Dunyoqarashni shakllantirish

JOURNAL OF INNOVATIONS IN SOCIAL SCIENCES
 
www.sciencebox.uz
Volume: 02 Issue: 04 | 2022
 
ISSN: 2181-2594
 
Journal of Innovations in Social Sciences
 
67 

ta‟lim muassasasida va o'quvchilar jamoasida ta‟lim-tarbiya bilan bog'liq bo'lgan ijodiy faoliyatni 
tashkil eta olishi; 

o'quvchilar bilan pedagogik muloqot jarayonini bir muvozanatda saqlab boshqara olishi.
O„qituvchining kompetentlik va kreativlik ko„nikmalari ta‟lim jarayonida muhim ahamiyatga ega. 
Kompetentlik-ko„pincha shaxsning faoliyat yuritishga umumiy qobiliyati va uning kasbiy 
tayyorgarligida namoyon bo„luvchi bilim va tajribalarga asoslangan sifatlar nazarda tutiladi. Demak, 
kompetensiya va kompetentlik tushunchalari bilim, malaka va ko„nikma tushunchalaridan kengroq, 
chunki ular shaxsning yo„naltirilganligi, muammolarni his qila olishi, sinchkovlikni namoyon qila 
olishi, egiluvchan fikrlashga ega bo„lishi kabi sifatlarni o„z ichiga oladi. 
Kompetentlik tushunchasi nafaqat aniq bilim va ko„nikmalar, balki mos emotsiya va munosabat, 
xuddi shuningdek, butun bir tizimni boshqarish mexanizmi mavjud ekanligi, talab etiladigan 
masalalarni hal etish bilan bog„liq. 
1965 yil, Massachutes universitetining tilshunos olimi N.Xomskiy tomonidan kompetentlikka 
yo„naltirilgan ta‟lim taklif etilgan. 
1996 yilda Evropa Kengashi dasturi bo„yicha Bern shahrida bo„lib o„tgan simpoziumda 
“kompetensiya” tushunchasi “uquv”, “qobiliyat”, “mahorat” singari tushunchalar qatoriga kiritilgan. 
1999 yilda Evropa davlatlarining ta‟lim vazirlari Boloniya deklaratsiyasida ta‟lim islohatlarining 
konseptual asoslari sifatida kompetentli yondoshuv e‟tirof etildi. O„qituvchining kompetentligi-
bilimdonlik, kasbiga moslik, malakalilik, tajribalilik, mas‟uliyatlilikni o„z faoliyatiga singdirib 
borish. O„z sohasining, ishining ustasi bo„lish, sohasining siru-asrorlariini har tomonlama chuqur 
bilish demakdir. 
Pedagoglar kreativ ko„nikmalar, ya‟ni bilimlarni bevosita borliqdan olish, turli xil vaziyatlarda 
muammoni hal etishning harakat usullari va evristik metodlarini egallaydi. 
Kreativlikning mohiyati-intellekt insonning aqliy salohiyati bo„lsa, kreativlik ana shu aqliy 
salohiyatni maqsadga yo„naltirilgan tarzda erkin ishlata olish qobiliyati hisoblanadi. O„qituvchining 
kreativligi-pedagogik jarayonga ijodiy yondoshuviga aytiladi. 
Kreativlik atamasi Angliya-Amerika psixologiyasida 60-yillarda paydo bo„ldi. U individning yangi 
tushuncha yaratishi va yangi ko„nikmalar hosil qilish qobiliyati, hislatini bildiradi. J.Gilford 
kreativlikni tavsiflaydigan qator individual qobiliyatlarni ko„rsatadi: 

fikrni maqsadga muvofiq yo„llay olishi; 

o„ziga xoslik (originallik); 

qiziquvchanlik; 

farazlar yaratish qobiliyati; 

xayol qila olish, fantastlik (fantaziya) 
Kreativlik zamonaviy pedagoglar uchun zamon bilan hamnafas borishini ta‟minlab beradi. Chunki, 
kreativlik ish olib borish degani pedagog o„z faoliyatiga har tomonlama yondashish, ya‟ni ijodiy-
innovatsion yondashuvlarni talab qiladi. pedagogning kreativ tafakkurida taraqqiyot takomili, o„sishi, 
rivojlanishi, kengayishi va mo„tadil saqlanishining instrumenti, uning ongli quroli hisoblanadi. Shu 
nuqtai nazardan kreativ tafakkur zamonaviy dunyoda pedagogik jarayonning eng muhim 
funksiyalarini amalga oshiradi. 

---