DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ġstehlak gəliri nə ilə ölçülür
- Ġstehsalçıların gəliri
- Xərclər və pulvermə istəyi
- Ġstehsalçı gəlirinin təyini üçün təklif əyrisinin istifadə edilməsi
Н. Грегори Менкйу
152
ġəkil 7.3. Qiymətlərin səviyyəsinin istehlakçı gəlirlərinə təsiri
Şəkildə adi, aşağı istiqamətlənən tələbat əyrisi verilmişdir. İki əvvəlki şəkildə verilən tələbin pilləli əyrilərdən formaca bir qədər fərqlənməsinə bax- mayaraq, biz əvvəlki kimi, belə bir tezis istifadə edirik ki, istehlak gəliri qiymətin səviyyəsi, tələb əyrisi və ordinat oxu ilə məhdudlaşdırılan fiqurun sahəsidir. Qrafikdə (a) qiymət P 1 -ə bərabər olanda istehlak gəliri ABc üçbucağının sahəsidir. Güman edək ki, malın qiyməti P 1 -dən P
2 -dək azalır (qrafik b) istehlak gəliri ADF üçbucağının sahəsinə bərabər olur. Daha aşağı qiymətlə bağlı olan istehlak gəlirinin artması – BcFD trapesiyasının sahəsidir. İstehlak gəlirinin artması iki hissədən ibarətdir. Birinci, Q 1 həcmində əmtəəni əldə edən alıcıların rifahı artır, çünki onlar əmtəəyə az pul verirlər. Mövcud olan alıcıların istehlak gəlirinin artması onlar tərəfindən malın müəyyən həcminin əldə edilməsi üçün verilən məbləğin azalmasından ibarətdir; o, BcED düzbucağının sahəsinə bərabərdir. İkinci, bazarda yeni alıcılar olur, onların malı daha aşağı qiymətə əldə etməyə həm istəkləri, həm də imkanı var. Nəticədə tələbatın həcmi Q 1 -dən Q
2 -dək artır. Təzə alıcılar tərəfindən əldə edilən istehlak gəliri cEF üçbucağının sahəsi ilə ifadə edilir.
İstehlak gəliri konsepsiyasının əsas məqsədi bazar fəaliyyətinin istənilən nəticələrinin normativ qiymətləndirilməsindən ibarətdir. İndi isə istehlak gəlirinin təbiətini öyrəndikdən sonra iqtisadi rifahın köməyi ilə onun ölçülmə imkanını aydınlaşdıraq. Təsəvvür edin ki, siz ədalətli iqtisadi sistemin yaradılması ilə məşğul olan siyasətçisiniz. Onda istehlak gəliri sizi hansı dərəcədə maraqlandıra bilər? İstehlak gəliri həqiqətən də verilən məbləği çıxmaqla əmtəəyə istehlakçılar
Економиксин принсипляри
153 tərəfindən verilən məbləğdir, o, məhsulun istifadəsindən alıcılar tərəfindən alınan xeyiri təyin edir, elə xeyri ki, alıcılar onu özləri təsəvvür edirlər. Beləliklə, istehlak gəliri iqtisadi rifahın yaxşı göstəricisidir (əgər siyasətçilər alıcıların üstün tutmalarına hörmətlə yanaşırlarsa). Bəzi hallarda siyasətçilər istehlak gəlirinə laqeyd yanaşa bilərlər, çünki bəzi mallar alıcıların hərəkəti əsasında olan üstüntutmalarını neqativ qiymətləndirirlər. Məsələn, narkomanlar heroinin bir dozasına yüksək məbləğ verməyə hazırdırlar, onların narkotiki aşağı qiymətə almağa imkanları olsa da, əhəmiyyətli xeyir əldə etdiklərini demək olmaz. cəmiyyətin nöqteyi- nəzərindən, bu halda pulvermə hazırlığı heç də iqtisadi rifahın göstəricisi deyil, çünki narkomanlar yalnız öz maraqlarını güdürlər. Buna baxmayaraq, bazarların çoxunda istehlak gəliri iqtisadi rifahın səviyyəsini əks etdirir. Adətən, iqtisadçılar alıcıları səmərəli fərdlər kimi qiymətləndirir və onların üstünlük tutmalarına hörmətlə yanaşmalıdırlar. Bu halda istehlakçı malın əldə edilməsindən alınmış xeyirin ölçüsünü qiymətləndirən ən yaxşı hakimdir.
Biz bazarın digər tərəfinə tədavül edirik və bazarın fəaliyyəti nəticəsində satıcılar tərəfindən alınan xeyiri təhlil edirik. Satıcılar rifahının təhlili alıcılar rifahının təhlilinə uyğundur.
Təsəvvür edin ki, siz ev sahibisiniz və evinizi rəngləmək lazımdır. Siz Meri, Frida, corciya və Qrendma adında rəngsazlara müraciət edirsiniz. Əgər qiymət əlverişli olsa, onlardan hər biri təklif edilən işə başlayarlar. Siz onlardan hər birinin xidmətlərinin qiymətini və təklif edilən ən aşağı qiyməti öyrənmək üçün qadın rəngsazlar arasında auksion aparmaq qərarına gəlirsiniz. Əgər alınan məbləğ onların xərclərindən artıq olsa, rəngsazların hamısı işə başlamaq istəyər. Burada «xərclər» termini kimi rəngsazın alternativ xərcləri başa düşülür: buraya rəngsazın xərcləri (rəng, fırçalar) və vaxtın dəyəri daxil olur. İşçilərin hər birisinin xərcləri 7.3 cədvəlində verilir. cədvəl 7.3. Dörd mümkün olan satıcının xərcləri Satıcı Xərclər, $ Meri
900 Frida
800 corciya
600 Qrendma
500 Н. Грегори Менкйу
154
Rəngsazın xərcləri ən aşağı qiymət olduğundan, bu qiymətə qadınlar işi yerinə yetirməyə razılaşarlar. Xərclər – öz xidmətlərini satmaq üçün Meri, Frida, corciya və Qrendmanın istəklərinin göstəricisidir. Rəngsazlardan hər biri öz xidmətlərini xərclərə üstün gələn qiymətə satmaq istəyir. Qiymət xərclərdən aşağı olsa, onlar öz xidmətlərini satmaqdan imtina edərlər. Əgər qadın öz xidmətlərini xərclərə dəqiq bərabər olan qiymətə satırsa, o, təkliflə razılaşır. İlk əvvəl rəngsazlar tərəfindən təklif olunmuş qiymət çox yüksək görünür, lakin hərrac vaxtı o, tez aşağı düşür, çünki qadınlar iş almaqda maraqlıdırlar. Bir neçə vaxtdan sonra Qrendma yeganə iddiaçı qalmışdır, o $600 almağa şad olar, çünki onun xərcləri yalnız $500-a bərabərdir. Meri, Frida və corciya 600,01$ aşağı olan qiymətə evin rənglənməsi ilə məşğul olmaq istəmirlər. Göründüyü kimi, xərcləri minimal olan rəngsaz bütün işi yerinə yetirir. İş alan Qrendma hansı xeyri əldə edir? O, işi 500$-a görə bilərdi, lakin görülən iş üçün o 600$ alır, yəni o, $100-a bərabər olan istehsalçı gəlirini alır. İstehsalçı gəliri istehsal xərcləri çıxmaq şərti ilə satıcı tərəfindən alınan məblə- ğdir. İstehsalçının gəliri bazarın fəaliyyəti nəticəsində təchiz edən firmalarla əldə edilən xeyiri təyin edirlər. Digər situasiyanı aydınlaşdıraq. Güman edək ki, siz iki evin sahibkarı- sınız, onlardan hərəsinin rənglənmkdə ehtiyacı var. Siz dörd rəngsaz arasında auksion keçirirsiniz. Sadələşdirmək üçün təsəvvür edək ki, heç bir rəngsaz evlərin ikisini də rəngləyə bilməz və siz hər bir evin rənglənməsinə eyni məbləğ verirsiniz. Deməli, rəngsazlara təklif edilən qiymət o vaxtadək azalır ki, axırda iki iştirakçı qalır. corciya və Qrendma işi 800$-a yerinə yetirməyə razılıq verirlər və hərrac bununla qurtarır. corciya və Qredma işi təklif edilən qiymətə yerinə yetirmək istəyirlər, Meri və Frida isə daha çox pul qazanmaq istəyirlər. Qiymət 800$-a bərabər olanda, Qrendma adlı istehsalçının gəliri 300$ olur, corciyanın isə - 200$ olur. Bazarda istehsalçıların ümumi gəliri 500$-ə bərabər olur.
Ġstehsalçı gəlirinin təyini üçün təklif əyrisinin istifadə edilməsi İstehlak gəliri tələb əyrisi, istehsalçı gəliri isə təklif əyrisi ilə sıx bağlıdır. Buna əmin olmaq üçün öz misalımızın müzakirəsini davam etdirək. İlk əvvəl biz dörd rəngsazın xərcləri haqqında məlumatlardan istifadə edərək, evin rənglənməsi üçün xidmətlərin təklif cədvəlini tərtib edək. cədvəl 7.4 cədvəl 7.3-də verilən xərclər haqqında məlumatların əsasında qurulmuş, təklif cədvəli təqdim edilmişdir.
Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|