Domen nomlari savdosini fuqarolik huquqiy tartibga solish

Toshkent davlat yuridik universiteti 4-kurs talabasi G’ulomov Shohruh Islomjon o‘g’lining “Domen nomlari savdosini fuqarolik huquqiy
tartibga solish” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga
XULOSA

Mazkur mavzu bo‘yicha yozilgan Bitiruv malakaviy ishida (keyingi o‘rinlarda – BMI) domen nomlari savdosi va sotib olish bilan bog’liq qonunchilik bazasi to‘liq o‘rganilgan. Internetning tez o‘sishi va jismoniy va yuridik shaxslarning onlayn mavjudligining ahamiyati ortib borishi bilan domen nomlari qimmatli aktivlar sifatida paydo bo‘ldi, ammo, bu borada qonunchilik hali ushbu sohadagi munosabatlarni to‘liq qamrab olmaganligi sababli domen nomlari bo‘yicha munosabatlar doirasida o‘z yechimini kutayotgan muammolar yetarlicha.

Shu nuqtayi nazardan bitiruvchi tomonidan “Domen nomlari savdosini fuqarolik huquqiy tartibga solish” mavzusi bo‘yicha bitiruv makalakaviy ishi yozilgan. Ushbu ish domen nomlari savdosining huquqiy jihatlarini o‘rganadi, asosiy muammolarni hal qiladi va sohani o‘rganuvchilar uchun asosiy tushunchalarni beradi. Bitiruv malakaviy ishning tuzilishi tadqiqotning dolzarbligidan kelib chiqib, kirish, beshta paragrafni o‘zida birlashtirgan ikkita bobdan, asosiy qism, xulosa va tavsiyalar hamda foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
BMI zamonaviy raqamli landshaftdagi domen nomlarining ahamiyatini va ularning onlayn identifikatsiya, brending va elektron tijoratdagi hal qiluvchi rolini aniqlashdan boshlanadi. U domen nomlarining o‘sib borayotgan tijoratlashuvi va ular bilan bog’liq huquqiy muammolarni, masalan, kiberskvotting, tovar belgisi bilan bog’liq qonunchilikni buzish va domen nomlarini o‘g’irlash kabi muammolarga to‘xtaladi. Ushbu muammolar domen nomlari savdosini samarali tartibga solish uchun mustahkam fuqarolik-huquqiy bazani talab qiladi.
Mavjud milliy va xalqaro huquqiy baza hamda sud-arbitraj amaliyotini har tomonlama ko‘rib chiqish ushbu tadqiqotning asosini tashkil etadi. BMI domen nomlari bo‘yicha savdo nizolarini hal qilishda amaldagi me’yoriy-huquqiy hujjatlarning samaradorligini tahlil qilish uchun ham ichki, ham xalqaro darajada muhim holatlar va muhim qarorlarni ko‘rib chiqadi. U turli huquqiy yondashuvlarning kuchli va zaif tomonlarini tanqidiy baholaydi hamda qo‘shimcha e’tibor va takomillashtirishni talab qiladigan sohalarni belgilaydi.
Bundan tashqari, tadqiqot domen nomi arbitraji va nizolarni hal qilishning muqobil mexanizmlari atrofidagi rivojlanayotgan huquqiy landshaftni o‘rganadi. U Jahon intellektual mulk tashkiloti (WIPO) va Tayinlangan nomlar va raqamlar bo‘yicha Internet korporatsiyasi (ICANN) kabi xalqaro tashkilotlarning domen nomlari bo‘yicha nizolarni hal qilish va savdoda adolatli amaliyotni ilgari surishdagi rolini o‘rganadi.
Bitiruv malakaviy ishida talaba mavzu doirasida adabiyotlar va normativ-huquqiy hujjatlarni, shu jumladan xorijiy mamlakatlar qonunchiligi, sud-arbitraj amaliyotini o‘rgangan hamda amaliyotdagi muayyan masalalar yuzasidan o‘z tavsiyalarini bergan.
Shu bilan birga, BMIda ayrim kamchiliklar uchraydi. Jumladan, talaba yozgan ishida izchil ketma-ketlikka rioya qilish bilan bog‘liq kamchiliklar mavjud. Qolaversa, mualliflardan keltirilgan iqtiboslarni rasmiylashtirish bo’yicha ayrim kamchiliklar mavjud. Biroq bu juz’iy xarakterga ega bo‘lgan va ishni ijobiy baholashga ta’sir ko‘rsatmaydigan kamchiliklar ishga ilmiy xulosa va taqriz berish davomida bartaraf etildi.
Bitiruv malakaviy ish TDYU Kengashining “Bitiruv malakaviy ishni tayyorlash va baholash tartibi to‘g‘risida”gi Nizom talablari asosida yozilgan. G‘ulomov Shohruh Islomjon o‘g‘lining “Domen nomlari savdosini fuqarolik huquqiy tartibga solish” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi qo‘yilgan talablarga javob beradi va ommaviy himoyaga tavsiya etiladi.
Fuqarolik huquqi kafedrasi
katta o‘qituvchisi Y.H.Satvaldiyeva