ÇİÇEK, nektar, bal ve bal ormanlari

ÇİÇEK, NEKTAR, BAL VE BAL ORMANLARI

PROF. DR. KADRİYE SORKUN

Hacettepe Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Uygulamalı Biyoloji Anabilim Dalı, Beytepe, 06800, Ankara, Türkiye

Hacettepe Üniversitesi Arı ve Arı Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

Bal; çiçekli bitkilerin nektarlarından ya da bitki özsuyu ile beslenen böceklerin salgılarından köken almaktadır. Bu kapsamda bal, çiçek ve salgı balı olarak iki genel sınıfta incelenebilir. Arıcılık ve bal üretimi için temel etkenler; temiz ve düzenli bir arılık yeri, sağlıklı arılar, uygun hava koşulları, bilgili arıcılar ve arı için besin kaynağının bulunmasıdır.

Arının besin kaynağı nektar ve polendir. Nektar, çiçek balının özüdür. Başlıca glukoz, fruktoz ve sukroz gibi şekerleri ve protein, enzim, amino asit, yağ, organik asit, vitaminler, alkoloidler ve antioksidantları da içeren bir eriyiktir. Nektarın miktarı ve içerdiği şeker konsantrasyonuna bağlı olarak enerji değeri de artmaktadır. Polen; şeker, nişasta, yağ ve iz miktarda vitamin ve inorganik tuzun yanı sıra yüksek miktarda protein içermektedir. Nektar ve polenin bolluğu ve kalitesi, bitkinin tercih edilip edilmemesini etkileyen en önemli faktörlerdendir.

Arıcının, gelir elde edebilmesi için toprak sahibi olması gerekmemektedir. Bu nedenle arıcılık, topraksız ya da az toprak sahibi çiftçiler için de tek başına bir gelir kaynağı olabilmektedir.

Bal ormanları, devlet kontrolündeki orman vasfındaki arazilerin, arı ürünleri elde etmek amacıyla arıcıların kullanımına açılması için oluşturulmaktadır. Bu kapsamda, arı için gerekli bitkisel kaynakların, temiz su rezervlerinin ve arıcıların konaklayacağı düzenli alanların oluşturulması ve korunması hedeflenmiştir. Yöre halkına gelir oluşturma, toprak koruma ve erozyon kontrolü de oldukça önem arz etmektedir.

Temiz ve düzenli bir arılık yeri, insan yerleşiminden ve trafikten uzakta ancak arıcıların kolaylıkla gidip gelebileceği bir konumda olmalıdır.

Bal ormanları oluşturulurken mevcut durumun tespit edilmesi adına flora ve vejetasyon çalışmaları yapılmadır. Bitkisel kaynaklar, arıcılık açısından yeterli seviyede ise bu alanın arıcılık için gerekli diğer koşullar için de uygun duruma getirilmesi yeterli olacaktır.

Bitkisel kaynaklar açısından yetersiz ise, mevcut durum tespit edildikten sonra ne kadar ekim/dikim ihtiyacı olduğu tespit edilmelidir. Nektar ve polen akışının mevcut alanda mümkün olan en uzun süre devam edebilmesi için ortam koşullarına uygun bitki türlerinin sıralı ekim işlemleri gerçekleştirilmelidir. Bal ormanına konuşlandırılacak arı kolonisi sayısı yaklaşık olarak hesaplanmalı ve izin verildiği kadar koloni bulundurulması sağlanmalıdır. Bal ormanlarının arıcılar tarafından kullanımı yasal olarak düzenlenmelidir.