Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
 
 
 ___________________________ 228 ____________________________ 
əhəmiyyət kəsb etmir. Ölçülər ölçmələr (ədədi verilənlər) üzrə 
kubda qruplaşdırılır ki, bu da təhlil üçün istifadə edilir. Məsələn, 
əgər kubun ölçmələri “Məhsulun həcmi”, ölçüləri isə “Məhsul”, 
“Zaman”, “Zavodların  ünvanı”dırsa,  bu  halda  istifadəci  təhlil 
prosesində  kubla  iş  görərək,  “Məhsulun  həcmi”ni  “Məhsul”, 
“Zaman” və “Zavodların ünvanı” kateqoriyaları üzrə qruplaşdıra 
bilər (şəkil 33). 
Ölçü  daha  xırda  hissələrə  bölünə  biləndir.  Məsələn, 
MƏHSUL “Qəzetlər” və “Jurnallar” kimi 2 hissəyə bölünmüşdür. 
Kubun  xanalarında  “Məhsulun  həcmi”  ölçmələrinin  qiymətləri 
yerləşir.  Kub  üçün  aqreqatlaşdırılmış  “Məhsulun  həcmi” 
ölçmələrinin  qiymətləri  bütün  “Məhsullar”,  bütün  “Vaxt 
intervalları”  və  bütün  “Zavod  ünvanları”  üçün  gerçəkdir.  Bu 
kəmiyyət  kubun  bütün  64  xanasındakı  kəmiyyətlərin  cəmidir. 
Lazım  gəldikdə,  ölçü  redaktə  edilir.  Lakin  verilənlərin  alınması 
mqdellərindəki ölçü redaktə olunmur. 
İstifadəçi  həm  bütövlükdə  kub  üzrə,  həm  də  onun  ayrı-
ayrı  hissələri  üzrə  təhlil  apara  bilir.  Bunun  üçün  kriteri 
seçimindən istifadə edilir. Məsələn, istifadəçi “Məhsulun həcmi” 
sorğusunda yalnız “Qəzetlər”i göstərməklə kifayətlənə bilər. Bu 
halda  kubun  yalnız  bir  üzündəki  informasiya  seçilib  götürülür.
 
Qalan informasiyaya baxılmır. Bu əməliyyat “kəsik” və ya “lay” 
adlanır. Kubda icra edilən əməliyyatlardan biri 
drilldown (dərinə 
işləmək),  digəri  isə 
drillup  (yuxarı  qalxmaq)  əməliyyatıdır.  Bu 
əməliyyatlar ölçmələrin qiymətlərini təsvir edən informasiyanın 
xırdalıqları dərəcəsini təyin edir. 
Göstərmək lazımdır ki, müəyyən ölçü üçün yalnız ya “lay” 
əməliyyatını, ya da 
drilldown və drillup əməliyyatlarından birini 
icra  etmək  olar.  Bunların  birgə  icrası  yolverilməzdir.  Obyektlər 
iyerarxiyasında ölçülər bilavasitə verilənlər bazasına və kublara 
tabe edilir. Səviyyə adlanan obyektlər isə ölçüyə tabedir. 

---