Mutaxassislikka kirish

---

MUTAXASSISLIKKA
KIRISH
3-topshiriq

---

REJA:
Fanga oid qoida, misol, masala, topshiriqlar hamda loyiha ishlarini bajarishning eng 
sodda usullarini topish va o’rganish.
Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish umumiy metodikasi. Boshlang’ich sinflarda 
matematika o’qitish metodikasi fan sifatida.
Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi fan sifatida, fanlararo bog’liqligi.
Matematik-metodik tizimning asosiy komponentlari: o’qitish maqsadi, mazmuni, 
shakllari, metodlari, vositalari. 
Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitishning tarbiyaviy, ta’limiy, rivojlantiruvchi 
maqsadi va vazifalari. 
Matematika o’qitish metodikasining taraqqiyot tarixi hamda uning kelajakda 
takomillashuvi va rivojlanish yo’llari.
Matematika o’qitish metodikasining tarixi va taraqqiyoti. Xalqaro baholash dasturlarining 
standartlarida (FrameWork) qayd etilgan kompetensiyalar. 
Milliy o’quv dasturi (M
1,
M
2,
M
3,
M
4,
M
4,
)kompetensiyalar mazmuni. O’tkazilgan xalqaro 
baholash dasturlarida taqdim etilgan topshiriqlar tahlili.
TIMSS, PISA, AGMA, TALIS xalqaro baholash dasturlariga doir test namunalari bilan 
tanishtirish. 
Xalqaro baholash dasturlarini o’zida mujassamlashtirgan innovasion metodlari asosida 
dars ishlanmalarini ishlab chiqish va amaliyotga tadbiq etish.
Boshlang’ich sinflarda matematika kursining mazmuni va tuzilishi. Boshlang’ich sinflarda 
matematika o’qitish metodikasining mazmuni va tuzilishi. 
Boshlang’ich sinflarda matematika fanning fanlararo aloqadorligi. ”Matematika o’qitish
metodikasi” fani tuzilishining o’ziga xos xususiyatlari, uning mazmuni. DTS, 
matematikadan dastur va darsliklarning sinflar kesimida tahlili.

---

FANGA OID QOIDA, MISOL, MASALA, TOPSHIRIQLAR 
HAMDA LOYIHA ISHLARINI BAJARISHNING ENG 
SODDA USULLARINI TOPISH VA O’RGANISH.
Sinfdan tashqari tarbiyaviy ish pedagogikaning o’qishdan tashqari vaqtda o’quvchilarning hilma-hil faoliyat
turlarini tashkil etishdan iborat bo’lib, u bola shaxsining sotsiallashuvi uchun zarur sharoitlari ta’minlaydi. 
Bunda avvalo maktabning pedagogic jarayonida sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning o’rnini aniqlab olish
darkor. Sinfdan tashqari tarbiyaviy ish hilma-xil faoliyat turlari majmuidan iborat bo’ladi va u bolaga
tarbiyaviy ta’sir ko’rsatishida keng imkoniyatlarga ega. Bu imkoniyatlarni qarab chiqamiz: Birinchidan, hilma
hil o’qishdan tashqari faoliyat bolaning individual qobiliyatlarini har tomonlama ochib berishga imkon
yaratadi. Vaholanki, uni darsda har doim ham uddalab bo’lmaydi. Shahar maktablaridan birida 1-sinf archa
bayramida archaga o’rnatilgan mayda chiroqchalar marjoni yonmayotgani ma’lum bo’ldi. O’qituvchi yordam
izlab ketdi. Yuqori sinf o’quvchilaridan birini boshlab kelganida, archa chirog’i yonib turardi. Uni 1-sinf 
o’quvchisi intizomsiz,
betartib
, ammo zexni "Science and Education" Scientific Journal May 2021 / Volume 2 
Issue 5 www.openscience.uz 526 o’tkir, darslarda bir joyda o’tirolmaydigan o’quvchi tuzatgan edi. Shu tariqa
o’qituvchi bolaning elektrotexnikaga qiziqiahi borligini bilib oldi va keyinchalik uning texnik qobiliyatlarini
rivojlantiruvchi vaziyatlarni yaratib turdi. Xuddi shu sinfda, lekin ikkinchi o’quv yilda “deyarli ikkichi” qiz
hammani hayratga soldi. Piyozni o’toq qilishda u shunchalik tez va chaqqon ishladiki, o’rta va yuqori
sinflardagi bolalarni ham orqada qoldirib ketdi. Endi unga dangasa deb qarab bo’lmasdi. O’z maktab
tajribangizdan shunga o’xshash misollarni eslab ko’ring. Shunda siz sinfdan tashqari ishlar bolalarning xulq
atvvori, yurish – urish tarziga ijobiy ta’sir ko’rsatganligini ko’rasiz. Bundan tashqari xilma-hil faoliyat turlari
bolalarning o’z-o’zini namoyon qilishiga, unda o’ziga ishonch paydo bo’lishiga, ya’ni o’zini – o’zi ijobiy idrok
qilishiga yordam beradi.

---

FANGA OID QOIDA, MISOL, MASALA, TOPSHIRIQLAR 
HAMDA LOYIHA ISHLARINI BAJARISHNING ENG 
SODDA USULLARINI TOPISH VA O’RGANISH.
Ikkinchidan
, turli hil sinfdan tashqari ishlarga jalb qilinishi bolaning shaxsiy tajribasini, inson faoliyatining
rang-barangligi haqidagi bilimlarini boyitadi, bola zaruriy amaliy ko’nikma va malakalar hosil qiladi. Masalan, 
“Yashirin ustaxona”da ikkinchi sinf o’quvchilarini o’qituvchi bilan birgalikda “Kinder syurpriz” platsmassa
butulkalardan turli xil suvenirlar tayyorlaydilar. “Biz mehmonga boramiz” deb nomlangan umumsinf
mashg’ulotida esa sovg’alar berish, boshqalar haqida g’amxo’rlik qilishni o’rganadilar va xokazo. 
Uchinchidan, turli xildagi sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar bolalarda xilma-hil faoliyat turlari bo’lgan
qiziqishini rivojlantirishga samarali, jamoatchilik tomonidan maqullanadigan ishlarda faol ishtirok etish
istagini uyg’otishga yordam beradi. Agar bolada topshiriqlarni bajarishda uning muvoffaqqiyatini
ta’minlovchi muayyan amaliy ko’nikmalar
bilan birga
, mehnat qilishga qiziqish shakllangan bolsa, u o’zining
faoliyatini mustaqil ravishda tashkil etishi mumkin. Bu esa bolalarning bo’sh vaqtlarida o’zlarining biror-bir
foydali ish bilan band eta bilmasliklari hozirgi paytda ayniqsa dolzarbdir. Shu narsa aniqlangani, xilma-hil
sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar yaxshi yo’lga qo’yilgan maktablarda tarbiyasi “Qiyin” bolalar kam, ammo 
ularning jamiyatga moslashishi, “Qiyin kechishi”, darajasi yuqori. To’rtinchidan, bolalar turli ko’rinishdagi
sinfdan tashqari ishlarda ishtirok etib o’zlarining individual hususiyatlarini
namoyan etibgina qolmaydilar
, 
balki jamoada yashashni, ya’ni bir-biri bilan hamkorlik qilish, o’z o’rtoqlari haqida qayg’urish, o’zini boshqa
kishi o’rnga qo’yishni o’rganadilar. Shu bilan birga sinfdan tashqari ishlarning xar bir turi ijodiy, bilimga
qaratilgan, spo’rt mexnat, o’yin xarakatlarida bo’lib, o’quvchilarni muayyan yo’nalishidagi o’zaro xamkorlik
tajribasini boyitadi. Masalan: spektakl qo’yish vaqtida bolalar o’zaro xamkorlik tajribasiga ega bo’ladilar. 
Sinfni jamoa bo’lib eg’ishtirish, ularni vazifalarini taqsinlash bir-biri bilan kelishib olish ko’nikmalarini xosil
qiladilar.

---

BOSHLANG’ICH SINFLARDA MATEMATIKA O’QITISH
UMUMIY METODIKASI. BOSHLANG’ICH SINFLARDA
MATEMATIKA O’QITISH METODIKASI FAN SIFATIDA
Mamlakatimizda yuz berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlar
, Xalq ta’limi tizimida bo‘layotgan o‘zgarishlar «Тa’lim
to‘g‘risida»gi qonunda hamda «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da ko‘rsatib o‘tilgandek har bir boshlang‘ich sinf
o’qituvchisi oldiga muhim vazifa qo‘yilmoqda. Bu vazifalar boshlang‘ich ta’lim uchun xos bo‘g‘inlarni ajratish imkonini
beradiki, bu bo‘g‘inlar xilma-xil o’quv fanlari dasturlarida, o’quv rejalarida, darsliklarda ta’limning joriy etilishi hamda
metodik tizimida biror tarmoqni hosil qilishi mumkin.
Davlat ta’lim standartlarining