Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

DENOV - 2023
DTPI TALABASI FAYZIYEVA SHAHRIBONUNING HOZIRGI ADABIY JARAYON VA YANGI OʻZBEK ADABIYOTI FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI
Bugun dars davomida:
Hamid Olimjon dramalari
1. Hamid Olimjon hayoti va ijodi
2. "Muqanna " dramasining yozilish sabablari
3. "Jinoyat va Muqanna dramalari
Iste’dodli shoir, dramaturg, olim va jamoat arbobi Hamid Olimjon 1909 yil 12 dekabrda Jizzax shahrida dunyoga keldi.
Hamid Olimjon hayoti
Narimonov nomidagi boshlang‘ich maktabni tugatgach, Samarqand pedagogika bilim yurtida (1923—1926), so‘ng Pedakademiyada (1926— 1931) o‘qidi.
Manba https://tafakkur.net/hamid-olimjon.haqida
She'riy toʻplamlari
. Dastlabki asarlari – „Koʻklam“ (sheʼrlar, 1929), „Tong shabadasi“ (hikoyalar, 1930). „Olov sochlar“ (1931), „Poyga“, „Oʻlim yovga“ (1932), „Daryo kechasi“ (1936), „Sheʼrlar“ (1937), „Oʻlka“, „Oygul va Baxtiyor“ (1939), „Baxt“ (1940), „Qoʻlingga qurol ol!“, „Ona va oʻgʻil“ (1942), „Ishonch“ (1943) sheʼriy toʻplamlari muallifi.
Dostonlari
1."Ikki qizning hikoyasi"
2."Zaynab va Omon "
3."Oygul bilan Baxtiyor "
4."Semurgʻ yoki Parizod va Bunyod"
dostonlarini xalq ertaklari motivlari asosida yaratgan. Bu asarlar erksevarlik gʻoyalari, oʻz taqdirini xalq va mamlakat taqdiri bilan bogʻlagan qahramonlari hamda badiiy jozibasi bilan kitobxonlar eʼtiborini qozongan.
Asarlari
«Kimdir» (1926, ilk she’ri), «Ko‘klam» (1929, ilk she’riy to‘plami), «Tong shabadasi» (1931, hikoyalar to‘plami), «Olov sochlar» (1932, she’riy kitob), «Daryo kechasi» (1936), «Sherlar» (1937), «O’lka», «Oygul bilan Baxtiyor» (1937 yil, 16-26 noyabr kunlari yoeilgan), «Baxt» (1940), «Nima bizga Amerika!», «Temir qonun», «Zaynab va Omon» (ikki qizni tarbiyalab voyaga yetkazgan Anor xola obrazi berilgan), «Holbuki tun» (tun qo‘ynida borliq haqida o‘ylar ifodalangan), «O’zbekiston".
Maqola va tarjimalari
“Muhammad Amin Muqimiy” (1938), “Navoiyning “Farhod va Shirin” dostoni haqida” (1939), “Navoiy va bizning davrimiz” (1940), “Salom, Pushkin!” (1937), “Tolstoy va o‘zbek xalqi” (1938)
Hamid Olimjon A.S. Pushkinning “Kavkaz asirasi”, “Suv parisi”, M.Yu. Lermontovning “Bel”, M. Gorkiyning “Chelkash” kabi asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan.
АtoqlI oʼZbek-sovet shoiri Hamid Olimjonning dramaturgIya sohasida ham ish koʼrIb, bir qator sahna asarlari yaratgani maʼlum. Ulugʼ Vatan urushi davom etayotgan, sovet jangchilari yuksak vatanparvarlik bilan dushmanga oʼshalmas zarba berib borayotgan bir
davrda qahramonlik temasida «Muqanna» tarixiy dramasining yaratilishi va sahnalarda oʼynalishi muhim ahamiyat kasb etdi. Zotan, u ulkan sovet szuvchisi А. Fadsev aytganidek, gʼoyat zoʼr isteʼdod
bilan yozilgan edi
Hamid Olimjon «Muqanna» pyesasini yozishga juda katta tay-
yorgarlik bilan kirishgan. Аdibning shaxsiy arxivida 7
143, 145, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 176, shuningdek 327 inven-
tarlar ostida saqlanayotgach «Muqanna» dramasiga doir materiallar: plan, matnga oid oqlama, qoralamalar, fragmentlar, oʼzbek va rus tilidagi tematik rang-barang tarixiy manbalardan olingan konspektlar. qaydlar shundan guvohlik beradi. Filologiya fanlari doktori, yirik adabiyotshunos olim S. O. Аzimov «Hamid Olimjon abadiyati» monografiyasida «Muqanna» asarining yaratilishi tarixiga oid juda muhim fikrlarni bayon etadi.
Hamid Olimjonda VIII asrning ikkinchi yarmida yashagan, oʼz
vaqtida arab xalifaligiga qarshi kuchli xalq harakatini uyushti-
rib nom qozongan Muqannaning (vafoti 7 8 2 ) qahramonliklari
haqida sahna asari yozish niyati Ulug' Vatan urushidan ancha ilgari
tug'ilgan edi. Shu maqsadda u O'rta Osiyo va arab tarixchilari, jumladan, Аbu Rayhon Beruniy, Аbu Bakr Narshaxiy kabilarning arab xalifalariping bosqini va hukmronlik davrlariga oid asarlarini
ham, akademik V. V. Bartold, V. Vamberi, А . Yu . Yakubovskiy singari katta sharhshunos olimlarnnng tadhihotlarnni ham ueoh vaqt davomida sinchiklab oʼrgangan, ulardan oʼziga yozuvlar qilib borgan.
Аdib Ulugʼ Vatan urushi arafasida qora sharpa sifatida ora-
lab qolgan xavf — ikkinchi jahon urushi sharpalarini sezgani
holda xalqimiz tarixidagi vatanparvarlik traditsiyalari asosida-
gi «Muqanna» asari ustidagi ijodiy ishini tezlashtiradi va koʼp
yillik mehnati natijasi boʼlmish bu asarni muvaffaqiyat bilan
yakunlaydi.
“Muqanna” dramasi haqida
Hamid Olimjonning „Muqanna“ (1943) tragediyasi ham urush davrining ijtimoiy buyurtmasi asosida maydonga kelgan. Hamid Olimjon ushbu asarning markaziy qahramonlari – Muqanna, uning sevgilisi Guloyin va boshqa qahramonlar obrazlari orqali har bir mamlakatning mustaqilligi masalasi xalq taqdiri, shu xalqning ozodligi, farovonligi va kelajagi bilan bogʻliq gʻoyat muhim ijtimoiy va siyosiy masala ekanligini koʻrsatib bergan.
”Jinoyat" dramasi haqida
"Jinoyat" dramasining qoʼlyozma va oʼsha vaqtdagi mashinka nusxalari, shuningdek, sator nashrlari (Hamid Olnmjon, uch tomlik, «Tanlangan asarlar», II tom, Toshkent, 1958; «Аsarlar majmuasi», III tom, Toshkent, 1971) mavjud
Qoʼlnngizdagi tomda hozirgi nashrlardagi asar matniga oid
belgilar bu yerda ham qabul qilindi. Dramaning titul sahifasidagi «Yaqin kechmishdan bir lavha» yozuvi mavjud hozirgi nashrlar
matni asosidadir.
RAHMAT !!!