49
W zarysie, można powiedzieć, iż Filon stosuje teologię negatywną, a więc o Bogu można mówić
jedynie w kategorii jaki nie jest, bowiem mówić jaki jest byłoby Jego ograniczeniem. Bóg Filona jest
Bogiem transcendentnym
95
całkowicie, to znaczy zupełnie oddzielonym od stworzenia – zarówno co
do swej natury jak i poznawalności. Pomostem między Bogiem a stworzeniem jest Logos, który
powstaje w wyniku połączenia (syntezy) heraklitejskiego logosu i hebrajskiej mądrości (lub Memry).
Ów Logos jest stwórcą, realizatorem boskiej myśli, jest również osobą, gdyż Filon nazywa Go:
„archaniołem”, „posłańcem Boga”, „arcykapłanem wstawiającym się za światem” i „pierworodnym
synem Boga”. Logos pełni również funkcję poznawczą, ponieważ stworzenie, które według Filona jest
całkowicie oddzielone od Boga, nie może poznać Boga jako takiego – poznaje Go więc poprzez
działanie, które jest w świecie materii (naszym świecie) realizowane właśnie przez Logosa. W tym
miejscu można powiedzieć, iż wszystko idealnie pasuje nam do osoby Jezusa (Syna Bożego), ponieważ
faktycznie to przez Niego możemy poznać Boga Ojca (J 1,18; 14,9; Hbr 1,1-3), jest On niewątpliwie i
Posłańcem (gdyż został posłany), i arcykapłanem (o czym uczy cały List do Hebrajczyków). Jednak
proste przełożenie tej filozofii jest niemożliwe dla chrześcijanina uznającego boskość Jezusa, ponieważ
Filon z Aleksandrii powie, iż Logos nie jest ani niestworzony jak Bóg, ani też stworzony jak stworzenia
– jest jakby pomiędzy tymi dwoma statusami. Takie rozumowanie jest sprzeczne względem ustaleń
Soboru nicejskiego I i Soboru chalcedońskiego, który uznał, iż Jezus jest współistotny (gr. homoousios)
Ojcu, to znaczy, że Jego istota jest taka sama jak istota Ojca.
PODSUMOWANIE
Chociaż powyższy rozdział wydaje się dość trudny i dla niektórych może wręcz zadziwiać,
że Pismo Święte zawiera aż tak skomplikowane zagadnienia w swojej treści, to jednak musimy
pamiętać, iż to, co dla nas jest trudne i skomplikowane wcale nie musiało takim być dla pierwotnych
odbiorców Pisma. Wiemy również, że apostoł Piotr komentuje listy Pawła z jednej strony jako mądre –
gdyż Paweł pisał według mądrości jaka mu została dana – z drugiej zaś trudne, ponieważ ludzie
niedouczeni
96
i nieutwierdzeni (w wierze) tłumaczą podobnie, jak też i inne Pisma, niewłaściwie,
to znaczy ku własnej zgubie (2 P 3,15.16). Jest więc konieczne, aby dołożyć starania poszerzenia
naszych horyzontów intelektualnych, dzięki czemu będziemy mogli – przy ochronie Ducha Świętego –
ustrzec się niechlujnej interpretacji Biblii.
Z trzech zaprezentowanych rozwiązań, jedynie rozwiązanie heraklitejskie i targumicznej
powinno być brane pod uwagę. W jednym i drugim przypadku pojęcia logos i Memra, stanowią jedynie
kanwę (tło), którą Jan wykorzystuje do opisania osoby Syna Bożego. W przypadku, gdybyśmy Jezusa
chcieli nazwać Logosem w rozumieniu Filona z Aleksandrii, musielibyśmy w dalszym wnioskowaniu
i nauczaniu o Jezusie dojść do wyraźnych herezji, które nie mają poparcia w Biblii (np. że Syn Boży jest
w swojej naturze kimś mniejszym niż sam Bóg Ojciec).
95
Według internetowego Słownika Języka Polskiego (sjp.pl), transcendentny, oznacza: 1. wykraczający poza
zasięg doświadczenia i poznania ludzkiego; 2. zewnętrzny wobec czegoś. Takie określenie można użyć w stosunku
do Boga, gdyż jest On zupełnie od stworzeń (gdyż jest Stwórcą), to znaczy, że jest oddzielony od stworzenia
(zarówno bytowo – nie bytuje we wszechświecie – jak i poznawczo – nie można Go poznać; posiada życie sam
w sobie i jest najwyższym bytem. Przeciwieństwem pojęcia transcendentny jest pojęcie immanentny – to znaczy
właściwy czemuś z natury, nierozerwalnie z czymś związany. Bóg więc z jednej strony jest transcendentny,
z drugiej zaś immanentny, bowiem wchodzi w nasz świat, daje się poznać w pewnej mierze – zgodnie z tym na
ile da się poznać oraz na ile podmiot poznający (rozumne stworzenie – ludzie, aniołowie) są w stanie poznać.
Według Filona z Aleksandrii Bóg jest tylko transcendentny, a tym co Go objawia jest Logos.
96
Biblia Tysiąclecia: niedouczeni; Biblia Gdańska: nieumiejętni; Biblia Warszawska: niewykształceni.
50
DODATEK C: UZASADNIENIE STOSOWANIA ZASADY „DZIEŃ ZA ROK” W PROROCTWACH
Poniżej przedstawiono argumenty, które przemawiają za przyjęciem zasady interpretacji
okresów proroczych dzień za rok:
1) Wizje prorocze, takie jak te opisane w Dn 7 lub 8 oraz w Ap 11; 12 i 13 przepełnione są symbolami,
jest więc bardzo prawdopodobne, że miary czasu w nich zawarte również wyrażono w formie symbolu.
2) Fakt, iż takie wizje jak opisane w Dn 7 i 8 dotyczą powstawania i upadku światowych potęg
politycznych (np. Babilon, Persja czy Rzym), wskazuje, iż okresy prorocze muszą obejmować długie
jednostki czasu.
3) Okres działalności antychrysta i prześladowań Kościoła Bożego opisywany jest następującymi
określeniami: czas, czasy i pół czasu, 42 miesiące czy 1260 dni. Jednak nigdy nie jest użyte dosłowne
stwierdzenie: trzy i pół roku, chociaż takie ujęcie jest o wiele bardziej oczywiste i prostsze. W Tabeli 1.
wykazałem, iż terminy te stosowane są przez Daniela i Jana zamiennie:
Tabela 5. Zamienne stosowanie proroczych terminów: czas, czasy i pół czasu, 1260 dni
oraz 42 miesiące
WYRAŻENIE
CZASU
TEKST
TREŚĆ
CZAS, CZASY
I ½ CZASU
Dn 7,25
Mały róg bluźni Bogu, prowadzi wojnę ze świętymi (Kościół) i ingeruje
w prawo Boże.
Ap 12,14
Kobieta (symbol Kościoła) przebywa na pustyni i jest żywiona przez Boga
z dala od diabła.
1260 DNI
Ap 11,3
Dwaj Boży świadkowie (symbol Słowa Bożego) prorokują odziani w wory
(symbol ucisku).
Ap 12,6
Kobieta ucieka na pustynię, aby schronić się przed diabłem.
42 MIESIĄCE
Ap 11,1.2
Poganie
(przeciwnicy
Boży)
niszczą
dziedziniec
świątyni
(nauki o zbawieniu) i Miasto Święte (Jeruzalem – symbol ludu Bożego
i zbawienia przez wiarę)
Ap 13,5-7
Bestia z morza (odpowiednik małego rogu z Księgi Daniela 7) bluźni
przeciwko Bogu, przeciwko świątyni, przeciwko tym, którzy mieszkają
w niebie i walczy ze świętymi (Kościół).
Związki między powyższymi tekstami i terminami okresów proroczych jeszcze wyraźniej można
dostrzec na Schemacie 2.:
Schemat 2. Zamienne stosowanie terminów proroczych na okres prześladowań Kościoła
Czas, czasy i pół czasu oznaczają inaczej 3,5 roku, ponieważ aramejskie słowo idan (ustalony czas)
oznacza rok, jak w przypadku proroctwa dotyczącego króla Nebukadnesara, który 7 czasów (czyli 7 lat)
miał być chory i przebywać poza pałacem (Dn 4,13). Czas i pół czasu daje nam 1,5 roku, jednak skąd
wiemy, że wyrażenie czasy, oznacza dwa, a nie na przykład trzy czy cztery, czasy? Po pierwsze brakujący
liczebnik (dwa/trzy/cztery itd.) utrudnia nieco identyfikację, jednak wiemy, iż przynajmniej mowa jest
o dwóch czasach, czyli dwóch latach. Gdyby Daniel miał na myśli więcej niż dwa, powinien był to
Dn 7,25 (czas, czasy i ½ czasu) mały
róg bluźni i walczy
Ap 12,14 (czas, czasy i ½ czasu)
kobieta na pustyni
Ap 12,6 (1260 dni)
kobieta na pustyni
Ap 11,3 (1260 dni) 2 świadków
prorokuje w worach
Ap 11,1.2 (42 miesiące)
poganie bezczeszczą świątynię
Ap 13,5-7 (42 miesiące)
bestia z morza bluźni i walczy
51
zaznaczyć, jak w przypadku króla Nebukadnesara (siedem czasów). Poza tym, w Tabeli 5.
oraz na Schemacie 2. ukazałem, iż okres czas, czasy i pół czasu jest równy (bowiem zamiennie
stosowany) 42 miesiącom albo 1260 dni. Jeśli zechcemy sprawdzić założenie, że jest to 3,5 roku,
to okaże się, że jest ono słuszne, bowiem jeśli rok ma 12 miesięcy, to 3,5 roku jest równe właśnie
42 miesiącom (12+12+12+6). Kalendarz żydowski składał się z 12 miesięcy, naprzemiennie
29- i 30-dniowych i uzupełniany był co kilka lat dodatkowym miesiącem, aby wyrównać zaległości
względem kalendarza słonecznego (podobnie w Babilonie, miesiąc składał się z 30, a co kilka lat
dodawano jeden miesiąc). Bóg ukazując Janowi wizje między innymi właśnie dlatego posługuje się
zamiennymi formułami na określenie tego samego okresu, aby dać czytelnikowi do zrozumienia,
iż proroczy miesiąc trwa 30 dni (a więc rok równy jest 360 dniom). Potwierdzić to może proste
obliczenie, polegające na podzieleniu 1260 dni na 42 miesiące, w wyniku czego otrzymamy równe 30
(ilość dni/miesiąc). W tym ujęciu czas to inaczej rok składający się z 12 miesięcy, to jest 360 dni.
4) Z uwagi na powyższe wyliczenia można uznać, że jest to kolejny argument przemawiający
za symbolicznym rozumieniem dni, bowiem rachuba proroczego roku jest symboliczna.
Dzięki różnorodności sposobów przedstawienia tego okresu możemy mieć pewność, iż proroczy rok
wynosi 360 dni, a nie 365 czy 366 (jak w przypadku współczesnego kalendarza). Okazuje się więc,
iż to pozorne skomplikowanie (użycie trzech różnych wyrażeń do opisania jednego okresu) jest bardziej
przydatne (pragmatyczne) niż to się mogło na początku wydawać.
5) Gdyby czas, czasy i pół czasu oznaczałoby dosłowne 3,5 roku, Daniel mógłby użyć dosłowny
termin trzech lat i sześć miesięcy, jak zrobił to na przykład Łukasz w swojej Ewangelii (4,25) lub Jakub
w swoim liście (5,17). W Dziejach Apostolskich czytamy, iż Paweł przebywał w Koryncie rok i sześć
miesięcy (18,11), a Dawid panował w Hebronie siedem lat i sześć miesięcy (2 Księga Samuela 2,11).
6) Zasada dzień za rok stosowana jest także przez Boga do wyznaczenia „kary” za niewiarę Izraela –
gdzie Izrael miał tyle lat krążyć na pustyni, ile dni zwiadowcy przebywali w Kanaanie (Lb 14,34).
Prorok Ezechiel natomiast miał leżeć na lewym boku przez 390 dni, na prawmy natomiast 40, co było
swego rodzaju żywą przypowieścią. Owe specyficzne dni i zalecenia służyły do zobrazowania winy
Izraela (390 lat) i Judy (40 lat). W Ez 4,4-6 czytamy: Połóż się na lewym boku, a Ja złożę winę Izraelitów
na ciebie. Przez tyle dni będziesz znosił ich winę, przez ile będziesz na nim leżał. Podaję ci lata trwania
ich winy w liczbie dni: przez trzysta dziewięćdziesiąt dni będziesz znosił winę pokoleń izraelskich. A kiedy
je wypełnisz, położysz się znów na prawym boku i będziesz znosił przewinienia pokolenia Judy przez
czterdzieści dni. Liczę ci jeden dzień za każdy poszczególny rok. W tym przypadku Bóg w symbolicznym
akcie wyraził realną liczbę lat, natomiast w pierwszym przypadku symbolicznie potraktował czas
zwiadu Izraelitów i wyznaczył realną liczbę lat kary.
7) Proroctwo z Dn 9,24-27 potwierdza trafność doboru zasady dzień za rok, bowiem w ten właśnie
sposób interpretacja proroctwa nabiera sensu – tylko w ten sposób dotrzemy z 457 r. p.n.e. do czasów
Mesjasza. Oczywiście przeciwnicy zasady dzień za rok, twierdzą, iż w proroctwie tym nie czytamy
o dniach, a więc te 70 tygodni (dosł. siedemdziesiąt siódemek) można rozumieć jako 70 tygodni lat
(co w rzeczywistości prowadzi do tego samego wniosku), jednak nie jest to dla nich dowód stosowania
zasady dzień za rok w innych proroctwach. Jednak warto dodać, iż fragment Księgi Daniela byłby
jedynym przypadkiem w Starym Testamencie, gdzie słowo szabua („b” czytane jak „w”) oznaczałoby
siódemkę lat (lub tydzień lat). Oto pozostałe fragmenty, w których słowo to oznacza po prostu tydzień:
Rdz 29,27; 29,28; Wj 34,22; Kpł 12,5; Lb 28,26; Pwt 16,9.10.16; 2 Krn 8,13; Jr 5,24; Ez 45,21.
Nawet Księga Daniela używa tego słowa w znaczeniu tygodnia dni (10,2.3).
52
DODATEK D: SKRÓTY KSIĄG BIBLIJNYCH
STARY TESTAMENT
Rdz – Księga Rodzaju (1 Mojżesza)
Wj – Księga Wyjścia (2 Mojżesza)
Kpł – Księga Kapłańska (3 Mojżesza)
Lb – Księga Liczb (4 Mojżesza)
Pwt – Księga Powtórzonego Prawa
(5 Mojżesza)
Joz – Księga Jozuego
Sdz – Księga Sędziów
Rt – Księga Rut
1 Sm – 1 Księga Samuela
2 Sm – 2 Księga Samuela
1 Krl – 1 Księga Królewska
2 Krl – 2 Księga Królewska
1 Krn – 1 Księga Kronik
2 Krn – 2 Księga Kronik
Ezd – Księga Ezdrasza
Ne – Księga Nehemiasza
Est – Księga Estery
Hi – Księga Hioba (Księga Joba)
Ps – Księga Psalmów
Prz – Księga Przysłów
(Księga Przypowieści Salomona)
Koh – Księga Koheleta (Kaznodziei Salomona)
Pnp – Pieśń nad pieśniami
Iz – Księga Izajasza
Jr – Księga Jeremiasza
Lm – Lamentacje
Ez – Księga Ezechiela
Dn – Księga Daniela
Oz – Księga Ozeasza
Jl – Księga Joela
Am – Księga Amosa
Ab – Księga Abdiasza
Jon – Księga Jonasza
Mi – Księga Micheasza
Na – Księga Nahuma
Ha – Księga Habakuka
So – Księga Sofoniasza
Ag – Księga Aggeusza
Za – Księga Zachariasza
Ml – Księga Malachiasza
NOWY TESTAMENT
Mt – Ewangelia Mateusza
Mk – Ewangelia Marka
Łk – Ewangelia Łukasza
J – Ewangelia Jana
Dz – Dzieje Apostolskie
Rz – List do Rzymian
1 Kor – 1 List do Koryntian
2 Kor – 2 List do Koryntian
Ga – List do Galacjan (Galatów)
Ef – List do Efezjan
Flp – List do Filipian
Kol – List do Kolosan
1 Tes – 1 List do Tesaloniczan
2 Tes – 2 List do Tesaloniczan
1 Tm – 1 List do Tymoteusza
2 Tm – 2 List do Tymoteusza
Tt – List do Tytusa
Flm – List do Filemona
Hbr – List do Hebrajczyków
Jk – List Jakuba
1 P – 1 List Piotra
2 P – 2 List Piotra
1 J – 1 List Jana
2 J – 2 List Jana
3 J – 3 List Jana
Jud – List Judy
Ap – Apokalipsa Jana (Objawienie Jana)
Dostları ilə paylaş: |