Elektr yuritma mexanikasining hisobiy formulalari

Yechish uchun masala va topshiriqlar

1. 
   Blok orqali tros osilgan (2-rasm). Trosning bir qismiga massasi m=1500kg bo’lgan yuk osilgan. Yukni 3 m/s² tezlanish bilan harakatlantirish uchun trosning ikkinchi uchiga qanday og’irlikdagi yuk osilishi kerak?
   

2-rasm.
Yechim:
Yukni ma’lum tezlikda harakatlantirish uchun unga F kuch berish kerak



Statik qarshilik kuchi yukni ko’tarish jarayonida “+” qiymatga ega bo’lishi kerak, yukni tushirishda esa “-“. Dinamik qarshilik kuchi esa har doim “+” qiymatga ega bo‘lishi kerak. Yukni yuqoriga ko‘tarishda harakatlantiruvchi kuch qo‘yish kerak.


N


:


N
2.Trosning ikkala uchlariga massalari m₁=m₂ – 200 kg bo‘lgan yuklar osilgan (3-rasm). Ushbu yuklarni а=1,5 m/s² tezlanish bilan harakatlantirish uchun qanday kuch qo‘yilishi kerak?
3.Trosning ikkala uchlariga massalari m₁=m₂ – 800 kg bo‘lgan yuklar osilgan. Ushbu yuklarni а=10 m/s² tezlanish bilan harakatlantirish uchun qanday kuch qo‘yilishi kerak?
4. m=600 kg massali yukni yuqoriga а=12 m/s² tezlanish bilan ko‘tarishda qanday qiymatdagi kuch qo‘yish kerak?
5. Massalari m₁= 600 kg va m₂ =500 kg bo‘lgan yuklarni yuqoriga а=4 m/s² tezlanish bilan ko‘tarishda qanday qiymatdagi kuch qo‘yish kerak?

6.Blok orqali massalari m₁= 150kg va m₂=200kg bo‘lgan yuklar osilgan. Tros o‘zgarmas а=2 m/s² o‘zgarmas tezlik bilan harakatlanishi uchun m₁ qanday qiymatdagi x yuk qo‘yish kerak?

3-rasm.

Yechim:

bu yerdan х qiymatini topamiz:

kg

7. m=1500 kg massali yukni а=1 m/s² tezlanish bilan yuqoriga ko‘tarish kerak. Agar muvozanatlovchi og‘irlik qiymati m₀=750 kg bo‘lsa, qanday qiymatdagi kuch zarur?

8. m=500 kg massali yukni а=2 m/s² tezlanish bilan yuqoriga ko‘tarish kerak. Agar muvozanatlovchi og‘irlik qiymati m₀=250 kg bo‘lsa, qanday qiymatdagi kuch zarur?

9.Q₂ podyomnikda m₂=120 kg yuk osilgan holatda uni а=0,5 m/s² tezlanish bilan pastga tushirish uchun Q₁ podyomnikda qanday qiymatdagi m₁ massa bo‘lishi kerak? (4-rasm)

4-rasm.

10. Agar valdagi moment M_val=15000 Nm, valning aylanish tezligi n_v=10 ayl/min, uzatishlar soni k₁=k₂=10, FIK η₁=η₂=0,95 bo‘lsa, sistemadagi(5-rasm) dvigatel aylantiruvchi momenti va quvvatini aniqlang.

5-rasm.

Dvigatel validagi moment:

Nm

Dvigatel valining aylanish tezligi:

ayl/min

Dvigatel quvvati:

11.Valdagi moment M_val=1800 Nm, valning aylanish tezligi n_v=22 ayl/min, uzatishlar soni k₁=k₂=12, FIK η₁=η₂=0,85 bo‘lsa, sistemadagi(5-rasm) dvigatel aylantiruvchi momentini aniqlang.

12.Valdagi moment M_val=2000 Nm, valning aylanish tezligi n_v=15 ayl/min, uzatishlar soni k₁=k₂=8, FIK η₁=η₂=0,90 bo‘lsa, sistemadagi(5-rasm) dvigatel quvvatini aniqlang.

13. Dvigatel valdagi moment M_val=4000 Nm, uzatishlar soni k₁=k₂=10, FIK η₁=η₂=0,80 bo‘lsa, dvigatel quvvati P=22 kVt bo‘lgan holda, valning aylanish tezligini toping.

14. Dvigatel quvvati P= 90 kVt, uzatishlar soni k₁=k₂=7, FIK η₁=η₂=0,85 bo‘lgan holda dvigatel validagi moment topilsin.

15. ЭШ=4/40 ekskavatorining kovush bilan birgalikdagi harakati n₁=0,025 ayl/s, ekskavator ishchi g’ildiragidagi valdagi statik moment M_s=3780 Nm, FIK η=0,95, uzatishlar soni k₁=2,7, k₂=2,8, k₃=3,7, k₄=17,5 bo’lgan holda, dvigatel validagi statik moment va statik quvvat topilsin(6-rasm).

6-rasm.

Dvigatel validagi statik moment:

Nm

Dvigatel valining aylanish tezligi:

Dvigatelning statik quvvati:

16.Ekskavatorning harakati n₁=0,25 ayl/s, FIK η=0,90, uzatishlar soni k₁=3,7, k₂=2,2, k₃=2,7, k₄=12,5 bo’lgan holda, dvigatel validagi statik quvvat ekskavator ishchi g’ildiragidagi valdagi statik moment M_s = topilsin.

17.Ekskavatorning FIK η=0,95, uzatishlar soni k₁=1,7, k₂=1,2, k₃=2,7, k₄=15,5 bo’lgan holda, dvigatel validagi statik quvvat ekskavator ishchi g’ildiragidagi validagi statik moment M_s = 200 Nm bo’lsa, ekskavator ishchi g’ildiragining aylanish tezligi n₁topilsin.

18. Baraban diametri D = 2,5 m, uzatishlar soni k=24, reduktor FIK η_red=0,9 va baraban FIK η_bar=0,85 bo’lgan dvigatel og’irligi m=1000 kg bo’lgan yukni 4m/s tezlik bilan yuqoriga olib chiqishi kerak. Bu holda dvigatel validagi statik moment va dvigatel validagi quvvat aniqlansin(7-rasm).

7-rasm.

Statik kuchlanish:

N

Baraban validagi statik moment:

Dvigatel valiga keltirilgan static moment:

Barabanning burchak tezligi:

s^-1

Dvigatel tezligi:

s^-1
yoki
ayl/min

Dvigatel valiga qo’yilgan yukni ko’tarish uchun zarur bo’lgan quvvat:

kVt
19.Baraban diametri D = 2 m, uzatishlar soni k=14, reduktor FIK η_red=0,95 va baraban FIK η_bar=0,80 bo’lgan dvigatel og’irligi m=2000 kg bo’lgan yukni 3m/s tezlik bilan yuqoriga olib chiqishi kerak. dvigatel validagi quvvat aniqlansin.

20. Baraban diametri D = 1,8 m, uzatishlar soni k=18, reduktor FIK η_red=0,90 va baraban FIK η_bar=0,75 bo’lgan dvigatel og’irligi m=800 kg bo’lgan yukni 2m/s tezlik bilan yuqoriga olib chiqishi kerak. dvigatel validagi statik moment aniqlansin.

21. Ko’tarma kran uzatishlar soni k₁=7, k₂=4, k₃=4, uzatmalar FIK η₁=η₂= η₃ =0,92, baraban diametri D_b=1,2 m bo’lgan holda, m=7000 kg yukni v=0,4 m/s bilan yuqoriga olib chiqish kerak. Bu holda kran dvigateli validagi statik moment va quvvati topilsin.

8-rasm.

Statik kuchlanish:

g=(7000+40)9,81=72600 N
N

Baraban validagi moment:

Nm

Dvigatel valiga keltirilgan statik moment:

Nm

Baraban tezligi:

s^-1

Dvigatel tezligi:

s^-1,


ayl/min

Dvigatel quvvati:

kVt,


kVt

22. Ko’tarma kran uzatishlar soni k₁=5, k₂=4, k₃=3, uzatmalar FIK η₁=η₂= η₃ =0,90, baraban diametri D_b=1,4 m bo’lgan holda, m=700 kg yukni v=0,2 m/s bilan yuqoriga olib chiqish kerak. Bu holda kran dvigateli va barabani tezligi topilsin.

23. Ko’tarma kran uzatishlar soni k₁=3, k₂=2, k₃=2, uzatmalar FIK η₁=η₂= η₃ =0,85, baraban diametri D_b=1 m bo’lgan holda, m=500 kg yukni v=0,55 m/s bilan yuqoriga olib chiqish kerak. Bu holda kran dvigateli quvvati topilsin.

24. Ko’tarish qurilmasi quyidagi ma’lumotlarga ega: ko’tarilayotgan yuk og’irligi m=3000 kg, m₀=2500 kg, muvozanatlovchi yukning og’irligi m_muv=4000 kg, bitta kanat og’irligi m_k=560 kg, baraban diametri D_b=3 m, uzatishlar soni k₁=5, k₂=6, juft uzatishlar FIK η₁= η₂=0,94, yukni yuqoriga ko’tarishdagi tezlik v=3 m/s. Dvigatel validagi stattik momentni quyidagi holatlar bo’yicha topilsin: 1) a) yukni ko’tarishda; b) yukni muvozanatlovchi yuk bilan uchrashganda; c) yuk yuqori holatda turganida; 2) a) muvozanatlovchi yukning yuoqriga ko’tarilish holatida; b)muvozanatlovchi yuk pastki holatda; c) muvozanatlovchi yuk yuqori holatda(9-rasm).

9-rasm.

Yukni ko’tarishda barabandagi kuchlanish:

а) yuk pastda:


N


) muvozanatlovchi yuk bilan tenglashganda:

c) yuk yuqori holatda:

а) muvozanatlovchi yuk pastda:

N


) muvozanatlovchi yuk bilan tenglashganda:


N


muvozanatlovchi yuk yuqori holatda:


N


:


Nm,


Nm,


N
25. Ko’tarish qurilmasi quyidagi ma’lumotlarga ega: ko’tarilayotgan yuk og’irligi m=2000 kg, m₀=1500 kg, muvozanatlovchi yukning og’irligi m_muv=3000 kg, bitta kanat og’irligi m_k=460 kg, baraban diametri D_b=2 m, uzatishlar soni k₁=5, k₂=6, juft uzatishlar FIK η₁= η₂=0,90, yukni yuqoriga ko’tarishdagi tezlik v=2 m/s. Dvigatel validagi stattik momentni quyidagi holatlar bo’yicha topilsin: 1) a) yukni ko’tarishda; b) yukni muvozanatlovchi yuk bilan uchrashganda; c) yuk yuqori holatda turganida; 2) a) muvozanatlovchi yukning yuoqriga ko’tarilish holatida; b)muvozanatlovchi yuk pastki holatda; c) muvozanatlovchi yuk yuqori holatda.

26. Ko’tarish qurilmasi quyidagi ma’lumotlarga ega: ko’tarilayotgan yuk og’irligi m=1000 kg, m₀=1500 kg, muvozanatlovchi yukning og’irligi m_muv=1000 kg, bitta kanat og’irligi m_k=360 kg, baraban diametri D_b=1 m, uzatishlar soni k₁=3, k₂=4, juft uzatishlar FIK η₁= η₂=0,85, yukni yuqoriga ko’tarishdagi tezlik v=1,5 m/s. Dvigatel validagi stattik momentni quyidagi holatlar bo’yicha topilsin: 1) a) yukni ko’tarishda; b) yukni muvozanatlovchi yuk bilan uchrashganda; c) yuk yuqori holatda turganida; 2) a) muvozanatlovchi yukning yuoqriga ko’tarilish holatida; b)muvozanatlovchi yuk pastki holatda; c) muvozanatlovchi yuk yuqori holatda.

27. Ko’tarish qurilmasi quyidagi ma’lumotlarga ega: ko’tarilayotgan yuk og’irligi m=5000 kg, m₀=3500 kg, muvozanatlovchi yukning og’irligi m_muv=5000 kg, bitta kanat og’irligi m_k=800 kg, baraban diametri D_b=2,5 m, uzatishlar soni k₁=5, k₂=6, juft uzatishlar FIK η₁= η₂=0,95, yukni yuqoriga ko’tarishdagi tezlik v=2,2 m/s. Dvigatel validagi stattik momentni quyidagi holatlar bo’yicha topilsin: 1) a) yukni ko’tarishda; b) yukni muvozanatlovchi yuk bilan uchrashganda; c) yuk yuqori holatda turganida; 2) a) muvozanatlovchi yukning yuoqriga ko’tarilish holatida; b)muvozanatlovchi yuk pastki holatda; c) muvozanatlovchi yuk yuqori holatda

28. n=900 ayl/min bilan aylanayotgan detal validagi inersiya momentini toping. Detal n₁=30 ayl/min aylanganda inersiya momenti J₀=5kg·m².

Keltirilgan inersiya momenti quyidagiga teng:

J=J₀ kg·m²

29. n=1500 ayl/min bilan aylanayotgan detal validagi inersiya momentini toping. Detal n₁=50 ayl/min aylanganda inersiya momenti J₀=20kg·m²
30. n=1200 ayl/min bilan aylanayotgan detal validagi inersiya momentini toping. Detal n₁=40 ayl/min aylanganda inersiya momenti J₀=15kg·m²

31. n=800 ayl/min bilan aylanayotgan detal validagi inersiya momentini toping. Detal n₁=15 ayl/min aylanganda inersiya momenti J₀=10kg·m²

32. Aylanish tezligi n=300 ayl/min, inersiya momenti J₁=50 kg·m² , og’irligi m₁=30 kg, v=2,5 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun quyidagilar topilsin:

а) aylanayotgan detal uchun umumiy ekvivalent inersiya momenti;

b) tekis harakatlanayotgan detal uchun ekvivalent umumiy og’irlik.

Umumiy ekvivalent inersiya momenti:

J=m kg·m²,

bu yerda ω= 0,105·n=0,105·300=31,5 s^-1.

Umumiy ekvivalent summa:

kg

33.Aylanish tezligi n=100 ayl/min, inersiya momenti J₁=30 kg·m² , og’irligi m₁=10 kg, v=2 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun umumiy ekvivalent inersiya momenti topilsin.

34. Aylanish tezligi n=500 ayl/min, inersiya momenti J₁=70 kg·m² , og’irligi m₁=50 kg, v=3 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun ekvivalent umumiy og’irlik topilsin.

35. Aylanish tezligi n=450 ayl/min, inersiya momenti J₁=45 kg·m² , og’irligi m₁=25 kg, v=0,5 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun quyidagilar topilsin:

а) aylanayotgan detal uchun umumiy ekvivalent inersiya momenti;

b) tekis harakatlanayotgan detal uchun ekvivalent umumiy og’irlik.

36. Aylanish tezligi n=150 ayl/min, inersiya momenti J₁=20 kg·m² , og’irligi m₁=15 kg, v=2,2 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun:

а) aylanayotgan detal uchun umumiy ekvivalent inersiya momenti topilsin

37. Aylanish tezligi n=150 ayl/min, inersiya momenti J₁=20 kg·m² , og’irligi m₁=15 kg, v=2,2 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan detaldan iborat mexanizm uchun:

b) tekis harakatlanayotgan detal uchun ekvivalent umumiy og’irlik.

38. Agar n=980 ayl/min, P₁=85kVt va FIK η=0,85 bo’lsa, dvigatel validagi statik moment topilsin.

Dvigatel validagi foydali quvvat:

kVt


:


Nm

39. Agar aylanish tezligi n=1500 ayl/min, quvvati P₁=22 kVt va FIK η=0,90 bo’lsa, dvigatel validagi statik moment topilsin.

40. Agar n=1000 ayl/min, P₁=55kVt va FIK η=0,80 bo’lsa, dvigatel validagi foydali quvvat va statik moment topilsin.