Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I

Fərhad Mehdiyev

18

işlək idarəetmə üçündür. Hüquqi şəxs statusu isə müstəqillik tələb edir və belə

bir hüquq subyekti üzərində artıq ierarxiya qayda və sistemi tətbiq oluna bilmir.

Məhz  buna  görə  icra  hakimiyyətinin  bütövlük  prinsipinin  pozulmaması  üçün

ümumi hüquq şəxsləri üzərində inzibati nəzarət sistemi qurulur.

2.

Maddi  məsuliyyət

.  Bilindiyi  kimi,  hüquqi  dövlətin şərt lərindən  biri  də,

dövlət  hakimiyyətini həyata  keçirən  vahidlərin  vurduqları  ziyana  görə  məsu -

liyyət  daşımalarıdır.  Hüquqi  dövlət  bunu  təmin  etməlidir.  Lakin  mərkəzi  icra

hakimiyyətinə daxil olan orqanların (məsələn, Vergilər Nazirliyi) müstəqil büd-

cəsi  yoxdur. Vergilər Nazirliyi Azərbaycan Respublikası adından hərəkət edir,

belə  olan  halda  vurduğu  ziyana  görə  dövlət  büdcəsi  məsuliyyət  daşımalıdır.

26

Lakin  bu  Nazirliyin  hüquqi  şəxs  olması, əslində  vurduğu  ziyana  görə  özünün

məsuliyyət daşımasını tələb edir.

3.

Status

. Çağdaş Avropada dövlət idarəetməsi əsasən nazirliklər vasitəsi ilə

həyata keçirilir. Təbii olaraq nazirlik belə hallarda dövlət adından hərəkət edir

və onu təmsil edir. Lakin hüquqi şəxs, bir qayda olaraq, özü -özünü təmsil edir,

öz  adından  hərəkət   edir.  Məhz  buna  görə  Mülki  Məcəllənin  43.3 -cü  maddəsi

“Azərbaycan  Respublikasının  səlahiyyətlərini  onun  hüquqi şəxslər  olmayan

orqanları həyata keçirirlər” şəklindədir və texniki olaraq da düzdür. Buna görə

Vergilər  Nazirliyi,  ya  da  Maliyyə  Nazirliyinin  ayrıca  hüquqi  şəxsiyyətinin  ta -

nınması,  qanunun  bu  maddəsi  ilə  açıq  ziddiyyət  təşkil  edir.  Mülki  Məcəllənin

43.3-cü maddəsinin tənzimlənməsi, əslində Almaniya hüquq sistemindən götürü-

lüb. Almaniyada dövlət hakimiyyət orqanlarının hüquqi şəxs statusu olmur,  onlar

dövləti təmsil edirlər, dövlətin orqanları olaraq sanki dövlətin hüquqi şəxsiyyətini

bölüşürlər  və  təmsil  edirlər.

27

  Eyni  sistem  Fransa,  İtalya  və  başqa  Avropa

ölkələrində də hakimdir.

28

Belə fikir yarana bilər ki, nazirliklərin lazımi konkret hüquqi münasibətlərə

girməsi  üçün  müstəqil  hüquq  subyekti  olmasına  ehtiyac  vardır.  Lakin  İqtisadi

İnkişaf Nazirliyi haqqında Əsasnamənin 6-cı bəndində görmək olar ki, nazirlik

ayrı hüquqi şəxs olmadan da balansa, bank hesablarına, möhür, blank və ştamp -

lara  sahibdir.  Dövlət  hakimiyyət  orqanları,  səlahiyyətləri  daxilində,  qurumları

adından  hərəkət  edərkən,  əslində  dövlət  adından  hərəkət  edirlər.  Buna  görə,

"BARMEK"lə İqtisadi İnkişaf Nazirliyi arasında bağlanmış müqavilə, bu sahə -

yə  aid  uyğun  səlahiyyətlər  yeni  qur ulmuş  Energetika  və  Yanacaq  Nazirliyinə

verildikdən sonra da yenilənməmişdir.

26

Buna  görə  də  belə  hallarda  kompensasiya  tələbləri  dövlət  büdcəsinə   nəzarət  edən  Maliyyə

Nazirliyinə qarşı irəli sürülür.

27

Килина  О.М.