Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
69
«gavaruni/ gabaruni» (gəbr dininə bağlı anlamında) deyirlər, bu din
zərtoşt Peyğəmbərlə heç ilgisi yoxuydu.
Bunada işarə olunmalıdır cənab qiyas abadi bu sözü yazmaqda
haqlıdır, bunu doğrulamaq üçün müvərrixlərdən də fakt gətirə
bilirik: müvərrix qrişmən «iran əz ağaz ta islam» yazırkı «Bəzi
alimlərə görə zərtoşt`un kitabı əvista, m4-6cı yüzildə yazılıbdır,
iskəndərin əvista`nı aradan aparma əfsanəsi elmi nəzərdən
mərduddur, bu kitabın balaş`ın əliylə toplanmasıda dəyərsiz bir
əfsanə kimi qimətləndirilir, nəqəş rüstəm dəki 1inci şapur kətibəsi
bu eetiqadı yaradıb: bu kətibənin cızıldığı zaman yəni miladi 3cu
əsrin 2ci yarısına qədər hələ əvista adında müqəddəs mətnlər
yoxuydu»; əlbətdə qrişmən`in nəzərinə rəğmən bir iddənin
eetiqadına görə əvista m.13-14cu illərdə yazılıbdır əlbətdə bunlarda
fəqət həds və gümandır, əvista`nın gərçək zuhuru m.1771dədir, bu
ildə fəransəli `anquetil duperon` bu kitabı, hind Möbidlərinin
söylədikəllərindən kitabət edibdir
1
.
Ayrıca indiki əvista kitabında olan fikirlər qaynaq baxımından
1770lərə aiddir ama düşüncə baxımından islam öncəsi sasanlı
kültürünü özundə yansıdır və işarə olduğu kimi sasanlı dövrü onlar
özlərinə zərtoşti demirdilər və gərçək adları behdini olmuşdur.
2-6-10-əski fars dini və fars şiəliyi öndərlərin susqunluğu
-ilqinc budur, farsçı din öndərləri, ünlü aydınları və yazarları, böyük
ölçüdə sasanlı dinini arındırmağa və təmiz göstərməyə çalışırlar,
Yuxarıda qeyd olunduğu kimi mütəhhəri onların dini qanunlarını
möhtərəm və yasal olduğunu savunur vəya o biri din öndəri bucür
qaydaları onların özlərinə özgü olaraq qınanmamalarını söyləyir,
gərçəkdən fars şiəliyinin bu kültürə nəqədər heyran olduğunu
göstərir və sözdə islam dini öndərləri olduğuna rəğmən urkdən əski
gələnəkəlrinə bağlı olduqlarını üzdə də belə gizlətmirlər.
1
-
خﺎﺑ
:
تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺴﺳﻮﻣ ،ﯽﯾﺎﺘﺳوا نﺎﺑز ،فﻮﻟﻮﮐْﻮﺳ
١٣٧٠
ﻪﺤﻔﺻ
٨
،
)
،ﯽﺳ ﻪﻠﺠﻣ ﺮﺤﺳ
١٣٨١
ﺮـﯿﺗ
-
ﺰـﯾﺮﺒﺗ ﻩﺎﮕﺸـﻧاد ،دادﺮـﻣ
-
مﻮـﻠﻋ
ﯽﮑﺷﺰﭘ
) (
ﻖﯿﻟراو
١٢٣
ﯼدﺎه،
(
خﺎﺑ ،
:
ﻪﻧوزﺆﺳ ناﺮﯾا
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
70
Sual buradadır pəs islam dininin yeniçiligi haradadır, əgər qərar
olardı bizim dinimizin adı islam ola vəli içəriyi həman sasanlı
zərtoşti dini olsun, bizlər kültürcə hansı yöndə inkişaf etmişik.
-Quran «qələm və yazılanlara» and içir (qələm surəsi), dini öndərlər,
quranın dedigi qələmi, nə zaman işlədəcəklər, əgər qərar ola ailə içi
cinsi ilişəkilər sonucu olan uşaqlar, zinalıq sayılmaya, pəs islam dini
öndərlərinin görəvi nədir?.
-Əlbətdə burada amac zərtoştilərə savaş açmaq deyil, əlbətdəki
onlar ölkə yasaları çərçivəsində və insanlığa hayqırı olmadığı halda
öz gələnəkəlrinə uıymalarının heç kəsə dəxli yoxdur, ama
müsəlmanlar və özəlliklə dini öndərlər vargücləriylə həm dini
cəhətdən və həm bilimsəl cəhətdən bucür pozuqluqları ifşa etmələri
gərəkir nə inkı onların urəginə toxunulmasın diyə hər tür yasalarını
tocih etsinlər.
-Daha ilqinc şey buradadır mütəhhəri və təbatbayi kimi sasanlı
kültürünün heyranlarının bu sözəlrinə rəğmən, bütün zərtoşti din
öndərləri, öz əski dinlərinin bucür qaydalarının nə qədər gərçək dışı
olmasına vardıqlarını görərək, hər fürsətdə danmağa belə çalışırlar.
-Əcibədirki onlar danmağa israr edirlər vəli fars şiəliyi onu təbliğ
etməyə, tocih etməyə və hətta tədricən onları yürürlüyə salmağa
çalışırlar necə ki siqəni dinin bir qanunu kimi ortaya atırlar.
-Daha çarpıcı bir şeyə də işarə olunmalıdır, Yuxarıda söylənən
şeylər, əslində kağaz üstünə gətirilən və hamının gözü önundə olan
bölümlərdir və bunlardan çox pisi və islam din iylə heç bir əlaqəsi
olmayan qaydalar, onların içində və özəlliklə dini oxullarında və
hovzələrində yürürlükdə olan işlərdilər, onlar cinsi ilişəkilərdə heç
bir usula bağlı olmayaraq hər işə əl atırlar və bu işlərinin yanında
amı insanları aşağılama usulları, onların içində yayqın əsllər kimi
işlənməkdə və dərs başlıqları kimi öyrətilməkdədir.
-Cinsi qarqaşalıq bu kültürün ən açıq özəlliklərindəndir, onlar
danışıqlarında və əməllərində cinsi məsaili öndə tutarlar və üzülərək
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
71
söyləyə bilirəm bu təfəkkürdə ki adamlar, fərq etməz dost vəya
düşmənin qızı və qadınıda olsada hamısna göz tikərlər.
2-6-11-əski farsların qadın və millətlər haqqında inancları
farsçılıq kültürünün ən görkəmli numayəndəsi firdusi`dir, onun
öyrətilri başlıq olaraq qısaca beylədir.
2-6-12-əski fars kültüründə qız uşağının öldürmə ənənəsi
-qız uşaqlarını öldurmək və anadan olarkən onların başın kəsmək,
fars və behdini ənənələrindən idi (fars rasisimi bunu ərəblərə nisbət
verər!). Məhrab şah vəqti düşünür, zal, rudabə`
ni sevir beylə deyir:
qız dünyaya gələrkən durmadan onun başı kəsilməlidir.
1
Öldürmədim, atababa ənənəsinə uymadım və indi beylə günə
düşdüm.
2
2-6-13-qız uşağı ailənın baş aşağılığına səbəb olur
-sasanlı kültüründə qız uşağı ailə
nin baş aşağılığına səbəb olur və
qadınların çoxu yurd və ailələrinə xayın sayılırdılar. Və firdusi
beylə inanırki xoşbəxt və yaxşı taleli odurkı qızı olmasın.
Beylə dedi: qız heçvaxt olmasın, o nəjadın eybidi.
3
Heç işi qadın sözüylə görmə,qadın məsləhət verəbilməz.
4
Vəqti firidun oğulları səlm, tur və irəc üçün yəmən şahı nın
qızlarından elçılik edir o deyir:
kaş heç vaxt olmayaydım ki ərkək toxumundan dişi tolid olubdur.
5
Xoşbəxt odurki qızı olmasın, qızı olan xoş taleli olmaz.
6
Vəqti mənijə aşiq olur dəyirmançı beylə deyir:
hər kimi uğul əvəzinə qızı olsa o məzarda olsa yeydir.
1
1
-
ﺪﯾﺪﭘ ﺪﻣﺁ ﺮﺘﺧد ﻮﭼ ﺖﻔﮔ اﺮﻣ
.
ﺪﯾﺮﺑ ﺮﺳ نﺎﻣز رﺪﻧا ﺶﺘﺴﯾﺎﺒﺑ
.
2
-
ﺎﯿﻧ ﻩار زا ﻢﺘﺸﮕﺑ ،ﻢﺘﺸﮑﻧ
.
ﺎﯿﻤﯿﮐ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﻣ ﺮﺑ ﺖﺧﺎﺳ نﻮﻨﮐ
.
3
-
ﻦﯿﻨﭼ
ﻪﮐ ﺦﺳﺎﭘداد
دﺎﺒﻣ ﺮﺘﺧد
.
َﻋ ﻩدﺮﭘ زا ﻪﮐ
داﮋﻧ ﺮﺑ دروﺁ ﺐﯿ
.
4
-
ﻦﮑﻣ
ﮐ ﭻﯿه
ﻪﺑ ﯼرﺎ
نز نﺎﻣﺮﻓ
.
ﯼار ﯽﻧز ﯽﻨﯿﺒﻧ ﺰﮔﺮه ﻪﮐ
نز
5
-
نﺎﯿﻣ مدﺎﺒﻣ ﺰﮔﺮه ﻪﮐ ﻦﻣ زا ﺪﺑ
.
نﺎﯿﮐ ﻩﺮﻧ ﻢﺨﺗ زا ﺪﺷ ﻩدﺎﻣ ﻪﮐ
.
6
-
ﺲﮐﺮﺘﺧا ﻪﺑ
نﺁ
ناد
ﻪﮐ
شﺮﺘﺧد
ﺖﺴﯿﻧ
.
ﺖﺴﯿﻧ شﺮﺘﺧا ﻦﺷور دﻮﺑ ﺮﺘﺧد ﻮﭼ
.
Dostları ilə paylaş: |