noxəşon dəvoye.
KOMCO TINİ
BIVİNDIM?
Bıpyo bədom con ısə,
Bəştı reçə zonosə.
Bışim bə kom honi sə?
Komco tıni bıvindım?
Cono, dılo bandimon,
Yəndı həsrət mandimon.
Beşəmon bə vindemon,
Komco tıni bıvindım?
Qırdə dimı Ovşume,
Muəxolon avşume.
Az bə çəşon pəşime,
Komco tıni bıvindım?
Iştən vote pəynə tı,
Bıvğand xala dəynə tı.
“Ha” bəvoteş kəynə tı,
Komco tıni bıvindım?
Xanəli hələ poysəy,
Bımandi çanə roysə?
Şo bəbebu kəynəsə?
Komco tıni bıvindım?
ŞİRİ
(Hikoyə)