DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Satıcılardan alınan vergi və bazarın fəaliyyətinin nəticələri
- Praktikum Amerika Konqresi əmək haqqının vergi yükünü ədalətli bölüĢdürmək iqtidarındadırmı
- Federal Sığorta ödəniĢ Aktı
Н. Грегори Менкйу
140 -vergi yükü alıcı və satıcıları bir-birindən uzaqlaşdırır.Yeni tarazlıq şərai- tində alıcılar əldə etdikləri mallara görə daha böyük məbləğdə pul ödəyirlər, satıcılar isə daha az qazanc əldə edirlər.
İndi gəlin təchizatçıdan alınan vergini müzakirə edək. Fərz edək ki yerli orqanlar satılan hər 1 pay dondurma üçün 0.50$ vergi təyin edir. Verginin qoyulmasının nəticəsi necə olacaq? Bu zaman vergi ilk növbədə dondurmanın təklifinə təsir göstərəcək. Mümkün olan hər bir qiymətdə ona olan tələbin həcmi və həmçinin tələbi gös- tərən əyrinin vəziyyəti dəyişməz qalır. Satıcılardan alınan vergi dondurmanın satışının xərclərini artırır, bu da mümkün olan qiymətdə malın təklifinin azal- masına aparır və təklifi göstərən əyri sola hərəkət edir (və müvafiq olaraq, yuxarı). Biz əyrinin vəziyyətini daha dəqiq təyin etmək imkanına malikik. Don- durmanın hər bir bazar qiymətində onun səmərəli olan qiyməti vergini ödə- dikdən sonra təchizatçıların əldə etdikləri puldur.Vergi qoyulmamışdan əvvəl 0.50$ az. Məsələn, əgər 1 pay dondurmanın bazar qiyməti 2$-sa, firmalar üçün malın səmərəli qiyməti 1.50$-dir. Bazar qiyməti nə olursa olsun, satıcılar dondurmanı elə satacaqlar ki, guya onun qiyməti əslində olduğundan 0.50$ azdır. İstehsalçıların malı istənilən miqdarda tədarük etmələri üçün bazar qiyməti (vergini kompensasiya etmək üçün) 0.50$ artıq olmalıdır. Beləliklə, (şək.6.7) təklifi göstərən əyri S
vəziyyətindən S 2 vəziyyətinə verginin miqdarı qədər (0.50$) yuxarı hərəkət edir.
ġəkil 6.7
ġəkil 6.7. Satıcılara qoyulan vergi Bazar ilkin tarazlıq vəziyyətindən yenisi ilə əvəz olunduqda, don- durmanın tarazlı qiyməti 3$-dan 3.30$-a qədər artır. Dondurmanın tarazlı Верэи ($ 0,50) S 1
Верэи иля олан таразлыг Сатыъылар цчцн верэи
Тяляб
D 1
100 90
0 Дондурманын мигдары 1 пай дондурма
-нун гиймяти, $
3,30
3,00
2,80
Алыжынын юдядийи гиймят
Верэисиз гиймят Сатыжынын ялд етдийи гиймят S
Верэи олмадыгда олан таразлыг Економиксин принсипляри
141 həcmi isə 100 paydan 90 paya qədər azalır. Verginin qoyulması yenə də dondurma bazarının həcminin azalmasına gətirib çıxarır. Həm alıcılar,
həm də
satıcılar verginin ağırlığını (yükünü) bölüşdürürlər. Bazar qiyməti artdığına görə alıcılar hər paya görə 0.30$ artıq pul ödəyirlər. Satıcılar vergiyə görə artıq pul alırlar, ancaq dondurmanın qiyməti (vergi ödədikdən sonra) 3$-dan 2.80$-a qədər azalır. Şəkil 6.6 və 6.7-nin müqayisəsi zamanı biz qəribə bir nəticəni əldə edirik: vergilər alıcı və satıcılar üçün eynidir. Hər iki halda vergi alıcıların ödədikləri və satıcıların əldə etdikləri qiymətin fərqidir. Alıcıların ödədikləri və satıcıların aldıqları qiymət üçün verginin qədəri, kimdən alınmasından asılı olmayaraq, eynidir. Bütün hallarda vergi tələb və təklifin əyrilərinin vəziyyətini dəyişir və yeni tarazlıqda verginin yükünü həm istehlakçılar, həm də istehsalçılar bölüşdürürlər. Alıcı və satıcı üçün verginin fərqi ondadır ki, pulu dövlətə onlardan hansı ödəyir. Bu 2 verginin hər mağazada 0.50$ qədərindəki vergini xüsusi qablarda toplamaqla daha asanlıqla başa düşə bilərik. Dövlət alıcılara vergi qoyarkən, onlar hər dəfə 1 pay dondurma alarkən, 0.50$-ı o qablara qoymalıdırlar. Əgər dövlət vergini istehsalçılara qoyarsa, dondurmanın qablara doldurulmasını satıcı öz üzərinə götürür. Bu 0.50$-ın istər birbaşa, istərsə də dolayı yolla alıcı tərəfindən ödənilməsinin fərqi yoxdur. Bazarda yeni tarazlıq vəziyyəti yaranana kimi alıcılar və satıcılar verginin alınma üsulundan asılı olmayaraq, onun yükünü bərabər daşıyırlar.
Maaş alarkən yəqin ki, hiss etmisiniz ki, çıxılan vergiyə görə sizin əlinizə aldığınız məbləğ azdır. İşləyən amerikalının ödədiyi vergilərdən biri də FİCA- dır (Federal Sığorta ödəniĢ Aktı). Federal hökümət FİCA vergisindən alınan gəliri yaşlı amerikalılara göstərilən tibbi xidmətlər proqramına, tibbi və sosial sığortanın maliyyələşməsinə xərcləyir. FİCA əmək haqqından tutulan vergi növündən biridir. 1995-ci ildə FİCA-nın 1 fəhlənin hesablanmış əmək haqqından tutulan məbləği 15.3% təşkil edirdi. Sizin fikrinizcə, əmək haqqına qoyulan verginin yükünü kim daşıyır: firmalar və ya işçilər? ABŞ Konqresi müvafiq qanun qəbul edərkən, vergi yükünü bərabər bölüşdürməyə çalışır. Qanuna görə, FİCA vergisinin yarısı firmanın gəlirindən, digər yarısı isə işçilərin əmək haqqından tutulur. Əmək haqqından tutulan məbləğ kompaniyanın işçisinin şəxsi töhfəsidir. Bizim vergiqoyma üzrə apardığımız analizlər göstərir ki, qanunvericilər çətin ki, vergi yükünü bərabər bölüşdürə bilirlər. Bu tezisi aydınlaşdırmaq üçün gəlin, əmək haqqından tutulan vergiyə əmtəəyə qoyulan vergi nöqteyi- Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|