Divan-ü luğat-it tüRK



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə37/66
tarix02.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#47016
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   66
partuka. bərtü. barut. üstə qiyilən arxalıq.

pambıqka: pamıq.

pamıq : ( p <> q ) qamığ. 1. yumaq, yuvarlaq, şişik olan. 1. bamıq.

para : bənəkka. pul. yartmaqka. yarmaq.

parça : 1. parsa. buçuqka. bıçuqka. kəsik. 2. tikim. tikə. tiküka. tikir. kəsək. kəska. çartka. bölək. bölük. 1. barçınka. qumaş. turquka. geydirməyə, geyinməyə yarar nə, örtük.

parçalanmaq: boğnaqlanmaqka.

parçalanmış: qırtıl. qıytıl. qırılmış.

parıldatmaq : yolrıtmaq. yalrutmaq.

parlaq : yaldıruq. bəzəkli şığallı. pozlu süslü. ışıqlı. yaşın.

parlaq : yoldruqka. yaldruq. süslü.

parlamaq: yaldıramaq. yoldramaqka. yoldıramaq.

parlatmaq: yalratmaqka. yolratmaqka. yalabıtmaq. yolrıtmaq. yalratmaq. yolrıtmaqka. alovlandırmaq. yaşnatmaqka.

parmaq : - sərçə barmaq: çıçalaqka.

pars yılı : bars yılıka. türklər'in on ikili heyvan təqvimindəki iııərdən biri.

pars  : barska. yırtıcı bir heyvan. türklər'in onikili ilərindan.

parsa : parça. tikə. tikim. tiküka. tikir. kəsik. kəsək. kəsik. kəska. çartka. bölək. bölük. buçuqka. buçuqka. bıçuqka.

partuka : bərtü. palto. üstə qiyilən arxalıq.

pas : qaqacka. kir. bulaşıq. çirkin. pasqal. fışqı. tödriçka. tötrüç. aşqal. zibil.

pasaymaq : gəfrəməkka. gəvşəmək. gəvrəmək. kövrəmək. küfrəmək. zayıflamaq.

pasqal : pas. fışqı. tödriçka. tötrüç. aşqal. zibil.

paslanmaq : pusarmaqka. puslanmaq. pus tutmaq. tozlanmaq. sislənmək.

paslanmaq : tutuqmaqka. dadıqmaq.

pat tüşməkka: ağır bir şey düşərqən səs çıxarmaq·.

pat : patka bax > bət. ağır nərsənin düşməsindən, bir şeyin pis yıxılmasından çıxan gurultu. - pat düşdü. - pat tüşməkka. ağır bir şey düşərkən səs çıxarmaq.

patlıcan : bütükəka.

patlıcan : bütükəka. badımcan.

patuq : oğraq. uğraq. çox, tutçi, həmişə gedilən yer. tolqa. dolqa. dərnək.

pay : bölük. oluk. dəğər. dək. dəng. səhm. oluş. uluş. buluşka. bölüş. əldə edilən. tapış. qazanc. kar. səhm. qapışka. qabışka. ulun. ox. ülük. ölük. ox. nəsib. hissə. - paya pay: qarış. qaraş.

payaq : ülət. pay.

payıq : tartınka. dartın. başqa bir yerdən gətirilən yeyəcək:.

payqa3. 4. 6: yarış.

paylamaq : paytamaq. ülətməkka. vermək.

paylanmış. ülüklükka. üləştirilmiş. dağıtılmış.

paylaş : ülüş. ölüş. bölüş. təqsim.

paysa6 : barska. qabartı. şiş.

paysalmaq6 : bars bolmaqka. qabarmaq.

paytamaq: paylamaq. ülətməkka. vermək.

peçatlamaq : tuqramaq. tuqzamaq. tamqalamaq. imzalamaq. möhürləmək.

peşman olmaq: qarğanmaq.

pey : ( baq. bəq. beq) hər nəyin dibi, bəki, bərki. him. pey. kök. bəq. ulka. ol. kök. bək. bek. bey. təməl. him.

pəxil : qırtka. qısqaş. çinis. - qırt ər.

pəkməska: bəkməz. quyuq sıvıq. rubb. şirə. sirə.

pərçəm : biçkəmka. 1. bayraq. batraqka. sancaq. ucuna ipək sırıqlar sancılan, taxılan, batırılan neyzə, ağac. döyüşdə qoşun bəlgəsi, nişanı. - bayraqlı. sancaqlı: tuqluka. 2. kəsmə. 3. bəçgəmka. əlamət. bəlgə.
- pərçəm çıxarmaq. pürçəklənməkka. yələsi çıxmaq.

pərçəmləmək: biçkəmləməkka: bəçkəmləməkka: bıçkəmləməkka. biçəmləməkka. nişalamaq.

pərdə : köçik. köşikka. örtü. kölgə. qapaqka. qızlığ pərdəsi. bəkârət. tuğ. tor. tül. örtük. turquka. torqu. tor. tutqu. - tünlük tuğu: pəncərə, baca tıxacı.

pərdəçi : tayanğu. ulan.

pəsfars : < bas. basaka. bəs. sonra.

pəsti : yasul. yassı, yayvan, enqin yer.

pətə : pitik. kitab.

pıçaq : - kiçik bıçaq: kəzil. kəzlikka.

pıçıldamaq: fısıldamaq. sufsamaqka. sufşamaq. şuvşamaq. çıvıldamaq. cıvıldamaq.

pıçıldaşmaq: şuvşaşmaqka.

pıxtılaşmaq : bağırlaşmaqka. axar şey qoyulaşmaq, bərkimək.

pıqqırdamaq: mınqırdamaq. pıq pıq, mın mın edmək. qaynamaq səsi.

pıstıq : bax > bəstik.

pışıqka : pişmiş. - pışıq kərpiçka: pişmiş qərpiç. tuğla. kiremit.

pışıqlamaqka: pişirmək.

pışmaqka: pişmək. 1. olmaq. 2. qımız tulumıını olması üçün sallamaq.

pışrılmaqka: pişirilmək.

pışurmaqka: pişirmək.

pıtrıq : 1. dıllaq. dillik6. 2. püsdə.

pıtrıq : bitrikka. 1. fıstıq. buturqaq. puturqaq. 2. qadınların oğrət yerində bulunan dilcik. dıllaq.

pidə : yufqa kimi incə əkəmək. püşqəlka. büsqəç. çörək.

pillə : bağna.

pipik : yalığka. xoruzun pipiyio.

pirlənməkka: tomurcuqlanmaq. filizlənmək1.

pis : basılmış, doluqmuş, kirtilmiş, qaralmış, sıx nərsə. 1. artaq. ağır. 2. çöküntü. tort. tilif. 1. götül. pozuq. ısız. kötü. şərr. yava. kifir. (# ısı: iyi. xoş). pisəlmiş. kötüləşmiş. artaqka yarsıncıqka. arsıncıq. murdar. iğrənç. 3. kötü. xərab. - pis yaxcı. iyi kötü: edgü yavlaqka. eyi yava.
- qəbeh, pis görmək. talqımaqka. ayıb saymaq.

pisləmək : boxlamaqka. təzəkləməkka. yavratmaqka. yavalamaq. alçatmaq. kötüləmək. yermək. bəğənməmək. xoşlamamaq.

pisləşmək : sərtləşmək. kötüləşmək. çalpaşmaqka.

pislik : 1. kir. çaplaq. çaqlap. çalaq. çapaq. çanaq. 2. qoğka koğ. çör çöp. yamka. çapaq. gözə.

pistikka : bax > bəstik.

pişik : 1. qaynatılmış. pişrilmiş. - pişik sucuq. 2. muş. çətükka.

pişirmək: yapmaq. - çörək pişirmək: yapmaq

pişmək : qaturmaqka. qatılaşmaq. bərkimək.

pişməmiş: körpə. xam. çiğ.

pişməmiş: süllükka. çiğ.

pitik : pətə. kitab.

piy : iç yağı. yaqrıka. yağrıka. yağır. yağ.

pox : yen. yinka. ən. qığ. yinka. en. ən. qığ. xıx. qoyun pisliği, tərsi. - pox püsür: ərkka. ərik. - dəmir ərki: dəmir əriyi.

polad : bolad. bulad. dolmuş. bərkimiş. qursaq.

porsmuqka: porsuq. şişginlikdə örnəyə dönmüş bir heyvan.

porsuq : porsmuqka.

povka : bayatsımaq, qoxuşmaq sonu əkmək üstündə bəlirən yaşıllıq.

pozan : pozucu. artan. xarabkar.

pozdurmaq : yoxdurmaq. yozturmaqka ( z <> t ) yotturmaqka. yoddurmaq. sildirmək.

pozlu : əsnək. yelpək. oynaqka. ifadəli.

pozmaq : 1. itirmək. sərf edmək. saçıtmaqka. yox edmək. əldən vermək. - puluvu saçıtma. - çağıvı dəğərıəyib saçıtma. 2. irpəməkka. yırpamaq. yarpamaq. biçmək. qırmaq. 3. sökmək. dağıtmaq. cırmaq. qırmaq. xərablamaq. 4. yoğmaqka. silmək. məhv edmək.

pozmaq : ağrıtmaq. ağırlıq vermək: çərlətməkka.

pozucu : pozan. artan. xarabkar.

pozuq : artatka. xarab. çülükka. çürük. soluq. alıq. xərab. fasid. götül. pis. aqtuq. ağduqka. aduq. adquq bəlirsiz. dəğişik. qarışıq. öyrün. öyran. viran. tarıq. dağuq. yıxıq. saçıq. yazıq.
- pozuq tozuq
: çübür çəbürka. malın kötüsü, dəğərsizi. abur cubur.

pozulmaqka: artmaqka. artaşmaq. xarablanmaq. çülükməkka. çürümək. soluğmaq. yıxılmaq. artamaqka. kötüləşmək. xarablanmaq. . - gəngəşli bilik artamaz.

pozuşmaq: biçişmək. büzüşməkka.

pölük : (< bölük). kol kos. çalı çırpı.

pörtəmək: pörtüləmək. çuvlamaqka. çovlamaq. çiğləmək. çiğ pişirmək.

pörtüləmək : çuvlamaqka. çovlamaq. pörtəmək. çiğləmək. çiğ pişirmək.

pöşləmək: ısırmaqka. pöttəmək. yaxcı pişirməmək, çiğ qaldırmaq. issitib götürmək. öldürmək. - göyü pöşlə: ısır:

pöttəmək: pöşləmək. yaxcı pişirməmək, çiğ qaldırmaq. issitib götürmək. öldürmək. - göyü pöşlə: ısır:

pöttəmək: pöşləmək. yaxcı pişirməmək, çiğ qaldırmaq. issitib götürmək. öldürmək. - göyü pöşlə: ısır:

pötürmək: bütürməkka. sağaltmaq. sağlam duruma qoymaq. alacağını tanıqlamaq. isbat edmək.

pöz : zar. car. çar. qandırka. yalqaq, yoxacıq, dəriciq, qabıq.

puç puç : pıç pıç. dadlı dadlı. - puç puç ötər samurqaq.

puçluq : boşluq. kəvgi. kəvəl. zayıflıq.

puçuq : bıçuqka. buçuqka. kəsik. parsa. parça.

pul : - pul irkmək: yığmaq.

pullu : naxışlı. güllü. tikələrlə, qazma oymalarla bəzək.

pulsuz : ötgisiz. müfdə.

pus : - pus tutmaq: pusarmaqka. puslanmaq. paslanmaq. tozlanmaq. sislənmək.

pus bolmaqka: puslanmaq. dumanlanmaq.

pus : paslı. pusuq. tutuq. tünd. qaramtıl. tirə. qaranquluq. qarqın. - pus bulmuş göylərə baxdı. - puslu hava. - gözlərim qərəlib pus buldu. - pulanan könülləri açan sevik (eşq).

pusarmaqka : puslanmaq. pus tutmaq. paslanmaq. tozlanmaq. sislənmək. - göy pusardı: göy tutuldu.

puska : sis. duman.

puslanmaq : pus bolmaqka. dumanlanmaq.

puslanmaq: pusarmaqka. pus tutmaq. paslanmaq. tozlanmaq. sislənmək.

pusmaqka : anqdımaqka. anğdımaqka. kəminmək. tuzaq qurmaq. çevrəsini sarmaq. yaxalamaq üçün kələk yapmaq. buqmaq. bükmək. püsməkka. pusu qurmaq. pısıb mısıb, gizli güdmək. pusuya girmək. - qapı arxa pusmağın nəyə gərəkdir.

pustuka : pusuq. kəmin. tələ.

pusu : püsüq. pusuqka.

pusuqka : pusu. pustuka. kəmin. tələ. - pusuq pusmaq: tələ qurmaq. - pusuq pusmaq: tələ qurmaq. - pusuya girmək: pusuqmaqka.

pusuqluqka : pusu quran. - pusuqluq yağı: pusu quran düşman·.

pusuqmaqka: büküşmək. gizlənmək. pusuya girmək.

pusuşmaqka: püsüşmək. (< büküşmək). birbirinə pusu, tələ qurmaq.

puşaqka: buşaq. buşqan. içi sıxıntılı. qussəli. tutuq. kədərli.

puşmaq : sıxılmaq (can). usanmaq·. - buşmaq.

püf : ilmək. im. him. - ilməyin bilir, gizlədir.

püfləmək : ( p <>. ) üfləmək. püləmək.

püləmək: püfləmək ( p <>. ) üfləmək. ürmək. hürmək.

pülənmək: ürülməkka. hürülmək. hovlanmaq. qabarmaq. üflənmək. yellənmək. şişmək. şişirilmək

pürçəkka: kakil. pərçəm. atın pərçəmi.

pürçəklənməkka: yələsi çıxmaq. pərçəm çıxarmaq.

pürkələnməkka: hoblanmaq. atılmaq.

pürqürmək: pürkürməkka. 1. bürümək. 2. püsqürmək. fışqırmaq. atmaq. - qan pürkürdü.

püsgü : ( s <> k ) bükgü

püsməkka: pusmaq. bükmək. bukmaq. pusu qurmaq.

püsüqka : pusu. pusuq.

püşqəlka: büsqəç. çörək. yufqa. pidə kimi incə əkəmək.

püştə : yığımka. yığın. kümə. koma. tuka. tüdə. yığılmış nə.

püşti : ( ş <> k ) bükti. balış.

püşükka : büşük.

püşükka : büşük. (< bük). bükük. 1. pusu. püsü. gizlək. kəmin. 2. can sıxıntısı. - sevinc büşük. - büşük büşmək: kədərlənmək. qussələnmək.

s
?saqır : - üz \ öz qül. sağır adam: özka.

3samsaf : suvlanğka. düz. düm düz. dalı budağı olmayan ağac. qıvırcıq olmayıb düz olan saç.

sa : saka. 1. sən. 2. şərt bildirən ək.

sa : sar. sər. bir şeyə anıq ola, hazır, istəkli, ərik (meyilli). ağsar. - yeyimsər. - gedimsər. - susar. - oxşar. - öpsər.

sa : . (< say. sad: sayılan. istək. arzu. iştah. - sadı şey: istənilən, sayılan şey). - dadıqsar: dadlı istəyən. - acıqsar. - amsar: amcıqçı. - siksər: sikçi. - atsər. - uçsar. görümsər: görsər. - varsər: barıqsar. - alsar versər: alasar verəsər. alan verənlər. - acıqsar. - izsər: qoğalayan. izləyən. ursar: - savaşçıl. - qapsar: qapağan. - aşsar: ağsar: ılsar. - buxsar: imtina edən. rədd edən. - dadıqsar: şirinə ərik. - duruqsar. - yapsar qapsar. - qopsar. - yatsar. - yetsər. - yazsar: dağılan. - yaşsar: gilənən. - yağsar. - yıxsar: xərabkar. - evsər ivsər. - evsər. - bütsər: düzələn yara.

saba : (< sava. sav. savılmış, verilmiş, deyilmiş). (v <> b) sabaq. dərs.

sabaq : (v <> b) sabaq. sava. saba. (< sav. savılmış, verilmiş, deyilmiş). dərs.

sabanka : sapan. səpən. 1. cüt, cütçü, əkinçilik taxımı, ayqıtları. 2. əkinçilik. 3. daş atan.

sabanlamaq: ağdarmaq. axtarmaqka. belləmək. - yeri ağdarmaq: toprağı sabalamaq.

sabanlamaqka: dabanlamaqka. təpmək. sapanla sürmək.

sabanlamaqka: sapanlamaq: şuxumlamaq.

sac : sacka. tava.

saç : - sovlan saç. sarqaq, salqaq, qıvrımsız saç.

saça : sərçə.

saçaq : saçağ. saçqi. israf. saçuka.

saçaqlamaq: saçmaq. israf edmək.

saçan : paylayan. (# sıçan: pox tökən).

saçıq : saçuq. saçılmış.

saçıl : saşıl. buraxılmış.

saçılmaq: saşılmaqka. açılmaq. saçılmaqka.

saçışməkka: səçişməkka. 1. ötgürüşmək. ötrüşməkka. ayrışmaq. ayırd edmək. 2. bölüşmək. - bu yarmaxı saçışın: bölüşün. 3. atışmaq. 4. atışmaq.

saçıtmaqka. : 1. saçtırmaq. səpmək. 2. dağıtmaq. məhv edmək. dağıtmayı buyurmaq. - onun bəynin saçıtdı. 2. sərf edmək. yox edmək. pozmaq. əldən vermək. itirmək. itirtmək. - puluvu saçıtma. - çağıvı dəğərıəyib saçıtma. - ölkəni saçıtdılar qoydular ora.

saçqaq : saçaq. velxəş. malını saçan. israf edən. müsrif.

saçqi : saçaq. israf.

saçqırmaqka: saçqurmaq. saçtırayazmaq.

saçqurmaqka: saçtırayazmaq. saçqırmaq.

saçlanmaq: suçlunmaqka. sivrilmək. sıyrılmaq. bir şey yerlndən çəkilip çıxarılmaq.

saçlanmaqka: saçlanmaq. dağılmaq.

saçlaşmaqka: birbirinin saçların tutmaq. dartmaq. yaxalamaq.

saçlıqka: saçlı.

saçlup : axarmış. axıtmış. - saçlup sular: axınmış sular.

saçma : qərjüka. güləkçə. gülləcik. topacıq. kiçik güllə. tüfəklə atılan yuvarlaq dənələr.

saçmaq : saçaqlamaq. israf edmək.

saçmalamaq: sanrımaqka. sandrımaqka. sanrışmaqka. sandırışmaq. sanruşmaq. munmaqka. artıqlamaq. qatıqlamaq. çərənləmək. çetləmək. səfehləmək.

saçramaqka: sıçramaq.

saçratquka: saçrıtqu. bir çeşit quş tuzağı.

saçratmaqka: daşlatmaq. istəməksizin sıçratmaq.

saçrışmaq: suçluşmaqka: bir şeyi dışarı çəkip çıxarmaq.

saçrıtquka : saçratqu. bir çeşit quş tuzağı.

saçtaşmaqka: birbirinin saçlarını yaxalamaq.

saçturmaqka: saçtırmaq.

saçuka : saçağ.

saçuq : saçıq. - saçuq nənğka: saçılmış nə.

saçulamaqka: saçaqlamaq. saçaq yapmaq.

sadaq : ox yay qabı. kiş qurmanka. qurmanka. yaylıq. qədələç. yasıqka.

sadalamaq : ( d <> y ) sayalamaq. sadamaqka. sayamaq. saymaq. - onları sada.

sadamaq ka : ( d <> y ) saymaq. sadalamaq. sayamaq. saymaq. - onları sada. - sada mal: sayılı tavar.

sadıka : istənilmiş. - sadı nə: axtarılmış, istənilmiş şey.

sahmanlaşmaq: sağnışmaq. cürləşmək. bəkişməkka. bəküşmək. gücləşmək. düzəşmək.

sakin : ündış. səssiz.

saq : saqka. sağ. 1. yaz, sadə. - sağ yağ: xalis, yazın, sadə, qatqısız arın, təmiz yağ. - yeynin sağmı: vicudun sağmı.
2. əsənka. salim. - sağ su: gəv su. (kövrək, kövər > quvara). - sağ olmayan. xəsdə. iqləş. 3. solun qarşıtı. - sağ əl: onğ. onğ əlik. 4. ağıl. ağıllı. anlayış. anlayışlı. qanacaqlı. huşlu. qanacaqlı. zirək. zirəklik. - səndə sağ yox. - sağ olmayan başda, ağıl nə gəzir. - saq ər. 5. sıcaq. səmimi. - sağ könül: arın duyqulu ürək, oyuq, fikir. 6. yün atmaq, qabartmaq üçün kullanılan "sağ" deyilən çubuqlar. 7. ehtiyat. həzər. sağın, diqqət anlamında. güdü, qaravulluq işində, mal heyvan sürməkdə, oyanıqlıq, sağın sözü. - sağ sağ !. gözətlə ! sağın ! dayan !. gözlə !. tək !. təkin !. çək !. çəkin !. 8. sağın. qorucu. qayış, kəmərin ucun aşınmaqdan, qırılıb cırılmaqdan qorumaq üçün aşınan toqqa. (altın, gümüş işlidə olur). 8. pak. saf. - sağ könül: qəlbi pak.
- saq ! saqa dur ! düşün !. anla !. anqıl !. - qutqa saq: quta saq: uğra, uğura, xeyrə yor, düşün, aç, say, qıl.
- saq sağ !: sağ sağ !. sağ !. sağın !. diqqət !. ehtiyat !. həzər !. tək !. təkin !. çək !. çəkin !. gözlə !. dayan !.

saqaka : düz olmayıb, yanlı, əğri yer. dağ yamacı. ətək.

saqaqka : çənə.

saqalduruqka: börkün başda durması üçün çənə (saqqal). altından keçirilərək bağlanan qaytan.

saqalmaq: yenəlmək. yenətməkka. ( t <> l ) yeğnilmək. düzəlmək. - baş sağaldı: yenitdi:.

saqaltmaq: sağaltmaq. sağlam duruma qoymaq. bütürməkka. pötürmək. alacağını tanıqlamaq. isbat edmək.

saqanqu: sağnaquka. saxsılanmış, qurumuş qabaq, qavaq.

saqat : qıruq.

saqdıçka : sağdıc. saqduş. sağdışka. savdıçka. 1. yardaş. ortaq6. dosd. - sağdıç qadın· əkətlik qara başka. qərdək gecəsi gəlinlə birlikdə göndərilən qulluqçu qadın. 2. səbət. - o sağdış ördi.

saqdırmaq : sağturmaqka.

saqdışka : bax > saqdıçka.

saqduş : bax > saqdıçka.

saqıqka : sağıqka. ılqın. yalqın. sərap.

saqımaqka: sağımaq. görünmək. sezinmək. quşqamaq. fikirləşmək. - o mənim gözümə sağıdı.

saqımka : sağım. sağış. - bir sağım süt: bir sağışta sağılan süt.

saqın : sağın. 1. sağqın. silkinti6. sarğıntı. sağrıntı. sarqın. damla. 2. saqın !: sağın !. ehtiyat !. həzər !. sağ !. diqqət !. tək !. təkin !. çək !. çəkin !. gözlə !. sağ sağ !. dayan !.

saqıncka : sağınc. 1. sağınacaq şey. 2. sıxıntı. saxınma. qayğı. həsrət. 3. sığıncaq. pənahqah.

saqınka : sağınka. sağmal.

saqınlıqka: sağınlıqka. sağmal yiyəsi. sağmalı olan.

saqınma: sağınma. çəkinmə.
- saqınma !: sağınma !. inama !. düşünmə !. gümana düşmə !.
- qardoni inci sağınma: buz dənəsin mıncıq sanma.

saqınma: saxınma. sıxıntı. sağınc. qayğı. həsrət.

saqınmaqka: sağınmaq. 1. (< san. sanıqmaq). sanmaq. sanamaq. düşünmək. zənnətmək. - o mənə iyi sağındı: mənə görə yaxcı düşündü. 2. çəkinmək. pərhiz edmək. - o məndən sağındı. 3. sözlə yardım edmək. 4. sağar görünmək. 5. döğünmək. ögünmək. düşünmək. fikirləşmək. 6. gözə gəlmək, görünmək. xiyala düşmək. heyifsinmək. - əldən verdin sağınma, varmış tapdın svinmə.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə