Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi Tayyorladi: Tekshirdi

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

Tayyorladi:

Tekshirdi:

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Ekologik omillar o’zini kelib chiqishi, tirik organinzmlarga ta’siri xarakteriga ko’ra, ta’sir vaqti va boshqa xususiyatlarga ko’ra haddan tashqari xilma-xildir. Muhit komponenlari va shart-sharoitlarihar xil va ko’p sonli bo’lganligi uchun ularni klasifikasiyalash tabiiy hol (Mondchadskiy, 1962). 

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Ekologiya sohasidagi har qanday tadqiqot ekologik omillarni klassifikasiyalash masalasi bilan chambarchas bog’liq. Misol uchun, qishloq xo’jaligi zararkunanda hasharotlarning dinamikasi tadqiqoti: avval zararkunanda hasharotlarning yashash fazalari va ular rivojlanishini xarakterlaydigan tashqi omillar o’rganiladi, keyinchalik qaysi hasharotlar bilan raqobat yoki hajihat va qaysi yashash fazalarga bunday o’zaro ta’sir to’g’ri keladi. Bunday sxemadan qaysi ekologik omillar, qanday qilib va qaysi vaqtda qzaro ta’sir qilishi kelib chiqadiki. Shuning uchun ekologik omillarni tabiatda birgalikda mavjudlik to’plamida ularning tipii va ta’sir xarakteri bo’yicha klassifikasiyalashdir. 

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Ekologik omilarni ma’lum bir jadvalda, bir necha saxifada yoki qrta hajmdagi monografiyada to’lp bayon qilishning iloji yo’q, chunki ekologik omillar potensial cheksizdir (Fedrov, Gilmanov, 1980). Shuning uchun bu sohada qilingan juda ko’p ishlar aniq obyeklarga nisbatan olingan bo’lib, misol uchun ma’lum bir ekosistemaga, uyushmaga biotaga nisbatan nisbiy xarakterga ega. 

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

Ekologik omillarni ko’pincha quyidagi ko’rinishdagi klassifikatsiyasi adabiyotlarda ko’p uchraydi: 

- kelib chiqqishi bo’yicha (kosmik, abiotik, biotik, tabiiy- antropogen, 

antropogen) ; 

-muhitdan kelib chiqqan holda (atmosferali, suvli, gemorfologik, fiziologik,