Dərslik (I hissə)

 

129 



 

Бейин щямляси цсулuна аид техникалар 

1.

 

Бейин щямляси (ягли щцъум) 

2.

 

Анлайышын чыхарылмасы 

3.

 

БИБЮ  (Биз  няйи  билирик.  Биз  няйи  билмяк  истяйирик.  Биз  ня 

юйряндик вя ня юйрянмялийик.) 

4.

 

Ауксион (cисим вя щадисялярин хцсусиййятлярини юйрянмяк) 

5.

 

Кластер – (Ģахаляндирмя) 

6.

 

Суаллар 

7.

 

Сюз ассосiасийалары 



 

Мцзакиря цсулuна аид техникалар 

1.

 

Мцзакиря 

2.

 

Дискусийа 

3.

 

Дебатлар (çарпаз мцзакиря) 



 

Роллу ойунлар цсулuна аид техникалар 

1.

 

Роллу диалог 

2.

 

Моделляшдирмя 



 

Тягдиматын апарылмасы цсулuна аид техникалар 

    1.Проблемин щялли 

    2.Венн диаграмы (ъисим вя йа щадисяляри мцгайися етмяк вя 

онларын охшар вя фяргли ъящятлярини мцяййянляшдирмяк) 



 

Тяшкилаты цсуллара аид техникалар  

1.

 

Zигзаг  

2.

 

Kарусел–hяр бир шаэирд бцтцн мясялялярин щяллиндя иштирак 

едир. 

Fəal və interaktiv təlim metodlarının səciyyəsi 

 

        Məlum  olduğu  kimi  interaktiv  təlim  metodları  ən  yeni 

texnologiyalardan  biri  sayılır.  Təlim  texnologiyası  deyəndə 

pedaqoji prosesdə təlimin ən yeni və ən səmərəli metodların-

dan,  priyom,  tərz  və  vasitələrindən  istifadə  etməklə  yüksək 

elmi  –  intellektual  səviyyəyə  və  nümunəvi  mənəvi  -  əxlaqi 

normalara  malik  olan  Ģəxsiyyətin  yetiĢdirilməsi  nəzərdə  tu-

tulur.  ―Ġnteraktiv‖  latın  sözü  olub,  iki  mənada  təqdim  olu-

nur.  Birincisi  ―intero‖  Ģəklində,  yəni  ―daxili‖,  ―içəri‖  məna-

sında, ikincisi isə ―internaĢin‖ Ģəklində yəni ―ara‖, ―qarĢılıqlı 

---

 

130 

əlaqə‖,  ―dialoq‖  ―beynəlxalq‖  mənasında  iĢlədilir.  ―Aktiv‖ 

və  ya  ―akt‖  sözü  isə  beynəlxalq  status  almıĢ  ―aktiviĢhin‖ 

sözündən  olub,  ―fəaliyyət‖,  ‖fəal‖,  ―fəallıq‖,  ―fəallaĢmaq‖ 

mənasında  iĢlədilir.  Demək,  ―interaktiv‖  ―qarĢılıqlı  əlaqə‖, 

―anlaĢma‖,  ―əməkdaĢlıq‖,  ―dialoq‖  deməkdir.  Bu  prosesdə 

hər iki tərəfin fəallığı mühüm yer tutur. Bu fəallaĢma adi və 

normal fəallaĢma kimi deyil, çevik və dinamik fəallaĢma kimi 

baĢa  düĢülür.  Deməli,  ―interaktiv‖  sözü  pedaqoji  prosesin 

son  dərəcə  dinamik  fəallaĢdırılması  kimi  baĢa  düĢülməlidir. 

Bu  prosesdə  hər  bir  Ģagirdin  öz  müstəqil  fikri,  düĢüncəsi  və 

ideyası  olur  və  hər  bir  zəif  Ģagird  də  fəallaĢır.  Bütün  bunlar 

da, heç Ģübhəsiz, təlim keyfiyyətinin yüksəlməsinə, təkmilləĢ-

məsinə  bilavasitə  təsir  göstərir,  Ģagirdlərin  mənimsəmə  key-

fiyyətini  artırır.  Ġnteraktiv  təlimə  tədrisin  və  idrak  fəaliy-

yətinin təĢkili və idarə olunması metodlarının məcmusu kimi 

baxmaq olar.  Ġnteraktiv təlim  üçün aĢağıdakı  cəhətlər səciy-

yəvi ola bilər: 

 - müəllim tərəfindən Ģüurlu surətdə (iradi olaraq) idraki 

problem situasiyasının yaradılması; 

 - problemin həlli prosesində Ģagirdlərin fəal tədqiqatçı 

mövqeyinin stimullaĢdırılması; 

 -  Ģagirdlər  üçün  yeni  və  zəruri  olan  biliklərin  müstəqil 

kəĢfi, əldə edilməsi və mənimsənilməsi üçün Ģəraitin yaradıl-

ması.  

         Yeni  yanaĢmanın  mahiyyəti  ondadır  ki,  təlim  Ģagird-

lərin  yaddaĢının  təkcə  yeni  elmi  biliklərlə  (informasiya  ilə) 

zənginləĢdirilməsinə  deyil,  həm  də  təfəkkürün  müntəzəm 

inkiĢaf etdirilməsi əsasında daha  çox biliklərin  müstəqil  əldə 

edilməsi  və  mənimsənilməsi,  ən  mühüm  bacarıq  və  vərdiĢlərin, 

Ģəxsi  keyfiyyət  və  qabiliyyətlərin  qazanılmasına  yönəlib.  Bu 

zaman  Ģagirdlər  müəllimin  rəhbərliyi  altında,  xüsusi  seçilmiĢ, 

asan  baĢa  düĢülən  və  yadda  qalan,  ən  vacib  təlim  materialının 

öyrənilməsi prosesində fakt və hadisələrin səbəb-nəticə əlaqələ-

rini,  qanunauyğunluqlarını  aĢkar  etməyi,  nəticə  çıxarmağı,  mü-

hüm və dərin ümumiləĢdirmələr aparmağı öyrənirlər. Ġnteraktiv 

---

 

131 

təlim  prosesində  Ģagirdin  mövqeyi  –  “kəĢf  edən”,  “tədqiqatçı”, 

“araĢdırıcı”  mövqeyidir;  o,  gücü  çatdığı  məsələlər  və  prob-

lemlərlə  üzləĢərkən,  bunları  müstəqil  tədqiqat  prosesində  həll 

edir. ġagirdlər təlim prosesində passiv dinləyici deyil, fəal düĢü-

nən,  danıĢan,  fikir  söyləyən,  münasibət  bildirən,  bir  subyekt, 

təlim  prosesinin  tamhüquqlu  iĢtirakçısı,  tədqiqatçısı  kimi  çıxıĢ 

edir və bilikləri fəal axtarıĢ və kəĢflər prosesində mənimsəyirlər. 

Müəllimin  mövqeyi  –  fasilitator  (bələdçi,  aparıcı)  daha  çox 

istiqamətverici  mövqeyindədir.  O,  problemli  vəziyyətləri  planlı 

və  istiqamətlənmiĢ  surətdə  təĢkil  edir,  Ģagirdlər  qarĢısında  təd-

qiqat məsələlərinin meydana çıxmasına Ģərait yaradır və onların 

həllinə metodiki kömək göstərir.  

          Ġnteraktiv təlim metodunun tədris prosesinə daxil edilməsi 

Ģagirdlərin  passivliyinin  aradan  qaldırılmasına,  lazım  olan 

təfəkkür  xüsusiyyətlərinin  və  yaradıcılığın  formalaĢdırılması  və 

təlim  keyfiyyətinin  yüksəldilməsinə  Ģərait  yaradır.  Təlimin  sə-

mərəliliyi (daha qısa müddətdə daha çox informasiyanı mənim-

səmək  imkanı)  xeyli  artır.  Bunun  aĢağıdakı  səbəblərini  gös-

tərmək olar:  

-  Ģagirdlərin  idrak  fəaliyyəti  və  təlim  motivasiyası  hesa-

bına; 

 -  təfəkkürə  əsaslanaraq  biliklərin  müstəqil,  məhsuldar  və 

yaradıcı Ģəkildə əldə edilməsi və mənimsənilməsi sayəsində.  

Dünya təcrübəsi göstərir ki, interaktiv təlim metodu müəl-

lim  üçün  dərsin  keyfiyyətini  artırmaq  üçün  vacib  bir  vasitədir. 

Bu  metod  Ģagirdlər  üçün  dərsi  çox  maraqlı  və  cəlbedici  edir. 

Fəal  interaktiv  təlim  həm  təlimin  məzmununun  öyrənilməsini, 

həm  də  bu  məzmunun  tətbiqini  daha  səmərəli  edir,  Ģagirdlərin 

dərketmə  fəaliyyətini  daha  da  fəallaĢdırır.  ġagirdlərin  öyrən-

məyə  həvəsi  və  nailiyyətləri  artdıqca,  müəllimin  də  fəaliyyəti 

yüngülləĢir.  Lakin  bu  o  demək  deyil  ki,  müəllimin  zəhməti 

azalır. Ġnteraktiv təlim əslində dərsin hazırlanması və idarə edil-

məsi  üçün  müəllimdən  böyük  zəhmət,  iĢgüzarlıq  və  yaradıcılıq 

tələb edir. 

---