Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I

İnzibati hüquq

17

şəxslərinin  fəaliyyət  qabiliyyətində  “sərbəstlik”  hakim  olduğu  halda,  ümumi

hüquq şəxslərində sərbəstlik yox, qanunçuluq prinsipi hakimdir;

24

d) xüsusi  hüquq  şəxslərinin  yaradılmasında  və  onların  ləğvində  yenə  sər -

bəstlik  prinsipi  hakim  olduğu  halda,  ümumi  hüquq  şəxslərinin  yaradılması  və

ləğv  edilməsində  belə  sərbəstlik  yoxdur.  Ümumi  h üquq  şəxslərini  hər  hansı

hakimiyyət orqanı da yarada bilməz. Qanunvericilikdə göstərilməlidir ki, hansı

dövlət hakimiyyəti orqanları ümumi hüquq şəxslərini yarada bilər;

e) ümumi  hüquq  şəxslərinin  fəaliyyətində  sərbəstlik  hakim  olmadığı  üçün

onlar müstəqil olmaqla bərabər, onların üzərində “xarici administrtativ nəzarət”

institutu  tətbiq  edilir.  Fransada  buna  inzibati  qəyyumluq  deyilir,  Kanadada  və

İngiltərədə isə  inzibati nəzarət institutu kimi ifadə olunur.

25

Bunların üzərində,

İngiltərədə olduğu kimi, parlament nəzarəti də mümkündür;

f) ümumi hüquq şəxsləri ayrı bir hüquq subyekti olduqlarına görə, hakimiy -

yət orqanı olmaqla bərabər, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları ierarxiyası için -

də  yer  tutmurlar.  Qurucu normativ  aktın  müddəalarına  görə  onlar  müstəqildir -

lər, tabeçilik qaydasında heç bir yuxarı orqana bağlı deyillər. Bütün bunlara görə,

ümumi hüquq şəxslərinin, bir qayda olaraq, dövləti təmsil etmək səlahiyyəti olmur.

Xüsusi  və  ümumi  hüquq şəxsləri  arasında  bu  fərqlərə  toxunduqdan  sonra

Azərbaycandakı faktiki vəziyyətə nəzər salmaq gərəklidir.

Mərkəzi  icra  hakimiyyəti  aparatının əsas  orqanları olan  nazirliklərin  statu -

suna  baxsaq,  görərik  ki,  bəzi  nazirliklərin  (Vergilər  Nazirliyi,  Maliyyə  Nazir -

liyi) əsasnamələrinə uyğun olaraq hüquqi şəxs statusu vardır.  Nazirliklərin qə-

rarı və ya Prezident fərmanı ilə başqa inzibati orqanlara da hüquqi şəxs statusu

verildiyini görmək  mümkündür. Məsələn, BŞİH  Nəqliyyat Departamenti (son -

radan  bu  qurum  Prezidentin  fərmanı  ilə  ləğv  edildi)  hüquqi  şəxs  idi.  Orqanik

olaraq  mərkəzi  icra  hakimiyyətinə  daxil  olan  strukturlara  hüquqi şəxs  statusu

verilməsi 3 əhəmiyyətli problemin yaranmasına gətirib çıxarır:

1.