baycanda kənd təsərrüfatı heyvanlarının helmint və helmintozlann zonalar üzrə
yayılması və helmintozlarla mübarizənin gücləndirilməsi üçün təkliflər'’
(S.M.Əsədov və b., 1975), "Zoonoz helmintozlar" (1981). "Baytarlıq
parazitologiyası" (1986, H.H.Hacıyev və b ) kitablanı göstərmək olar
A.Məmmədovun elmi kadr hazırlığında da fəaliyyəti diqqətəlayiqdir. Onun
rəhbərliyi ilə 5 eımlər namizədi hazırlanıb Elmi kadr hazırlığı məsələsində onu
17 doktorluq və çoxlu namizədlik dissertasiyası işlərində rəsmi opponent kimi
çıxış etməsi, Azərb.ETBİ-nin və Zoologiya institutunun müdafiə üzrə
ixtisaslaşdırılmış şuralarında fəal iştirak etməsi, 80-dən çox dissertasiya
avtoreferatlarına rəy verməsi müsbət cəhət kimi qeyd edilməlidir. 1991-cı ildə
A.Məmmədov "Azərbaycanda kənd təsərrüfatı heyvanları, quş və balıqların
başlıca parazıtar xəstəliklərini profilaktikasının elmi əsaslarının işlənılmə və
tətbiqi" adlı fundamental işlər silsiləsinə görə bir qrup alimlə birlikdə
Azərbaycan Dövlət Mükafatına layıq görülmüşdür
Səttarzadə Rəhim X eyrulla oğlu
(1910-1976)
Professor Rəhim Xeyrulla oğlu Səttarzadə ölkəmizdə atçılığın tarixinin və
inkişafı yollarının öyrənilməsi ilə məşğul olan ilk tədqiqatçı alim olmuşdur.
Onun elmı-tədqıqat işlərinin və yaradıcılığının əsas istiqamətini Azərbaycanda
yetişdirilən “Qarabağ" və “Diliboz” at populyasıyalarının genetik və bioloji-
təsərrüfat xüsusiyyətlərinin, onların yaxşılaşdırılması yollarının, bərpa olunması
nın və təkmilləşdirilməsinin elmi əsaslarının araşdırılması təşkil edir Alımın
rəhbərliyi ilə Ağdam atçılıq zavodunda “Qarabağ” at cinsi təkmılləşdırılərək
onun yeni zavod tipi, Ağstafa atçılıq zavodunda isə təmizqanlı minik atı
yetişdirilmiş, Qafqaz Qonuru, Simmental, Şvis, Qonur Latviya, Kastroma və s.
qaramal cinslərinin məhsuldarlıq xüsusiyyətləri və onların artırılması yollan
öyrənilmişdir. O, Qonur Latviya və Qırmızı Səhra
qaramal cinslərini Simmental və Şvis cinsləri ilə
mələzləşdirməklə
yeni
məhsuldar
cinsin
yardılınasına nail olmuşdur. Alim 1933-cü ildə
ADAU-nun zootexniklik fakültəsini. 1937-ci ildə
aspiranturanı bitirmiş, namizədlik dissertasiyası
müdafiə etmiş, 1938-1948-ci illərdə zootexnik fa
kültəsinin dekanı, 1949-1952-ci illərdə direktorun
tədris və elmi işlər üzrə müavini işləmişdir. O,
Moskvada
Timirzayev
adma
Akademiyada
“Azərbaycanın yerli və mələz atlannın təsərrüfat-
bioloji xüsusiyyətləri və atçılığın keyfiyyətcə yaxşılaşdınlması yollan" mövzusu
üzrə doktorluq dissertasiyasını 1958-ci ildə müdafiə etmişdir. 1959-cu ildə isə
ona professor elmi adı verilmişdir. R.Səttarzadə 1960-cı ildə Azərbaycan Kənd
Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir. R.Səttarzadə 2
dərslik və 2 monoqrafiyanın müəllifi olmaqla yanaşı elmə böyük səmərə gətirən
58
60-dan çox elmi əsər də yazmışdır. Onun "Atçılıq” adlı dərsliyi hələdə öz
əhəmiyyətim saxlayır və istifadə edilir. O, iki dəfə “Şərəf Nişanı” ordeni,
həmçinin medallarla, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı ilə, ÜİKTN
sərgisinin ıkı döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.
T urabov T uran M irzə oğlu
(1934-2001)
1957-cı ildə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin Zootexniklik
fakültəsini bitirmiş, genetik, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor Turabov
Turan Mirzə oğlunun bütün nəzəri və praktiki əhəmiyyətli elmı-tədqıqat işləri
camışlann
bioloji,
genetik,
morfoloji
və
təsərrüfat xüsusiyyətlərinin
öyrənilməsinə həsr olunmuşdur. O, 1964-cü ildə “Azərbaycan camışlannın
məhsuldarlıq-tıpolojı xüsusiyyətlərinə görə qiymətləndirilməsi” mövzusunda
dissertasiya işini müdafiə edərək kənd təsərrüfatı elmləri namizədi elmi dərəcəsi
almış, 1966-cı ildən etibarən ADAU-nun «Kənd təsərrüfatı heyvanlarının
yetişdirilməsi və genetikası» kafedrasında dosent və professor vəzifəsində
işləmişdir. Almı 1992-cı ildə "Qafqaz camış cinsinin Azərbaycanda südlük
istiqamətdə yetişdirilməsinin genetik əsaslarının
öyrənilməsi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını
Sankt-Peterburq Kənd Təsərrüfatı Heyvanlarının
Yetişdirilməsi
və
Genetikası
Elmi
Tədqiqat
İnstitutunun
Elmi
şurasında
müvəffəqiyyətlə
müdafiə edərək kənd təsərrüfatı elmləri doktoru
elmi dərəcəsi, az sonra ona professor elmi rütbəsi
verilmişdir. T.Turabov 40 il müddətində həm
pedaqoji işlə, həm də elmi axtarışla məşğul olmuş,
130-a qədər elmi məqalə, tədris-metodiki vəsaitlər,
kitabçalar, «Biometriyamn heyvandarlıq təcrübəsində
tətbiqi» (1971). «Qafqaz camış cinsinin genetik parametrləri və seleksiya işində
onlardan istifadə» (1971), «Genetik məsələlər və onların həll olunma qay dası»
(1980), «Kənd təsərrüfatı heyvanlarının xüsusi genetikası», I və II- hissələr (1982,
1983), «Qafqaz camış cinsində seleksiya-damazlıq işləri» (1991), «Kənd
təsərrüfatı heyvanlarının genetikasından praktikum» (1994) və “Camışçılıqda da
mazlıq işi” adlı monoqrafiyasını nəşr etdirmişdir. Alim öz konfey müəllimləri
Ağaxan Ağabəyli və Zülfüqar Verdiyevin elmi irsinin layiqli davamçısı sayılır.
Əliyev Ağakərim İmamqulu oğlu
(1922 - 2009)
Azərbaycanda yüksək ixtisaslı kənd təsər
rüfatı
kadrlannın
hazırlanmasında
biologiya
elmləri doktoru, professor, tanınmış fızioloq,
59