Davlatning ijtimoiy siyosati o`zbekistonda ijtimoiy siyosatning asosiy yo`nalishlari reja

Oʻzbekistonda ahvol qanday?
Tan olish kerak, bu muammolarning barchasi mamlakatimiz oldiga jiddiy masalalarni qoʻydi. Bundan tashqari, pandemik inqiroz hukumat butun eʼtiborini muhtoj fuqarolarga ijtimoiy yordam koʻrsatish, kambagʻallikka qarshi kurashish mexanizmlarini takomillashtirishning hozirgi tizimi islohotlariga qaratgan bir paytda yuz berdi.
Davlat tarixida birinchi marta Prezident mamlakatda kambagʻallik muammosini ochiq tan oldi. Ilgari taqiqlangan mavzu bugun nafaqat muhokamaga aylandi, balki ushbu muammoning haqiqiy koʻlami, balki kecha imkonsiz tuyulgan mamlakatdagi kambagʻallar soni boʻyicha aniq raqamlar oshkor etildi.
Bundan tashqari, kambagʻallik darajasini kamaytirish vazifasi kun tartibidagi asosiy masalalardan biriga aylandi. Uzoq muddatga moʻljallangan mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining barqarorligini taʼminlash strategiyasining bosh maqsadi qilib qoʻyildi. Prezidentning shu yil yanvar oyida Oliy Majlisga yoʻllagan Murojaatnomasida “Birinchi navbatda aholi farovonligini oshirish va uning ijtimoiy himoyasini kuchaytirish — biz uchun bosh vazifalardan biri boʻlib qoladi”, deya aniq aytildi.
Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartirish vazirligi kambagʻallikni qisqartirish jarayonlarini tartibga solish uchun maxsus tashkil etildi. Xalqaro ekspertlarni jalb qilgan holda, 2030-yilgacha Kambagʻallikni kamaytirish strategiyasini ishlab chiqishga qaror qilindi.
Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini aniqlash va ularni qoʻllab-quvvatlashni muvofiqlashtirish borasidagi ishlar samaradorligini mustahkamlash maqsadida Mahalla va oilani qoʻllab-quvvatlash vazirligi tashkil etildi.
Bundan tashqari, qishloq joylarda hayot sifatini oshirish va obodonlashtirish borasida “Obod qishloq” va “Obod mahalla” kabi dasturlar izchil amalga oshirilmoqda.

Ijtimoiy siyosat samaradorligini oshirish
Yuqoridagilardan koʻrinib turibdiki, mamlakatda ehtiyojmandlarga ijtimoiy yordam koʻrsatishning keng qamrovli mexanizmi yoʻlga qoʻyilmoqda. Biroq tan olish kerakki, unga berilgan ijobiy salohiyat sabab bunday mexanizm yetarlicha moslashuvchan va maksimal darajada shaffof boʻla olmaydi. Ayrim obyektiv va subyektiv omillar butun tizim samaradorligiga salbiy taʼsir koʻrsatadi.
Mahalla vakillarining aholiga ajratilayotgan mablagʻlarni taqsimlashi borasidagi masʼuliyatlarini vijdonan va ochiq ado etishayotganlariga koʻpchilikda shubha bor. Ajratilgan ijtimoiy yordam barcha muhtojlarga va oʻz manziliga yetib bormayapti, degan xavotir ham yoʻq emas.
“Temir daftar”ga kiritish uchun oilalarni adolatli tanlash masalasi ham ochiq qolmoqda. Koʻpchilik amaliy mezonlarning obyektivligi haqida oʻylaydi, haqli ravishda inson omiliga ishora qiladi. Ijtimoiy yordamning butun taqsimotida oshkoralikni taʼminlash zarurati oydinlashib bormoqda.
Oilalarga ijtimoiy yordam ajratishda yoʻl qoʻyilgan xatolar ehtimoli yetarlicha yuqoriligini ham eʼtirof etish joiz. Bunday tarzdagi taqsimotda tizimda nosozliklar yuz beradi. Yaqinda Toshkentning Sergeli tumanida sodir boʻlgan voqea buni yaqqol koʻrsatdi.
Biroq soʻnggi qarorlar hukumat mavjud boʻshliqlarni koʻrib, ularni bartaraf etishga intilayotganini ishonch bilan aytish imkonini bermoqda. Bunda yuzaga keluvchi kamchiliklarni hisobga olib, tizimni sozlashga qaratilgan hamda vaqti-vaqti bilan kiritilayotgan tuzatishlar shu bilan izohlanadi.
Prezident farmoniga muvofiq, ijtimoiy yordamning barcha turlarini bir xil mezon va bir xil hujjatga muvofiq taqdim etish imkonini beradigan Yagona ijtimoiy reyestr yaratilmoqda. Yil oxiriga qadar tizim barcha hududlarda bosqichma-bosqich joriy etiladi.
Maʼlumotlarni tizimlashtirish har bir ijtimoiy yordam oluvchining ehtiyoj darajasini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. U oila aʼzolarining daromadlari, mol-mulki, bank hisoblari, olingan kreditlar va avtomobillar toʻgʻrisidagi turli idoralarning tegishli bazalarida mavjud boʻlgan maʼlumotlar asosida aniqlanadi.
Istiqbolda “Yagona ijtimoiy reyestr” dasturining toʻliq ishga tushirilishi inson omilini sezilarli darajada minimallashtiradi va natijada ijtimoiy yordamni taqsimlashdagi korrupsiya holatlarini imkon qadar bartaraf etadi.