Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I

2. Məhkəmə fəaliyyəti və inzibati fəaliyyət

Maddi mənada

məhkəmə funksiyası hüquqi mübahisələrə və hüquq pozun-

tularına dair iddialara baxan və qərar çıxaran dövlət funksiyasıdır. Bu  mənada

məhkəmə  funksiyasının  icra  edilə  bilməsi   üçün  hüququn  pozulduğuna  dair

iddia,  bu  iddianın  araşdırılması  və  hüququn  pozulduğu  halda  hüquq  nizamını

yenidən bərpa etmək üçün sanksiya tətbiq edilməlidir. Məhkəmə funksiyası və

bu funksiyanı yerinə yetirən məhkəmə aktı bu üç mərhələdən keçir.

Ancaq  qeyd  olunmalıdır  ki,  maddi  meyar  həmişə  məhkəmə  funksiyasını

idarəetmə  fəaliyyətindən fərqləndirməyə  kifayət  eləmir.  Çünki  bəzən  adminis -

trasiya  orqanları  da  hüquqi  mübahisələri  və başqa iddiaları  həll  edir.  Məsələn,

idarəetmə orqanının bir şəxsə inzibati cə za verməsi üçün bundan əvvəl o şəxsin

inzibati  xəta  törətməsi,  sonra  isə  bunun  həlli  və  qərar  çıxarılması  zəruridir.

Dövlət  Qulluğunu  İdarəetməsi Şurası  dövlət  qulluqçularına  verilən  intizam

tənbeh tədbirlərini araşdırmalı, onları ləğv etməli, ya da qüvvəd ə saxlamalıdır.

Dolayısıyla,  administrasiya  da  inzibati  cəza  verəndə  maddi  mənada  məhkəmə

fəaliyyətini  həyata  keçirir.

31

  Belə  olan  halda  administrasiya  da  ədalət  mühaki-

məsini həyata keçirirmi?

Təkcə  maddi  meyardan  istifadə  etsək  görərik  ki,  administrasiya da  hüquqi

mübahisələri və hüquq pozuntularına dair işləri həll edərkən mühakimə fəaliy-

yətini həyata keçirir. Amma Konstitusiya müddəalarından hərəkət etsək, yuxa -

rıdakı suala “yox” cavabını verməliyik. Çünki Konstitusiyanın 7-ci  maddəsinə

görə,  məhkəmə  ha kimiyyətini  müstəqil  məhkəmələr  həyata  keçirir.  Müstəqil

məhkəmənin  nə  olduğunu  Konstitusiyanın  127 -ci  maddəsi  göstərir:  hakimlər

ancaq  qanunlara  tabedirlər,  məhkəmə  icraatına  müdaxilə  edilməsi  qadağandır,

heç bir orqan və şəxs məhkəməyə və hakimlərə təsir  edə bilməz. Konstitusiyanın

128-ci maddəsi də hakimlərin toxunulmazlığı ilə bu müstəqilliyi qoruyur. Konsti -

tusiyanın bu müddəalarına əsasən demək olar ki, məhkəmə hakimiyyəti səlahiy -

30

Akyılmaz , Sezginer, s.34.

31

Günday Metin,