Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| miqyas effektidir.
Miqyas effekti həm müsbət, həm də mənfi meyilli ola bilər. Əgər istehsalın həcminin artımı ilə orta xərclər azalarsa, onda miqyas effekti müsbət, əksinə əgər istehsalın artımı ilə orta xərclər artarsa onda, miqyas effekti mənfi olur. Miqyas effektinin müsbət meyli, başqa sözlə, miqyasın artımı ilə qənaətin olunmasına və buraxılışın artmasına bir neçə amil təsir göstərir: • işçilərin əməyinin ixtisaslaşması; • həm istehsalda, həm də idarəetmədə tətbiq olunan əməyin ixtisaslaşması; • iri müəssisələrdə yüksək məhsuldarlıqlı və qiymətli avadanlıqların tətbiqinin mümkünlüyü; • avadanlıqların səmərəli istifadə olunması; 247 • xammaldan istifadə olunmasında onun tullantısız vəziyyətə gətirilməsi üçün texnologiyadan istifadə olunmaqla, istehsalın diversifıkasiyasmm tətbiq olunması. Miqyas effektinin mənfi meyilli olmasına səbəb olan amillərə daxildir: • zəif nəzarət nəticəsində istehsalın həcminin artımı şəraitində uzunmüddətli orta xərclərin artımının nəzərə alınması; • istehsalın təşkili və idarə olunmasında rəhbər heyətin istehsal prosesindən uzaqlaşması; • ayrı-ayrı istehsal bölmələri arasında qarşılıqlı əlaqələndirilmənin zəifləməsi ilə çevik qərarların qəbul olunmaması; .• firmanın ayrı-ayrı bölmələrində lokal, aralıq xarakterli mənafelərin meydana gəlməsi və onun firmanın ümumi mənafeyi ilə ziddiyyət daşıması. Miqyas effekti müxtəlif sahələrdə müxtəlif cür olur. Bu da həmin sahələrdə buraxılan məhsulun həcminə orta xərclərin bazar tələbinin ödənilməsinə uyğun olaraq müxtəlif şəkildə təsir etməsi ilə əlaqədardır. Yəni elə sahələr var ki, orada uzunmüddətli orta xərclər sürətlə aşağı düşməklə, xeyli vaxt ərzində üfüqi vəziyyətdə olur. Miqyas effektinin artımından asılı olaraq üfüqi buraxılışh sahələrdə həm iri, həm də kiçik müəssisələr qalmaqla, səmərəli fəaliyyət göstərə bilərlər. Misal olaraq geyim əşyaları, ayaqqabı istehsal edən müəssisələri, mağaza, restoran, şadlıq evlərini göstərmək olar. Beləliklə, firmanın qısa və uzun müddət ərzində istehsal xərclərini təhlil etməklə aydın olur ki, onun aparılması olduqca vacibdir: • məhsul buraxılışının yaxın və uzun müddət ərzində həcminin təyin edilməsi üçün; • verimin azalması həddini müəyyənləşdirmək üçün; • mənfəətin yüksəldilməsi, ziyanın azaldılmasından ötrü xərclərin minimumlaşdırılması üçün; 248 • bazarda firmanın stabil və davamlı vəziyyətinin təmin edilməsi üçün; • miqyas effektinin müsbət və mənfi meylinin üzə çıxarılması üçün. Yekun olaraq qeyd etmək olar ki, qısa müddət ərzində istehsal xərclərinin dəyişilməsi Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|