Dərslik Sumqayıt Dövlət Universitetinin Elmi Şurasının

10.3. İkiqat əvəzetmə bərk məhlullar
Bu tip bərk məhlulların əmələ gəlməsinin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, kristallaşma zamanı hər iki qəfəsdə eyni vaxtda əvəzetmə prosesi baş verir. Məs. Sintetik olivinlər əsasında bərk məhlulların əmələ gəlməsində Mg²⁺ ionları Fe²⁺ ionları ilə əvəz olunmaqla yanaşı silisium (Si⁺⁴) ionları germanium (Ge⁺⁴) ionları ilə əvəz olunur. Alınan bərk məhlul aşağıdakı formulla ifadə olunur:

(Mg_2-xFe_x) (Si_1-y­Ge_y)O₄.

Bundan başqa gümüş bromid (AgBr) və natrium xlorid (NaCl) qarışığından aramsız tərkibli bərk məhlullar əmələ gəlir. Bu məhlullar ikiqat əvəzetmə prosesi ilə yaranırlar. Alınan məhlulun tərkibi aşağıdakı kimi ifadə olunur (Ag_1-xNa_x) (Br_1-yCl_y) (0

İkiqat əvəzetmə mexanizmi ilə Si₃N₄ strukturuna əsaslanan sialanların alınması mümkündür. Sialanlar Si-Al-O-H sistemli bərk məhlullardan ibarətdir.

Sialanların sintezi üzrə aparılan tədqiqatlardan aşağıdakı tərkibdə bərk məhlul alınmışdır:

(Si_1-xAl_x) (H_4-xO_x)

Silisium nitrid (Si₃N₄) əsasında hazırlanan çini (farfor) materialların müxtəlif yüksək temperaturlu proseslərdə və aparatlarda istifadə olunması böyük perspektivlərə malikdir. Bu baxımdan sialan və onun törəmələri nitridlər əsasında alınan çini materialların tətbiq sahəsini genişləndirmişdir.