Ekspertizasi dərsliK

73 

1.2.3.2. Orqanoleptik qiym

ə

t 

 

Orqanoleptik  göstəricilər  23268.1-91  saylı  QOST-a  uyğun 

təyin  olunur.  Şəffaflıq,  rəng,  dad,  iy,  karbon  qazı  ilə  doyma 

qiymətləndirilir. 

Mineral sular orqanoleptik göstəricilərinə görə cədvəl 1.20-də 

verilən tələblərə uyğun gəlməlidir. 

Cədvəl 1.20 

Mineral suların orqanoleptik göstəriciləri 

Göstəricilər  

Xarakterizəsi  

Xarici görünüş 

Şəffaf maye, kənar qarışıqsız, 

əhəmiyyətsiz miqdarda mineral 

duzların təbii çöküntüsü 

Rəng 

Rəngsiz yaxud sarıvaridən yaşıladək 

çalarlarla maye 

Dad və iy 

Suda həll olan maddələrin kompleksi 

üçün səciyyəvi 

 

Şəffaflıq  və  rəng  gündüz  işığı  qarşısında  yaxud  lüminiset 

işıqlandırılmasında  təmiz  stəkanda  baxılmaqla  təyin  edilir. 

Təhlildən əvvəl stəkan tədqiq olunan su ilə yaxalanır. 

İyi təyin etməzdən əvvəl butulkada su 20-30

0

C  temperaturu 

olan sulu çəndə saxlanır. Sonra dərhal dequstasiya qədəli doldu-

rulur və iy təhlil olunur. 

Dadı təyin etmək üçün mineral su butulkada buz və sulu çənə 

salınaraq  12±1

0

C

 

temperaturda  bir  saat  saxlanılır.  Orqanoleptik 

göstəricilərin təhlili qədəh yaxud stəkanın dərhal su ilə doldurul-

ması ilə aparılır. 

Mineral  suların  dequstasiya  qiymətləndirilməsi  spirtsiz  içki-

lərlə oxşar qaydada yerinə yetirilir (cədvəl 1.21). 

16  baldan  aşağı  qiymət  alan  mineral  su  dequstasiyadan 

çıxarılır. 

 

 

 

---

74 

Cədvəl 1.21 

Mineral suların dequstasiya qiymətləri 

Göstəricilər  

Minimum bal qiyməti 

«əla» 

«yaxşı» 

«kafi» 

«qeyri-

kafi» 

Şəffaflıq 

8 

7 

6 

5 

Dad 

9 

8 

7 

5 

Karbon qazı ilə 

doyması 

8 

7 

6 

5 

Cəmi bal 

25 

22 

19 

15 

Yekun bal 

qiymətlərinin 

sərhədləri 

25-33 

22-20 

19-16 

 

 

1.2.3.3. Fiziki-kimy

ə

vi 

göstə

ricil

ə

r 

 

Mineral  sular  fiziki-kimyəvi  göstəricilərinə  görə  13273-88 

saylı QOST-un tələblərinə cavab verməlidir. 

Butulkada  suyun  həcmi  23268.1-91  saylı  QOST-a  uyğun 

20±1

0

C temperaturda ölçülü silindrin köməyilə təyin edilir. 

Həll olan karbon qazının kütlə payı 23268.2-91 saylı QOST-

a görə manometrik və titrometrik metodla təyin edilir. 

Əsas ionların, spesifik komponentlərin, nitratların, nitritlərin, 

gümüşün  kütlə  payı  23268.3-23268.9,  23268.11  və  23268.13-

23268.18  saylı  QOST-a,  qalıq  aktiv  xlor  -  18190,  permanqanat 

oksidləşməsi 23268.12 saylı QOST-a uyğun təyin edilir. 

Butulkaya  doldurulmuş  mineral  suyu  gümüş  sulfat  yaxud 

natrium  hipoxloridlə  işlədikdə  suda  gümüşün  kütlə  qatılığı  0,2, 

daha aktiv xlor – 0,3 mq/dm

3

-dan çox olmamalıdır. 

Aşağıda adları qeyd olunan komponentlərin kütlə payı cədvəl 

1.22-də göstərilən rəqəmlərdən yüksək olmamalıdır. 

 

 

 

---

75 

Cədvəl 1.22 

Mineral suda komponentlərin kütlə payı 

Komponentin adı 

Komponentin kütlə 

qatılığının qiyməti, 

mq/dm

3 

Sınaq 

metodu 

Nitratlar (

????????????

3

−

-ə görə) 

50,0 

QOST 

23268.9 

Nitritlər (

????????????

2

−

-ə görə) 

2,0 

QOST 

23268.8 

Qurğuşun 

0,1 

QOST 

18293 

Selen  

0,05 

QOST 

19413 

Uran  

1,8(1,2x10

-9 

K

H

/dm

3 

NTS-ə görə 

Arsen metala hesabında: 

 

 

 Müalicəvi sularda 

2,0 

QOST 

23268.14 

 Müalicəvi-süfrə sularında 

1,5 

 

Stronsium  

25,0 

QOST 

23950 

Flor: 

 

 

 Müalicəvi sularda 

15,0 

QOST 

23268.18 

 Müalicəvi-süfrə sularında 

10,0 

 

Müalicəvi və müalicəvi-

süfrə sularında fenollar 

0,001 

 

Digər üzvi maddələr 

(karbona çevirməklə) 

 

 

 Müalicəvi sularda 

15,0 

 

 Müalicəvi-süfrə sularında 

10,0 

 

Radium  

5x10

-10 

K

H

/dm

3 

 

 

---

76 

Mineral  sularda  permanqanat  oksidləşməsi  0,5-5,0  mq/dm

3

 

arasında, üzvi maddələrlə zənginləşmiş sularda isə 10 mq/dm

3

-dan 

çox  ola  bilir.  Su  mənbələrində  və  hazır  məhsulların  oksidləşmə 

göstəriciləri arasındakı fərq 15%-i keçməməlidir. 

 

1.2.3.4. Mikrobioloji v

ə

 dig

ə

r t

əhlükə

sizlik 

göstə

ricil

ə

ri 

 

Bakterioloji  göstəricilərinə  görə  mineral  sular  aşağıdakı 

cədvəldə göstərilən tələblərə uyğun olmalıdır (cədvəl 1.23). 

Mineral sulara sanitar-bakterioloji nəzarət 18963 saylı QOST-

a  uyğun  aparılır.  Yoxlama  müddəti  təsdiq  edilmiş  sanitar 

qaydalarla müəyyən olunur. 

Cədvəl 1.23 

Mineral sulara bakterioloji tələblər 

Göstəricilər  

Qiyməti  

Sınaq metodu 

1 sm

3

 mineral suda 

bakteriyaların ümumi miqdarı 

100 

QOST 18963 

1 dm

3

 mineral suda bağırsaq 

çöpü qrupu bakteriyalarının 

miqdarı 

3 

QOST 18963 

 

 

1.2.3.5. Qabla

şdır

ma, markalanma, n

ə

ql olunma v

ə

 

saxlanma 

 

Mineral  sular  10117  saylı  QOST-a  və  normativ-texniki 

sənədləşmələrə uyğun V və X tipli tutumu uyğun olaraq 0,33 və 

0,5 dm

3

 olan butulkalara doldurulur. Mineral müalicəvi-süfrə suyu 

tutumu 1 dm

3

 olan butulkalara, həmçinin müxtəlif tutumlu polimer 

butulkalara  doldurula  bilər.  10  butulkanın  orta  dolma  səviyyəsi 

20

0

C  temperaturda  onların  nominal  tutumuna  uyğun  olmalıdır, 

±3% kənara çıxmalar mümkündür. 

---