Ədəbiyyat, sənət və fikir dərgisi
OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014
- Ключевые слова
OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014
49 is claimed to be the teacher of Ashug Juma. Mullah Juma came to the village Zeyem two times a week and took lessons from Ashug Jamal. It should be noted that in his poem Ibrahim Mullah Juma wrote that he had come to the village Zeyem and played saz and sung. Ashug Jamal was friends with Ashug Mehemmed. However unfortunately Ashug Jamal’s poems were published and spread under the name of Varkhiyanli Ashug Mehemmed. The paper will cast a deep look at Ashug Jamal’s creativity and analyze his poems which were spread under Varkhiyänli Ashug Mehemmed’s name.
village, “literary terror”, ashug creativity.
АШЫГ ДЖАМАЛ И ЕГО ТВОРЧЕСТВО
Резюме: В конце 17-го в начале 18-го века мера аруз сменилась слоговой мерой. Даже талантливые поэты, которые учились в медресах писали свой стихотворения на слоговой мере, чтобы они были понятны для народа. Одним из них был Иса из Заяма, известный как Ашыг Джамал. Иса родился в Заяме в 1830 году, а умер в 1908-ом году в том же селе. Так как, Иса получил образование в медресе, его стали называть Муллой. Так же он известен под именем Ашыг Джамал, из за того, что он играл на сазе и писал стихи. Его стихи были социально-политического содержания поэтому он был под наблюдением чиновников. Для того, чтобы избежать преследования он уехал в Туркестан в Бухару и Самарканд, чтобы усовершенствовать своѐ религиозное образование. В последующие годы из-за своих стихов социально-политического содержания и сатиры был депортирован в Акстафа. У него были стихи разных жанров ашыгского творчества - герайлы, гошма, мюхаммес и т.д. Претендуют, что Ашыг Джамал был учителям известного Ашыга - Молла Джумы. Он приезжал в Заям два раза в неделю и учился играть на сазе у Ашыг Джамала. Хотелось бы ответить, что Молла Джума в своем стихотворении «Ибрагим» упоминает о том, что был в Заяме и играл там на сазе. Ашыг Джамал и Вархиянлы Ашыг Мухаммед были друзьями. К сожалению стихотворения Ашыга Джамала были опубликованы от имени Вархиянлы Ашыга Мухаммеда. Ключевые слова: Ашыг Джамал, Вархиянлы Ашыг Мухаммед, Молла Джума, село Заям, художественный террор, ашыгское творчество OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014
50 Savalan FƏRƏCOV “NƏFS TOX OLARSA, ÜRƏK DAR OLMAZ...”
Göyçə mahalında Dədə Ələsgərin saz-söz süfrəsindən ilham alanlardan biri də aşıq Nəcəf Bayramov olub. On il böyük ustada şəyirdlik edən Nəcəf aşıq sənətinin sirlərinə dərindən yiyələnib, el məclislərinin başında dayanıb.
Nəcəf Allahverdi oğlu Bayramov 1876-cı ildə Göyçə mahalının Daşkənd kəndində dünyaya göz açıb. Ailənin tək övladı olduğu üçün atası ona yaxşı təhsil vermək istəyirdi. Nəcəf molla məktəbində təhsil almağa başlayır, az vaxt ərzində ərəb-fars dillərində yazıb-oxumağı öyrənir. Ancaq maddi çətinlik üzündən təhsilini yarımçıq qoyur, atasına köməklik edir. Araşdırmalardan məlum olur ki, o, erkən vaxtlardan şeirə, musiqiyə böyük maraq göstərir. Qoyun sürüsü arxasınca yaylaqlara qalxanda güllü-çiçəkli yamaclarda çomağa söykənib “Çoban bayatı”nı oxuyur. Şirin avazı, zil səsi çoban yoldaşlarını heyran edir. Çox keçmir, Nəcəf saz çalmağı da öyrənir. Bir gün Dədə Ələsgər onların kəndinə el şənliyi- nə dəvət olunur. Toyun ikinci günü ustad kəndin ağsaqqalları ilə çay süfrəsi arxasında oturubmuş. Nəcəfin atası Nağı bəydən xahiş edir ki, aşıqdan rüsxət alsın, Nəcəf də bir ağız oxusun. Nağı bəy aşıq Ələsgərdən icazə alır, Nəcəf ilk dəfə camaatın qarşısına çıxır və sazı sinəsinə basıb məlahətli bir səslə oxuyur: Nəfs tox olarsa, ürək dar olmaz, Zəhmət çəkilməsə, süfrə var olmaz. Sənət meydanında şəyird xar olmaz, Nəcəfəm, ustadı pir ustad olsa.
Nəcəfin ifası Dədə Ələsgərin xoşuna gəldiyi üçün onu özünə şəyird götürür. Nəcəf on il ustada şəyirdlik edir, onun böyük hörmətini qazanır. Nəcəfin toyunu da aşıq Ələsgərlə aşıq Əsəd edir. Mənbələrdə qeyd olunur ki, toy günü gəlini – Gülüstanı ata evindən çıxararkən bəyin əmisi
OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014
51 Həzrətqulu qapını kəsir. Bildirir ki, aşıq Ələsgər Gülüstana bir tərif deməsə, qızı verməyəcək. Ustad aşıq Gülüstana tərif deyir:
Bir gün Dəli Alının bacısı oğlu Zeynalabdinin toyu imiş. Uzaq-yaxın kənddən toya gələnlər olur. Həmin vaxt kənd yolunda bir karvan görü- nür. Baxırlar ki, sarbanı dəvənin üstündə yuxu aparıb. Karvandan da bir dəvə ayrılıb arxada qalıb. Həmin dəvəyə bir canavar yaxınlaşır. Camaat nə qədər hay-həşir salırsa, sarban yuxudan ayılmır. Qurd az qalır ki, dəvəni haqlasın. Bu vaxt Nəcəf bir zil şikəstə oxuyur:
Oyan sarban, dayan sarban! Karvanı qurda atıbsan, Oyan sarban, dayan sarban!
Aşığın zil səsi sarbanı diksindirib yuxudan ayıldır. Əvvəlcə səs gələn tərəfə, sonra da karvana baxır. Qurd artıq dəvənin üstünə atılıbmış. Bu zaman güllə səsi eşidilir. Qandal Nağı uzaqdan nişan alıb qurdu vurur. Beləcə, Nəcəfin səsi ilə qaçağın gülləsi dəvəni xilas edir. Nəcəf ustad aşıq olmaqla bərabər, həm də ətrafında baş verən ictimai-siyasi proseslərdən kənarda qalmayıb. Ötən əsrin əvvəllərində mənfur ermənilərin torpaqlarımıza göz dikib, xalqımıza qarşı soyqı- rımları törədəndə o, oğlanları Şəmiddin və Şəmistanla birlikdə müba- rizəyə qatılır, qanlı döyüşlərin birində qolundan yaralanır. Deyilənə görə, aşıq Nəcəfdə öncəgörmə qabiliyyəti də olub. Aşıq Ələsgərin evində şəyird olduğu günlərdə gecəyarısı qəflətən yuxudan ayılır. Bir ah çəkib ağlayır. Soruşurlar ki, ay Nəcəf, nə olub? Niyə ağlayırsan? Nəcəf yuxusunu belə söyləyir:
Yüklə 0,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|