partlayıram, fəqət əldən gələn nədir ki? Heç nə. Nə isə,
dostum. Mən bu əhvalatlarla rastlaşdıqdan sonra yeni
yaranmış olan Dövlət Gömrük Komitəsinin Akademi
yasının Gömrük işi fakültəsi üzrə hüquqşünaslıq ixtisa
sına qəbul olmuşam. DGKAya qəbul olduğumu mənə
ilk söyləyən və bu şad xəbərin qarşılığında bir dənə də
39
olsun şirinlik, bəxşişfilan istəməyən telefonum oldu.
Marketdə atamla birlikdə müştəriləri yola saldığım za
man telefonuma mesaj gəlmişdi. Mesajı oxuduğumda
hara qəbul olduğum mənə o vaxt məlum oldu. Mesajı
oxuyan kimi mesajdan əvvəlki halım necə idisə, elə o
halda, nə sevinmədən, nə üzülmədən, nə də başqa bir
hiss keçirmədən atama da oxudum. Amma atamın nə
hiss keçirdiyi gözlərindən oxunurdu. O buna çox sevin
mişdi və marketə gəlibgedən bütün kəndçilərimizlə
söhbətində sözü fırlayıb gətirərək mənim hara qəbul
olduğumu fəxrlə deyirdi. Mənim sevindiyim də yalnız
ca bu oldu. Atamın sevinməyi mənim üçün xoş hal idi.
O mesajı oxuduğumda ağlımdan keçən yalnızca: “Artıq
11 ildir daşıdığım yükü çiyinlərimdən atdım”, – oldu,
buna görə də çox rahatlamışdım. Dünyaya göz açan
dan məktəbə gedən vaxta kimi yaşadığım azadlığı, 11
ildən sonra bir ay ərzində yenidən yaşayacaqdım və bu,
şübhəsiz, mənim üçün möhtəşəm idi.
40
Mesajın azadlığı
A
vqust ayı dəhşət isti və yorucu olmasına bax
mayaraq, mənim üçün ən gözəl aylardan biri
oldu. O ayda düstur əzbərləmək, test etmək, sınaq
lara getmək, ümumiyyətlə, oxumaq yox idi. Zeh
ni əziy yət bitmişdi mənim üçün, ən azından bir ay
ərzin də. Daha məndən xoşbəxti olmazdı, sanıram.
Həmin aylar kənddə bir qızdan xoşum gəlirdi, doğrusu,
heç adını da bilmirdim o qızın. Bu adsız gözəl xanım
haqqında bildiyim, sadəcə, başqa bir rayondan bizim
qonşu kənddə yaşayan nənəsigilə yayı keçirmək üçün
gəldiyindən ibarət idi. Adsız gözəlin ritmik yerişi, incə
səsi, iti danışığı, sarı qıvrım saçları, işıq saçan gözləri,
balaca burnu var idi və o da mənim kimi balacaboy,
məndən də balaca idi. Bəlkə də o buna görə mənim daha
çox xoşuma gəlirdi. Məni gözəlliyi ilə valeh edən, adı
nı bilmədiyim xanıma ondan xoşlandığımı bildirmək
istəyirdim. Bunu ona necə deyəcəyimi yüz ölçüb bir
biçmədən düşünmüşdüm. Çox sadə bir plan qurmuş
dum. Planıma görə adsızı kimsənin olmadığı bir yerdə
gördüyüm zaman, əlimə düşəcək ilk fürsətdə, təmkinlə
yaxınlaşıb, onu sevdiyimi deyəcəkdim. Avqustun 19u
günəş səmadan qürub edərək Talış dağlarının arxasın
da itdiyi bir vaxtda nəzərimdə tutduğum o fürsət əlimə
düşdü. Ürəyim yerindən çıxacaqmış kimi dəlicəsinə çır
pınırdı, bəs olacaq qədər həyəcanlanmışdım. İndi deyə
41
bilməsəm, bir daha deyə bilməyəcəyimi düşünüb, özü
mü itirmiş halda ona yaxınlaşıb, dilim topuq vuravura,
elə birbaşa “səni sevirəm” dedim və bundan çox utan
dım. Həmin an kaş yer aralanaydı da girəydim yerə.
Ağıllıbaşlı düşünülməmiş bir hərəkət oldu bu. Özü də
ki, kənd yerində. Demək olar ki, heç tanımadığın bir qıza,
heç adını bilmədiyin. Bunu etmək özü dəlilik, sarsaqlıq
idi, mən də bu sarsaqlığı etdim. O gözəl xanım tərəddüd
içində, gözləmədiyi bir sözdən çalxalanmış halda üzümə
baxırdı. Olanlar, sadəcə, bir anın içində oldu. Hər şeyin
necə başlayıbbitdiyini heç özüm də anlamadım, sadəcə,
yadımda qalanları deyirəm sənə. O kübar xanım özü
nüsözünü toplayıb, sağ olsun ki, yaman mədəni tərzdə
mənə “eşşək oğlu, eşşək” deyib yanımdan qaçaqaça
çıxıb getdi. Mən də o arada qeyriixtiyari dediyim sözə
çaşbaş qalıb, əlimi üzümə tutmuş: “Mən nə etdim? Axı
niyə dedim?” – deyə sayıqlayırdım, deməyimə çox peş
man olmuşdum. Bu situasiya ilə ilk dəfə idi ki, qarşı
qarşıya qalmışdım, nə edəcəyimi də bilmirdim. O kü
bar xanım məni söydüyü sırada ona “bağışla, bağışla”
dediyim də yadımdadır. O, atamı söyürdü, mən isə
ona “bağışla” deyirdim. Görürsənmi dünyanın işini?
Mən ona nə dedim axı? Azar demədim, dərd demədim,
sadəcə “səni sevirəm” dedim. Kaş deməzdim. Bir atamı
söydürməmişdim, kişini də söydürdüm. Mənim atam
müqəddəs insandır, kobud xanım.
42
Qətliam
B
u xatirəni səhəri gün balıq ovuna getdiyimdə
təfərrüatı ilə, sənə danışdığım kimi dostlarıma
da danışmış, lağ obyekti olmağıma baxmayaraq, başıma
gələnlərə dostlarımla bərabər qəhqəhələrlə xeyli gül
müşdüm. Dostlarımla balıq ovundan böyük qənimətlə
geri dönmüş, fəxrlə evdəkilərə nümayiş etdirmişdik.
Balığa getdiyimizdə ov alətimiz 1.5 metr eni, 3 metr
uzunluğu olan, iki tərəfinə 2 metr uzunluqda, əllə dart
maq üçün, nazik, amma davamlı taxta keçirdiyimiz tor
idi. Ov edəcəyimiz yerə çatdıqda Toğrulla mən evdən
gətirdiyimiz köhnə paltarlarımızı geyinib kanala gir
miş, birimiz sağ tərəfdəki, birimiz də sol tərəfdəki tax
talardan tutaraq toru kanalın içində sürüyürdük. Kanal
yosundan, mamırdan təmiz olsa da, suyu bulanıq, həm
də tor sürümək üçün dərin idi. Dərinliyinə baxmaya
raq, Toğrulla 100 metr kanal boyu toru gah kanalın sağ
sahilinə, gah da sol sahilinə dartır, balıqları tora salmaq
üçün əlimizi torla əhatə etdiyimiz sahildə suya çırpır,
ov alətimizi bulanıq kanal suyundan qaldırıb yoxlayır,
qurbağa və tısbağadan başqa bir şey ələ keçirə bilmir
dik. Kərimlə Mikayıl sahil boyu təpələrdən bizi izləyir,
toru sahilə gətirdikdə arada çaya enərək suyu ayaqla
rı ilə qarışdırır, uğursuz nəticələrdən təəssüflənirdilər.
Biz bu kanal boyu cəhdlərimizdən gətirdiyimiz qənimət
kisəsinə cəmi bir dənə əl böyüklüyündə çapaq ata bil
43
mişdik. Boş nəticələrlə toru dartadarta kanalı başa vur
duqda görmüşdük ki, bənd vurulmuş çayın əkinləri
suvarmaq üçün kanal çəkilmiş hissəsində mənasız
cəhdlər edirmişik. Bəndi aşaraq yan tərəfləri qamış
larla, böyürtkən kolları ilə sərhədlənmiş, üstünü azca
mamır örtmüş, arabir yerlərində yosunlar çıxmış çayın
sonradan bildiyimiz zəngin hissəsinə keçdik. Ümidsiz
halda torun ağaclarını çayın bulanıq sularına salıb yana
dartdıq. Kərim sahilin torla çənbərə aldığımız üçmetrlik
ərazisində çaya girib, suyu şappıldadaraq bir sağa, bir
sola qaçdı. Yenə ümidsiz və cəld toru yığaraq çaydan
çıxardıq. Bu ümidsiz cəhddə çapaq balığından sonra ilk
8 ov özünü torumuza salmış, canlarını qurtarmaq üçün
vurnuxurdular, biz də sevincək, tələsik balıqları kisəyə
doldurub, toru zəngin çay sularına vurub yenə dartır,
yaxalayır, yenə dartır, yenə yaxalayırdıq. Görməmiş
kimi 200 metr çay boyu tor çəksək də, gözlərimiz doy
maq bilmirdi, çayı ələkvələk edib, tordan keçirərək düz
bir kisə durnabalığı ovlamışdıq. Tor dartdığımızda bizi
ən çox bezdirən sağasola, üstümüzəbaşımıza atılan
qurbağalar ilə tora ilişən tısbağalar oldu. Hələ yekə bir
su siçanı da torumuza düşmüşdü. Toğrul vəhşicə dov
şan dişli, arxa ayaqlarının enli pəncəsi olan, böyük, boz
siçanın quyruğundan tutaraq tordan çıxarmış, başına
qaldırıb quru torpağa çırparaq həyatına son vermişdi.
Mikayıl suya girən böyük bir su ilanını və həmin si
çanı gördüyündən çaya girmir, bizim tordan çıxarıb
sahilə atdığımız balıqları kisəyə yığıb, söyüd ağacları
nın kölgəsində siqaret çəkməklə, Kərim suyu qarışdır
44
maqla, Toğrulla mənsə çayın dibindəki palçığa bataba
ta tor sürüməklə məşğul olurduq. Evə dönüb qəniməti
bölüşdürdükdə hərəmizə 1112 kiloqram durnabalığı
düşmüşdü. Həzz üçün həyatlarına son verdiyimiz can
lıların mənə düşən hissəsini qonşulara paylamış, pis
əməldən azacıq yaxşı əməl qoparmağa çalışmışdım.
19 avqust hadisəsini tarixdən silsək, avqust ayını
bütünlüklə nəşəli keçirmişəm. Dostlarımla hər gecə
çay evlərində, kafelərdə içibçəkməklə vaxt keçirərək,
gündüzləri maşınla veyillənib ordaburda gəzib
əylənərək gündüzlərimi gecə, gecələrimi gündüz edir
dim. Demək olar ki, hər gecə qəlyan çəkir, pivə, çaxır,
ya da araq içir, həftədə üç dəfə dostlarımla birgə ma
rixuana çəkirdim. Əslində elə də çox içmirdim, pivənin
4cü bakalı limitim idi. Bu limiti aşanda ürəyim açılır,
hər yerə qusubbatırırdım, bütün “kayf”ım da ölür
dü. Buna görə də özümə bir sərhəd müəyyən etmiş
dim və dörd bakaldan artıq içmirdim. Amma onu da
deyim ki, pivənin başı əladır. Mədə ağrısı, səhərlər də
susuzluğu olmasa, zəhrimar tamam əladır. Hə, bir də
çeşmənin gözü açılıbmış kimi gecəni tualetdə keçirirsən,
o da pisdir, amma halın qəşəng olur. İçməyən dostlarım
mənə “niyə içirsən?” dediklərində onlarla: “Yuxu adlı
bu dünyada ayıq qalmaq düzgün deyil” – deyə zarafat
edirəm. Əslində mənə mənalı gəlir zarafata dediyim
bu söz. Səncə də elə deyilmi, dostum? İndi düşünürəm
ki, əslində doğru deyil. Çox insan yuxuda olduğu za
man onun yuxu olduğunu bilmək istər. Bilirsənmi
niyə? Çünki yuxuda hər şey məhdudiyyətsizdir,
45
düşün dük lərimiz, xəyallarımız kimi. Fəlsəfəyə keçmək
istəmirəm, söhbətimizə davam edək. Yay tətili içibçəkə
rək, gəzibəylənərək qurtarmaqda, sentyabrın 15i isə
yaxınlaşmaqda idi. Dərslərə az qalmışdı, mənsə hələ
də öz kefimdə kənddə əylənirdim, şəhərdə ev kira
yələməmişdim. Bu səbəbdən, kirayə ev tapmaq üçün
sentyabrın 10u yola düzəlib Bakıya gəldim.
***
Əksər rayondan şəhərə işləyən taksi sürücülərinin
etdiyi kimi, əyləşdiyim taksinin sürücüsü də məni
gətirib Bakıda “20 Yanvar” metrostansiyası yaxınlı
ğında taksidən endirdi. O vaxtlar bu şəhəri yaxşı tanı
mırdım, hara necə getmək olar barəsində məlumatım
yox idi. Bunun arxasınca Bakının Maştağa kəndi yolu
üzərində yerləşən, qəbul olduğum Gömrük Akademi
yasına heç çətinlik çəkmədən getdim desəm, ağ yalan
olar. Taksidən endikdən sonra “20 Yanvar” metrostansi
yasına girib qatarla bir neçə stansiya getdim, “28 May”
metrostansiyasında qatardan enib işıqlı dünyaya, aydın
lıq şəhərə çıxdım. 34 nəfər tanımadığım şəhər sakininə
yaxınlaşaraq Maştağaya necə gedə bilərəm deyə soruş
dum. Tərsliyə bax, kimdən soruşdumsa, bilmədiyini
söyləyirdi. Bəlkə onlar da mənim kimi Bakının sakinləri
deyilmişlər. Burada bir məlumat ala bilmədiyimi görüb,
çıxdığım kimi “28 May” metrostansiyasından girib bir
stansiya getdikdən sonra “Gənclik” metrosundan çıx
dım. Yenə “28 May”da olduğu kimi, bir neçə nəfərdən
suallar soruşdum. Bir orta yaşlı kişidən “Ulduz” met
46
rosundan Maştağaya marşrut işlədiyini öyrənib dayı
nın dediyinə əməl edərək “Ulduz” metrosundan Maş
tağaya gedən avtobusa əyləşib qəbul olduğum Aka
demiyaya gəldim. Akademiyanın açılışı mənim qəbul
olduğum il edildiyindən hələ yeni binası tikilməmiş,
Gömrük Komitəsinin Tədris mərkəzi binası müvəqqəti
olaraq Akademiyaya verilmişdi. Çox da böyük olmayan
bu məkanda 3 kiçik bina birbirlərinə uzun bir dəhliz
vasitəsilə birləşir. Dəhlizlə birləşdirilmiş soldakı bina 3
mərtəbədən, birinci mərtəbəsi sinif otaqlarından, ikinci
mərtəbəsi müəllimlər və təhsil şöbəsi işçilərinin otaq
larından, üçüncü mərtəbəsi isə tələbələr üçün olan ya
taqxanadan ibarətdir. Dəhlizlərin mərkəzində yerləşən
bina da üçmərtəbəlidir. Bu binanın 1ci mərtəbəsi rek
tor statusu almış rəis otağından, rəis müavinlərinin
və mühasibin otaqlarından, ikinci mərtəbəsi iki sinif
otağı və kitabxanadan, üçüncü mərtəbəsi isə konfrans
zalından ibarətdir. Dəhlizə birləşdirilmiş, üçüncü, sağ
dakı bloksa, digərlərindən fərqli olaraq, bir mərtəbə
əskik, ikimərtəbəlidir. Bu blokun birinci mərtəbəsində
idman zalı, tualet və hamam, ikinci mərtəbəsində isə
yeməkxana, təmizlik və yemək işlərinə baxan xid
mətçilərin otaqları var. Mən ilk dəfə Zamin və adaşım
Kənanla həyətində kiçik futbol meydançasından sava
yı bir şey olmayan həmin yaşıl damlı blokların önündə
tanış oldum. Mən oraya zarzor təkbaşına gəlsəm də,
onlar ataları ilə birgə gəlmişdilər. Onlarla birlikdə Aka
demiyaya yaxın ərazidə piyada gəzibdolaşaraq nor
mal bir kirayə ev tapıb mülk sahibi ilə sövdələşdik. O
47
zaman lom udmuş, danışıbdinməyən Kənanla Zamin
indiindi dilotu yeyiblər. Biz danışıbdinməzlərin ataları
ilə birlikdə kirayə ev sövdələşdikdən sonra ayrılıb uşaq
lıqdan yaşadığımız doğma diyarlarımıza qayıtdıq. Sent
yabrın 14ü atamla birlikdə yükümü maşına vurub Ba
kının Sabunçu rayonunun Zabrat qəsəbəsində yerləşən,
qəbul olduğum Akademiyaya yaxın kirayə etdiyimiz
evə gəldik. Tülkü Zamin məndən bir gün öncədən
gəlmiş ən yaxşı yatağı özünə götürmüşdü. Mənə də bir
il üzərində yatmaq məcburiyyətində qaldığım köhnə bir
yatağı götürmək qalmışdı. Zibil yığını lap köhnələrdən,
setka ilə həsirlənmiş olanlardan idi, özü də telləri bo
şalmışdı. Üzərində uzandığım zaman dalım yerə dəyir,
ayaqlarımla başımsa göydə qalırdı. Ona görə belim hələ
də ağrıyır.
***
Kirayə tutduğumuz evdə ilk gün valideynlərimiz
bizə bir xeyli məsləhət vermişdilər. Evdən özümüz üçün
bişiribgətirdiyimiz cücəni də yeyib getmişdilər, neynək,
canları sağ olsun. Onların hər biri məsləhətlərində meh
riban olmağımızı, yemə yi, qabları, evi təmizləməyi
sıra ilə etməyimizi tövsiyə edirdilər. Biz də quzu kimi
sakitcə onların söylədiklərini başımızla təsdiqləyir,
nə deyirdilərsə, “yaxşı” deyirdik. O məsləhətləri
dinləməyimizin, “yaxşı” deməyimizin üstündən qoy
madıq ki, uzun zaman keçsin. Elə bundan 1 ay sonra
ermənimüsəlman davası başlamışdı artıq. Birbirimizə
iyəşir, nə qab yuyur, nə də ev təmizləyirdik. Acdığı
mız zaman da birnəfərlik bir şey bişirir, kolbasa qızar
48
dır, kartof qaynadır, ya da evdən gələn hazır, bişmiş
yeməklərdən isidib yeyirdik. Hələ günün birində ortada
çirkli bir boşqab var idi. Yuyulmamış boşqabın kimin ol
duğunu tapa bilmir, birbirimizə: “Mən o qabda yemək
yeməmişəm, bunu sən bulamısan, sən də yumalısan”, –
deyərək mübahisə edirdik. Kimin əməli olduğunu dəqiq
bilə bilmədiyimiz yağa bulaşmış, çirkli, dilsizağızsız, bu
günahsız qabı üçümüz də yumaq istəmirdik. Belə bax
dıqda o qabı yumaq çox da çətin iş deyildi, bir boşqabı
yumaq nədir ki? Sadəcə, onda dost deyildik, birbirimi
zi yeni tanıyırdıq və kimsə kimsənin buladığı hər hansı
bir qabı yumurdu. Belə baxanda düz edirdik. Ah, eqo,
özümüzə sığışdıra bilməzdik bunu. Halbuki indi, 2016
cı ildə mən onların yanındayam, Zamin əsəbiləşib evi
silibsüpürdü, indi də qabları yuyur. Zamin qız olsay
dı, 100 faiz zəmanətlə indiyə almışdılar. Yeməklərindən
yesən, barmaqlarını yalayarsan. Mən o vaxtlar an
caq yumurta bişirirdim, günün bu günü də yumurta
bişiri rəm. O isə yeməkdən fantaziyalar yaradır indi.
O günlər mübahisələrdən bezibusanaraq, təmizlik
işləri və yemək bişirmək üçün cədvəl qurmaq qərarına
gəldik və qurduq da. Cədvəli yazıb mətbəx divarına as
mağımızdan çox keçməmişdi ki, yazdığımız bu nizam
intizam cədvəlinin müddəalarının mənə sərf etmədiyini
gördüm, özü də cədvəldəki sıralamanın əksəriyyətini
özümün yazmağıma baxmayaraq. Özümü didib
tökərək cədvəldəki sıralamanın dəyişilməsini, mənim
üçün uyğun olmadığını Zaminə və adaşım Kənana
söylədim. Axır 34 gündü ki, keçmək bilməyən bu
49
istəyimlə əvvəlki cədvəli cırıb yenisini yazdıq. Lakin bu
yeni cədvəl də əskisi kimi yararsız oldu. Beləcə biz kons
titusiyalı monarxiya yaratmış kimi olduq. O cədvəli ba
yaq yenə gördüm, hələ də vurduğumuz divarda eləcə,
boşboşuna asılı qalır. O bizim tarixi cədvəlimiz, ilk qa
nunumuz oldu. Birlikdə yaşamağımızın üstündən bir
müddət keçdikdən, birbirimizə öyrəşdikdən sonra heç
cədvələ də ehtiyac qalmadı. Biz birbirimizə öyrəşmiş,
yavaşyavaş dostlaşmağa başlamışdıq. Daha yemək
bişirmək, qabları yumaq, təmizlik etmək üstə mübahisə
etmirdik. Üçümüz də mədənicə yemək bişir mək dən,
təmizlik etməkdən üz döndərmişdik. Qablar yığınyı
ğın yuyulmağı gözləyir, kim yemək yemək istəsə, qab
lardan birini yuyur, yeməyini yeyir və yenidən əvvəlki
yerinə qaytarıb qoyurdu.
Akademiyada da hər şey öz yolunda idi. Qrup
yoldaşlarımın adını biriki həftəyə tam dəqiq öyrənə
bilmişdim. Doğrusu, əvvələvvəl tələbə yoldaşlarım
la birbirimizi yaxşı tanımırdıq, hələ səmimiyyət ya
ranmamışdı, aramızda soyuq və səmimi olmayan yol
daşlıq münasibəti vardı. Zaman dərmanı işə düşdükcə
səmimiyyət yaranırdı, birbirimizi tanıyır, vaxt ötdükcə
qaynayıbqarışırdıq. Bəzi qrup yoldaşlarım mehriban
idilər. Həftəsonları həmin qrup yoldaşlarımla birlikdə
Dənizkənarı bulvara, İçərişəhərə dolaşmağa, film
izləməyə gedirdik. Dərslərin başlanması günündən 3
ayına qədər hər şey çox xoş, tələbələrin hamısı səmimi
görünürdü gözə, mən də elə sanırdım ki, yüksək bal
toplayan, oxuyan insanlar mədəni, səmimi, hörmətli
50
insanlar olur. Sən demə, oxumaqla, yüksək bal topla
maqla adam olmaq olmurmuş, cahillər hər yanda olur
muş. Az öncə dediyim dostluqmehribanlıq adlı illüzi
yanın sirri də 1ci semestrin axırlarına yaxın açılmağa
başladı, bu vaxtlar kimin kim olduğunu tanımağa baş
lamışdıq. Bizim qrupun daxilində qruplaşmalar yaran
mışdı, hər kəs bir tərəfə çəkilmişdi. Mənə görə mənim
yanımda olanlar və qarşı tərəfin qrupunda olanlar var
idi. Hə, bir də adət aldığı kimi ikiüzlülük çox yerdə
olur, əfsus ki, burada da var idi. Hər hansı bir qrupla
əlaqəsini pozmayıb hamısı ilə mehriban olmağa çalışan
lar. Elələrini öz mövqeyimdən sevmirəm, sanki Ameri
kadır o adamlar, bütün dünyaya qaradərili adamlarla,
əsas ki, müsəlmanlarla yola getdiyini, tolerant olduğu
nu göstərməyə çalışan, fəqət sevməyən Amerika. Belə
insanların heç vaxt səmimi dostu olmur. Onlar kimi
aldatdıqlarını hələ də anlaya bilmirlər. Onlar özlərini
aldadırdılar, özlərini. Nə isə, Bunlardan yeri gələrsə da
nışaram. Daha danışmaq istədiklərim, sadəcə, yaşadığım
bu evə necə gəlib çıxmağım, Arzu və xor rəhbərinə bənzər,
dilsizağızsız otaq yoldaşım Pinti barəsində aydınlığa
çıxarmaq istəyirəm səni. İndi isə kitabın əvvəllərində Arzu
haqqında dediyim yalanları düşünmə və gözünü aç, doğ
ruları dinlə, bu sözdə nəsə yanlışlıq var. Ən yaxşısı, kitabı
oxumağa davam elə, dostum.
***
Zaminlə, Kənanla olduğu kimi Arzu ilə də Akade
miyada tanış oldum. Bəzi türk filmlərindəki kimi ilk
görüşdən ona aşiq olmamışdım. O vaxt kənddən şəhərə
51
yeni gəlmişdim, buna görə də gözlərim buqələmun
gözləri kimi qaynayırdı. Bütün günü parklarda sülənir,
açıqsaçıq geyinən qadınların çöldə qalmış sinələrinə,
ayaqlarına, kiçik alətimi oyadacaq çılpaq bədənlərinə
baxır, evə gəldikdən sonra masturbasiya edirdim. An
layacağın axmaqaxmaq şeylərlə məşğul olur, gözümün
önünü görə bilmirdim. Bir müddət sonra masturbasiya
dan savayı digər iyrənc hərəkətlərimdən yaxa qurtarma
ğı bacarıb, gözümün önündəkiləri görməyə başladım.
Zamanla Arzuya qarşı hisslərim yarandı, bu hisslər,
əlbəttə, cinsi ehtirasdan doğan hisslər deyildi. Bunlar
pak qəlblərə məxsus saf məhəbbət hissləri idi. Bir qadı
na qarşı necə belə hisslərin yarandığını soruşacaq olsan,
buna bir cavab verə bilməyəcəm, deyəsən, bunlar taleyin
oyunudur. Bildiklərim yalnız onun danışığı, hərəkətləri,
gülümsəməsi, nə edirdisə mənə xoş gəlməsidir. Arzuya
qarşı hisslərim elə bir həddə çatmışdı ki, onu, iradəmdən
asılı olmayaraq, qısqanırdım. Bu məndən asılı deyildi,
özüm də istəmədən onu qısqanırdım, sevgidən doğan
qısqanclıqla. Arzu dostları ilə harasa gedəndə “evə tez
qayıt” demək istəyir, dərsdə həmişə təsadüfən olurmuş
kimi yanında oturub kimləsə yanbayan oturmaması
na çalışır, dərsdən çıxanda qəsdən yubanaraq onunla
birlikdə getmək istəyirdim. Xoşuma gəlməyən geyimi
olduqda “bu nədir, geyinmisən?” demək ürəyimdən ke
çirdi. Axı mən bunları ona necə deyərdim? O mənə “sənə
nə” desə idi birdən, axı mən onda nə deyərdim Arzuya?
Nə söz tapıb deyə bilərdim ki? Bu onun həyatı idi, öz
istədiyini də edərdi. Belə bir şey olsa, düşünürdüm ki,
52
filmlərdəki kimi “çünki səni sevirəm” deyərəm, sonra
təkrar düşündüm ki, “əşi, Kənan, bu həyatdır, film de
yil, birdən dönüb desə ki “o sənin problemindir”, onda
nə deyəcəksən bəs?” Heç başlamamış bir eşqin sonu
olardı. Hər şey o filmlərdəki kimi asan deyil ki. Ame
rikan filmlərində olanlar bizim mentalitetdən tamam
ayrıdır, oğlan bir qızı sevirmi... hə, belədə gedir qızı tu
tur, dodaqlarını söykəyir dodaqlarına, nə bilim harasını
əlləyir, axırda gedib çıxırlar yatağa, bir az da yataqda
güləşdikdən sonra ələlə tutub gedirlər, xoşbəxt son.
Gəl sən onu dalın çatır buralıqda elə görüm də. Şəlaləni
göstərməyə, butulka söhbətinə qızın qohumlarının gənc
kadrları namus borcu olaraq, gözlərini qırpmadan,
başı üstə gələcəklər, bəlkə də çəkib “Youtube”afilan
“şərəfsiz adam” başlığı altında atarlar ki, hamı görsün,
ibrət olsun. Həmin qızın əmisi, dayısı nə edər? Daha
orasını da özün düşün, dostum. Gör hara gəldim çıxdım
e... söhbətimin ardını gətirim, mənim əziz və mehriban
dostum. Arzunu sevdiyimi bir neçə dostuma da demiş
dim, ağlıma görə ağıllı adamlarla məsləhətləşmişdim.
Bu günə kimi əli qız əlinə dəyməyən, sevgilisi bir yana,
qız dostu olmayan bəzi dostlarım: “Nədən qorxursan
axı, get de, de ki, səni sevirəm, nə bilim, səndən xoşum
gəlir, qorxma, qaqaş canı, düz deyirəm, nə var axı bur
da? Pis bir şey etmirsən ki, utanılacaq da heç nə yoxdur,
get denən” – dedilər mənə. Mən də bu sözlərlə bir xeyli
havalanıb yüksəldim. Onsuz da ürəyim partlayırdı, bu
günsabah ona yaxınlaşıb sevdiyimi demək istəyirdim.
İnşallah, avqustun 19dakı kimi olmazdı, istədiyim kimi
53
alınardı. Mən yenə ogünkü kimi – avqustun 19da qərar
verdiyim kimi özümü hazır hiss etdim, nə deyəcəyimi
də çoxdan fikirləşmişdim.
***
26 dekabr, 5ci gün dərsə çox tez getmişdim, Arzu
nun gəlməsini gözləyirdim. Dərs başlamamış ona onu
sevdiyimi deyəcəkdim. Eşq etirafı etmək fikrilə, ağılsız
başımla, eşqlə yanan qəlbimlə həmin gün bir saat Aka
demiyanın koridorunda Arzunu gözləmişdim, amma
o gəlib çıxmaq bilməmişdi. O gün Arzu gələnə kimi
dərsin vaxtı yetişdi, mən də keçib sinifdə, arxa sıralar
dan birində əyləşdim. Müəllim sinfə girərək salam verib
tələbələrə məxsus partalarla üzbəüz, sinfin sağ tərəfində,
pəncərə önündə yerləşən, üzərinə kompüter qoyulmuş,
müəllimlərə məxsus masanın arxasındakı stulda əyləşdi.
Masa üzərindəki, müəllimlərin istifadəsinə verilmiş
kompüterdə Akademiya saytındakı profilinə daxil olub
jurnalı yoxlamağa başladı. Müəllim öz dəmində adını
söylədiyində səsini eşitmədiyi tələbələrə qayıb yaza
yaza digər tələbələrin adlarını çəkməkdə idi, mən isə:
“Ay kor bəxtim, bu gün özümü toplayıb Arzuya sevdi
yimi deyəcəkdim” – deyə düşünürdüm ki, qapı açıldı
və Arzu sinfə girmək üçün müəllimdən icazə istədi.
Müəllim Arzuya 2 dəqiqə gecikdiyi üçün minnət edərək:
“Bir daha gecikmə, yoxsa qayıb yazaram” – demədi.
Amma oğlanlardan hansısa geciksəydi, əminəm ki,
deyərdi. Bəzi müəllimlər bu mövzuda qızla oğlan ara
sında fərq qoyurlar. Nəinki bu mövzuda, bir çox möv
zuda müəllimlər heç də obyektiv deyillər, subyekt nə
54
cür obyektiv ola bilər ki?! Nə isə, o zaman qapını açanın
Arzu olduğunu görəndə üzümü təbəssüm canlandırdı.
Yenə: “İkinci dərsdən sonra 30 dəqiqəlik fasilədə ona
sevdiyimi deyəcəyəm”, – deyə düşünməyə başladım.
İkinci dərs fəlsəfə fənn müəllimi, Elçin müəllimin dərsi
idi. Müəllimin maraqlı tədris metodologiyasına bax
mayaraq, fəlsəfə mənə hədsiz sıxıcı gəlirdi. İki min il
əvvəl kimlərinsə birbirinə dediyi atmacaları mən niyə
öyrənməliydim axı? Bir azca fəlsəfənin sıxıcı olmasını,
qalan dərsin 70 dəqiqəsini isə Arzunu düşünməklə bi
tirdim, son 10 dəqiqədə müəllimin: “Sabah şənbə günü
dür, bəlkə sinemaya gedək, uşaqlar, çox maraqlı bir film
var” – deməsində ayıldım. Getmək istəyənlər təsdiq ola
raq əllərini qaldırmışdılar. Əllərini qaldırmış tələbələr
sırasında Arzunun da əlini qaldırdığını gördüyümdə
mən də əlimi qaldırdım. Müəllim neçə nəfər tələbənin
gedəcəyini saydı, nəticədə mən də daxil olmaqla
birlikdə sinemaya gedəcək olan tələbələrin sayı 12 nəfər
oldu. Film “Nizami” kinoteatrının böyük zalında olaca
ğı üçün sayın çox olmasının heç bir problemi yox idi,
lap istəsən əlavə yüz nəfər adam yığ get, biz isə cəmi 25
nəfər tələbəyik, niyə saydı ki? Sinema işini nəzərə alıb:
“Arzuya onu sevdiyimi sabah desəm, daha yaxşı olar”,
– deyə düşündüm. Böyük fasilədə Arzuya yaxınlaşıb
sabah ona bir şeylər söyləyəcəyimi deyəndə israrla nə
deyəcəyimi öyrənmək istəsə də, ona heç nə deməyib, qız
kimi utanıb gülümsəyərək: “Sabah deyəcəyəm”, – de
dim. O, israrından əl çəkib axır mənimlə razılaşmışdı.
Razılaşmasa idi də, onsuz yenə deməyəcəkdim. 3cü
55
dərsi də bitirdikdən sonra evə yollanmaq üçün Arzu ilə
birlikdə söhbət edəedə dayanacağa getdik. Oradan da
avtobusa minib Akademiyadan ayrıldıq. Mənim yolum
qısa olduğundan təxminən 5 dəqiqədən sonra Arzu ilə
sağollaşıb avtobusdan endim. Evə çatdığımda Kənanla
Zamin qoca arvadlar kimi eşq mövzumla əlaqədar mənə:
“Nə oldu? Nə dedin? Necə dedin?” kimi bir çox suallar
yağdırdılar. Onların suallarının bitməyəcəyini düşü
nüb, hələ söyləmədiyimi, sabah sinemaya gedəcəyimizi,
filmdən çıxdıqdan sonra söyləyəcəyimi burada yazdı
ğımdan daha təfərrüatlı danışdım. Söhbətimin sonunda
adaşım Kənan:
– Ə, kişi ol, niyə qorxursan? – dedi, bəlkə də məni
dəli etmək üçün.
Mən də Kənana:
– Bayaqdan məni haranla dinləyirsən, sabah deyəcə
yəm də, – dedim.
Üçümüz də buna bir xeyli güldük desəm, yalançı
olaram, amma güldük.
***
İndi olduğu kimi o zaman da bir xeyli şeir yazır
dım, ən çox da sevgidən yazırdım, aşiq oldun, belə olur,
neyləyəsən? Bu şeirlərimi hər kəs bəyənirdi, hər kəsin
qəlbinə yol tapırdı. Bir Zaminin bibisi oğlu yazıçı, pub
lisist, dramaturq, şair, Xalq artisti adını almayan, alim,
professor olmayan Ənvər bəyə bəyəndirə bilmirdim. Elə
şeirlərimdə bir balaca səhv axtarırdı ki, gözdən salsın.
Ona oxuduğum bütün şeirlərin hamısında bir yanlışlıq
axtarırdı. Öz şeirlərində qoyundanquzudan bəhs et
56
mirmiş kimi, sadəcə, qafiyədən və yerliyersiz sözlərdən
ibarət olan şeirlərini elə ürəklə oxuyurdu ki, sanki
fəlsəfi, hikmətamiz nəsə yazıb. O gün bu Ənvər bizə qo
naq gəlmişdi, bunları oradan xatırladım. Qonağımız bir
paket günəbaxan da almışdı, sağ olsun, nə vaxt gəlsə idi,
bir paket günəbaxan gətirərdi, heç vaxt əliboş gəlməzdi.
Mən sabahla əlaqədar həmin gecə həyəcandan yata
bilməyib, məcburən gecə saat 3ə kimi Ənvərin oxu
duğu şeirlərin sehrini görməyə çalışdım, ha çalışdım,
çox vuruşdum, ancaq bir şeylər görə bilmədim. Onun
şeirlərində sehr axtarmaq samanlıqda iynə axtarmaq
kimi bir şeydi, o iynəni axtaransa ya ağıldankəmdi, ya
da aşiq, eynən mənim kimi. Gecə saat 4ə işləmiş insanın
belinə rahatlıq verən, dünyalara belə dəyişməyəcəyim,
zibilə qalmış yatağıma uzandım. Haradasa saat beşə
kimi Arzunu, ona sevdiyimi necə deyəcəyimi düşünərək
yerimin içində fırlanıbdururdum. Axır nə vaxtsa yuxu
qapını döymədən, astaasta, səssizcə içəri girməyi ba
cara bilmiş, gözlərim yumulmuşdu. Sabahı saat 10da
yerimdən qalxarqalxmaz duşa girib, 45 dəfə saçımı
şampunlayıb yuduğumu rahatlıqla deyə bilərəm. Ha
mamda baş verən digər əhvalatları qədim avropalı
lardan, suya həsrət afrikalılardan və dünya üzərində
yaşayan heç nəsizkimsəsiz insanlardan başqa bütün
insanlar bildiyi üçün daha buraya yazmıram. Ayna
önünə keçərək bir xeyli saçlarımı sağasola, oyanbuya
na fenləyib, yeni aldığım köynəyimlə cins şalvarımı ge
yindim, Zaminin ətri ilə, demək olar ki, bir daha çimib,
hazırlaşaraq evdən ayrılıb dayanacağa getdim.
57
Böyük Gün
A
vtobusla “Koroğlu” metrostansiyasına çat
mışdım ki, Elçin müəllim zəng edib harada
olduğumu soruşdu. Mən də yalandan “28 May” met
rostansiyasında olduğumu deyib, tələsik metroya gir
dim. “İçərişəhər”ə gedən qatara minib, “Sahil” metro
sundan “Nizami” kinoteatrının qarşısına gəldim. Mən
gəldiyimdə Elçin müəllim, Sənan, Adəm, Əli, Ramil,
Gülnar və Nərgiz orada dayanmış, digər tələbələrin
gəlməsini gözləyirdilər. Arzunun burada olmadığını
görüb film izləməyə gəlməyəcəyini düşündüm. Buna
görə kimsə Arzunu xoşladığımı hiss etməsin deyə, san
ki soruşanda Arzudan xoşlandığımı hamı biləcəkmiş
kimi utanıbçəkinməyimi gizlədərək, üzümü müəllimə
tutub etinasızca: “Ülvi, İlkin, Nigar, Arzu hardadırlar
bəs?” – soruşduğumda Nəcəf də özünü məclisə yetir
di. Müəllim: “Nigarla Arzu harada olsa gələr, Ülvi ilə
İlkin bayaq “Ulduz” metrosunda olduqlarını dedilər.
Onlar da bir azdan burada olarlar” – deyəndə boşuna
narahat olduğumu, “harda olsa gələr” – deyə düşün
düm. Həm sevincli, həm də çox həyəcanlı idim. İçimdə
kəpənəklər uçuşur, ürəyim sürətlə döyünür, gözlərim
gülürdü. Nə vaxtdır Arzuya demək istədiyim sözü bu
gün, axır ki, ona deyəcəkdim. O vaxt orada bir anın
içində necə xəyallar qurduğum yadımdadır, xəyallarım
o yerə kimi gedib çıxmışdı ki, artıq Arzu ilə evlənmiş,
58
böyük evimizi romantik edən buxarının qızdırdığı ge
niş otaqdakı masada uşaqlarımızla birlikdə şam yeməyi
edirdik. Xəyallar aləmində olsam da, gerçəklikdə dinc
dura bilmir, teztez əlimlə saçımı düzəldib hey ətrafa
baxır, Arzunun gəldiyini görmək istəyirdim. Gah əlimlə
qaşlarımı tumarlayır, gah köynəyimi dartışdırır, gah da
kəmərimin toqqasını sağasola çəkir, hövsələsiz təkrar
ətrafa boylanır, göz gəzdirirdim. Elə dinclik bilmədən,
səbirsiz ətrafa baxdığımda uzaqdan, piyadalar üçün
nəzərdə tutulmuş, ağacların kölgələdiyi yol qırağındakı
səkinin üzəri ilə bir xanımın sevgilisi ilə qolqola girib
bizə sarı gəldiyini gördüm. O xanıma qəfil gözüm sa
taşmışdı və Arzuya bənzətmişdim. Sevgilisi ilə qolqola
gələn xanımı bir anlıq Arzuya bənzətdiyimdə az qal
sın ürəyim çıxacaqdı yerindən, sanki sinəmə iynə batı
rırdılar, elektrik vurmuş kimi oldum. Bir anda karıxıb
qalmış, özümü itirmişdim. O xanımın Arzu olmadığı
nı yəqin edərək özümə gəlib, saçımı düzəldədüzəldə
yenə ətrafa boylanmağa davam etdim. Səbirsizliyə,
həyəcana, yenə xəyallara bürünərək xoşbəxtlər dünya
sının endorfin dənizinə baş vurdum. Dənizdən çıxıb qu
rulanaraq az öncə görüb həsəd apardığım cütlük gələn
yönə təkrar baxdım. Bayaqkı cütlüyün yaxınlaşdığını,
bizə lap az qaldığını gördüm. Gözlərimə inana bilmir
dim, bu həqiqətdirmi, yoxsa qorxulu bir yuxudayam? O
anda gözlərim qaraldı, ürəyim dəlicəsinə döyünməyə,
yenə məni elektrik vurmağa başladı. Sinəmdə ildırımlar
çaxır, fırtınalar çuğlayır, xoşbəxtlər dünyasının endorfin
dənizi donur, su pəriləri ölərək üzə çıxırdı. Gözlərimə
59
inana bilmədiyimdən onları bərəldərək diqqətlə baxır
dım. Amma heç bir şey dəyişmirdi. Gözlərim məni aldat
mırdı. Az öncə gördüyüm o cütlük, Arzuya bənzətdiyim
o qız elə Arzunun özü imiş. O, sevgilisi ilə qolqola gir
miş, bizə tərəf gəlirdi. Gördüklərim qorxulu yuxu kimi
idi, lənət olsun ki, bu qorxulu yuxudan oyana bilmir
dim, oyanmaq olmur. Nə edim indi mən? Yuxu deyilən
həyatdanmı oyanım? Özümü öldürümmü? Bu 13cü
adam. Bu 13 rəqəmi həqiqətən uğursuz imiş, uğursuz
luq oldu mənim üçün. 13 rəqəminin uğursuz olduğu
nu eşitmişdim, amma inanmamışdım, həqiqət imiş. O
cütlüyün gəliş səhnəsini çox izləyə bilməyərək su almaq
adı ilə kinoteatr binasının içinə girdim, ipi qırılmış bu
zov sayağı hara gedəcəyimi bilmirdim.
***
Mən içəri girəndə izləyəcəyimiz filmə yarım saat
qalırdı, zamanı itirməyə ən rahat yerin tualet olduğunu
düşünüb kinoteatr işçilərindən tualetin yerini öyrənərək
tualetə gedib kranda ovucovuc üzümə soyuq su vur
dum. Aynaya baxdığımda gözləri qızarmış, üzü pört
müş, hüzn səhrasının isti qumları üzərində yanan,
əzilmiş bir insanla rastlaşdım. Aynadakı o adamın sa
kit, yazıq halına acıyır, hər şeyini itirdiyindən bu dəmdə
olduğunu düşünür, nəsə bir kömək etmək, dərdini so
ruşmaq istəyirdim. Onun üzündəki ifadədən qəlbindən
keçənləri, başına gələnləri oxuduğumdan dərdini soruş
madan, bir şey demədən, səssizsəmirsiz tualetdən çıxıb
bilet satılan yerə gəldim. Kinoteatr binasının əsas giriş
60
qapılarının açıldığı böyük zalda müəllim və tələbələrin
bir qıraqda toplaşdığını, Arzunun da sevgilisi ilə yanba
yan tələbələrlə birlikdə dayandığını görüb məyusməyus
onlara yaxınlaşdım. Müəllim mənə: “Film indicə başla
yacaq, bayaqdan səni gözləyirik, al, bu biletin, tələsin,
uşaqlar, gedək”, – dedi. Biz də müəllimin dediyini edib,
ikinci mərtəbəyə qalxaq deyə pilləkənlərə sarı getdik.
Arzunun mənə üçüncü salamında onu eşidə bilmiş,
sakitcə salamını qaytarmışdım. O, eybəcər sevgilisinin
yanından bir dəqiqə də olsun ayrılmayır, qolundan qop
mayır, filmi izləmək üçün sevinclə, həvəslə irəliləyirdi.
Mənimsə hər şeyə həvəsim ölmüşdü, heç film izləmək
havasında deyildim, evə qayıtmaq istəyirdim. Onsuz da
film izləmək üçün gəlməmişdim ki, mənim niyyətim Ar
zuya onu sevdiyimi demək idi, o isə sevdiyi ilə gəlmişdi.
Bundan pis daha nə ola bilərdi ki? Təsirləndiyim o dram
teatrın tamaşasından sonra göz yaşlarımı silmək üçün
daha orada durmaq istəmirdim. Amma özümü məcbur
edib müəllimə hörmətsizlik olmasın deyə zala girib
biletdə göstərilən yerə əyləşdim. Sanki o gün mənim ta
lesizlik günüm idi. Arzu sevgilisi ilə gəlib düz solumda
əyləşdi – 500 nəfərlik oturacaqlı, o böyüklüyündə zalda.
İlahi, nə bədbəxt adamam mən!
İşıqlar sönüb zalı qaranlığa qərq etdikdə zalın bö
yük ekranı açılaraq bir şam kimi ətrafı işıqlandırdı. Si
nemada olan digər filmlərin fraqmentləri göstərildikdən
sonra izləyəcəyimiz film başladı. Hər kəsin fikri filmdə,
mənimsə fikrim Arzu və onun qoyun sevgilisində idi.
Elçin müəllimin dərsdə tələbələrə maraqlı dediyi film,
61
sən demə, ruhlardan bəhs edən qorxu filmi imiş. Dərsdə
müəllim bunu bizə deməmişdi. Mən də nə müəllimdən
soruşmuş, nə bu günlə bağlı filmlərə Sinemanın saytın
dan baxmış, nə də ki, film başlayanadək əlimdəki biletə
diqqət yetirmişdim. Başım o qədər dağınıq idi ki, heç
nəyə fikir vermirdim. Yalnızca fikrim solumda oturan
larda, Arzu və onun qoyun sevgilisində idi. Mən özümü
ölü kimi hiss edir, “Kaş filmə gəlməzdim, heç bunların
şahidi olmazdım”, – deyə düşünür, filmə gəlməyimə
it kimi peşman olmuş, boğulaboğula yerimdə oturur
dum. Mən bura Arzu üçün gəlmişdim. Arzu isə sevgilisi
ilə gəlmişdi – necə də xoşbəxt adamam mən! O gün hər
şey sanki üstüstə gəlirdi. Filmin 34üncü dəqiqəsində,
qorxulu bir epizod gəldiyi sırada Arzunun o yanında
kı zibilə necə sığındığını görmək ömrümdən ömür aldı.
Sanki bunları qəsdən, mənə acıq vermək üçün edirdilər.
Bu artıq görmək istəmədiyim, sərhədlərimi aşmış, mən
10 yaşında, gördüklərimsə 18+ səhnə idi. Daha bu qədəri
yetmişdi mənim üçün. Qaranlıq zalda oturacağımdan
qalxıb, birbaşa qapıya yönəlib zalı tərk etdim.
***
Zaldan bayıra, işıqlı dünyaya çıxsam da, dün
ya gözlərimdə qaralmış, üzərinə gün düşməyən so
yuq Ay səthinə bənzəyirdi. Oradan üstümdə min
tonluq yük varmış kimi əziləəzilə, bütün arzularım,
düşündüklərim, xəyallarım məhv olmuş halda birbaşa
Zabratda kirayə tutduğumuz evə qayıtdım. Evə çat
dığımda, yaxşı ki, nə Zamin vardı evdə, nə də Kənan,
62
çox şükür ki, Ənvər də çıxıb getmişdi. Onlara bu gün
Arzuya sevdiyimi söyləyəcəyim barədə bir şeylər de
mişdim. Əgər evdə olsaydılar, söhbətə tutacaqdılar,
mən də onların bu barədə sorğusualına tab gətirə
bilməyəcəkdim. Çarəsiz halda onlara puç olmuş eşqim
barədə, yaxud başqa şeylərdən danışmağa nə məndə
hal qalmışdı, nə də bir söz. Gördüklərimdən sarsıl
mış, istəklərimin bu qədər tez bitməsindən tükənmiş,
qəmimi boğazımdan keçirə bilməyib udqunmaqdan
yorulmuşdum. Heç olmasa bir müddətlik yaşadıqla
rımdan, gördüklərimdən, həqiqətlərdən doğan ağrılı
əzabdan, ümumiyyətlə, dünyadan uzaqlaşmaq üçün,
sadəcə, başımı atıb yatmaq istəyirdim. Nəhayət ki, bu
gün bir istəyim ürəyimcə oldu – evə girməyimlə yata
ğa girməyim bir oldu. Sadəcə, başımı balışa qoyduğu
mu, Arzunun o qoyunu qucaqlamasını düşündüyümü
xatırlayıram, ondan sonra məni dərin yuxu aparmışdı.
Oyandığımda gecə saat 3 idi, bir az yerimin içində fır
lanıb, uzandığım vəziyyətdə yataqda telefonumu axtar
dım. Yerin içindən, qarnımın altından tapdığım telefo
numa baxdığımda 2 dəfə Elçin müəllimdən, 23 dəfə də
Ramillə Sənandan zəng gəldiyini gördüm. Onlar mənə
təxminən günorta saat 4də zəng etmişdilər, əks zəng
etmək üçünsə heç də uyğun bir vaxtda oyanmamış
dım. Uyğun zamanda oyansaydım da, zəng etməzdim,
çünki mənim üçün əhəmiyyətli deyildi və onların niyə
mənə zəng etmələrinin səbəbini anlamaq çətin deyildi.
Onların filmdən xəbərsiz çıxıb getdiyim üçün “Sən hara
getmisən? Niyə getmisən?” kimi gicgic suallarına ca
63
vab verməyə niyə zəng edim, özümü yorum ki? Zəng
edənlərin adlarını oxuduqdan sonra interneti açıb “Face
book” profilimi yoxladım. Bu, demək olar ki, hər gün əl
üzümü yumazdan əvvəl adət etdiyim şeylərdən biri idi,
“Facebook” profilimdə mesajlar bölməsinə girdiyimdə
mesaj yazanlar siyahısında Arzunun da adı var idi. Si
yahıdakı adları oxuduqda Arzudan başqa 34 nəfərin
də mesaj yazdığını gördüm. Bu gün gördüklərimlə
xəyal qırıqlığından, Arzuya əsəbi olduğum üçün onun
mesajına baxmaq istəmirdim, onun da yazdıqları zəng
edənlərin niyyəti kimi aydın idi mənə – boş və mənasız.
Mesaj yazanlardan digərləri Ramil, Sənan, Ülvi və Ni
gar idi. Nədənsə ərinməyib boş və mənasız suallara elə
boş və mənasız cavablar yazmaq keçdi ağlımdan. Dü
şündüyümü edib Ramil, Sənan və Ülvinin yazdıqları
nı oxuduqdan sonra üçünə də bir bəhanə taparaq eyni
bəhanəni yazıb yolladım. Nigar qız olduğu üçün ona
oğlanlara yazdığımdan fərqli, səmimiyə bənzər, şirin
bir bəhanə uydurub, mədəni oğlanların yazdığı tərzdə
bir az uzun cavab yazdım. Nigardan sonra növbə Ar
zunun yazdığına gəlmişdi, amma saatlar öncə gör
düyüm mənzərə Arzuya qarşı olan sevgimi tamamən
məhv etmiş, əvəzindəsə yerinə bir böyük boşluq və bu
boşluqdan doğan əzablı kədər qoymuş, əzab verən bu
kədər də ona qarşı nifrət oyatmışdı qəlbimdə. Mənim
məlul qəlbimin onun yazdığı şablon və mənasız sözləri
oxumağıma taqəti çatmazdı, infarkt keçirərdim, dos
tum. Mən daha naşad qəlbimə çəkdiyi ağrılardan artıq
ağrı vermək, daha da əzab çəkmək istəmirdim. Elə ağrı
64
əzabla dolu nifrət hissi ilə Arzunun yazdığı mesajı oxu
madan telefonu söndürüb bir qırağa atdım.
***
Həmin gecəyarısı oyandığımda sadəcə bir şey üçün
sevinmişdim. Sevindiyim o şey də ki, oyandığım vaxt
Zaminlə Kənanın xorulxorul yatdıqlarını görmək oldu.
Sevindim, çünki oyandığım vaxt da onlarla bir şeylər
danışmağa halım yox idi, yalnız sakitcə qəlbimi parça
layan əzabı çəkmək, əzabın verdiyi acıyla həzz almaq
istəyirdim. Bunlar bir yana, onu da deyim ki, həmin vaxt
telefonu bir qırağa tolazlayıb qaçaraq tualetə getməyib,
yerimdə azca da uzanıb qalsaydım, yatağı isladacaq
dım. Yatarkən belə əynimdən çıxarmadığım şalvarımın
kəmərini tələsətələsə açaraq, özümü zorla düşüncələri
tüğyan etdirən məkana çatdırıb, yanğınsöndürənlərin
əksinə yanmayan yerləri isladaraq, içimdə alovlanan
yanğını söndürdüm, beləcə sidik kisəsindəki qalmaqal,
böyrəklərdəki üsyan, kəmərdən aşağıdakı xaos yatdı,
mən də yüngülləşib rahatlaşdım. Kəmərimi düzəldib,
şalvarın zəncirbəndini dartaraq qapını bağlayıb evə
girmişdim ki, tualetdən çıxıb əlimi yumadığım yadı
ma düşdü. Ah, lənət olsun, bu küləkli, soyuq gecədə
yenidən qayıdıb yaşadığım kirayə evin əsas qapısını
açaraq eyvana çıxıb, yenə sol tərəfə istiqamət alaraq kra
nın yanına dönüb üşüyəüşüyə əlimi yumalı idim. Əlimi
yumaq üçün həmin yerə təzədən getməyə ərindiyimdən
özümə: “Onsuz əlimi vurmadım ki, şalvardan tutmuş
dum, təmizdi əlim. Lap belə dəysin, öz orqanımdı da,
65
nə olacaq axı?!” – deyərək təskinlik verdim. Şalvarımın
cibindən əzilmiş siqaret qutusunu çıxarıb, içindən bir
siqaret götürərək gedib aynabəndin başına qoyulan, qol
söykənəcəyi qırılmış, yaşıl üzlü, qəhvəyi naxışlı divanda
əyləşdim. Biz adətən yemək yeyəndə, çay içəndə, filmə
baxanda, söhbət edəndə burada otururduq. Yataq otağı
na isə ya kitab oxumağa, ya da birbirimizdən gizlin por
novideolara baxmaq üçün, bir də yatmaq üçün keçirdik.
Üzərində yayxanmaqdan fətirə dönmüş, kirdən boz
rəngə çalan, iki kiçik nalçadan birini divanla belimin
arasına, birini də altıma qoyaraq yerimi rahatlayıb ba
yaqdan bəri damağıma qoyduğum siqareti yandırdım.
Qutudan neçə siqaret götürüb çəkdiyim yadımdan çıx
dığı üçün siqaret qutusunu açıb, geriyə qalan siqaretləri
saymağa başladım, siqaretimi ona görə saymırdım ki,
mən buna adət etmişdim. Ona görə sayırdım ki, səhərə
qədər bu zəhrimar mənə çatar, ya çatmaz. Sayı nəzərə
alıb fasilə aralığını nizamlaya bilim ki, siqaretim səhərə
qədər bitməsin, axı gedib siqaret almağım üçün biz qa
lan evin yaxınlığında 24 saat işləyən bir market yox idi,
həmin vaxt isə gecə saat dörd. Ancaq səhər saat səkkizi
filan gözləməli idim. Belə bir vəziyyətdə siqaretə insa
nın çox ehtiyacı olur, insanın sinirlərini sakitləşdirir,
əsəblərini cilova ala bilir. Həm də o bəzən dərdinə
sakitcə yanacaq tək ortağın, dərdini açıbdemədən səni
hər nəfəs aldığında anlayacaq sirdaşın, hər nəfəs alıb
verdiyində közərəközərə, yanayana özünü tükədəcək
dostun olur. Hələ belə vaxtlarda, kefinin olmadığı bir
vaxtda zəhrimar yağlı yemək üstündən çəkilən kimi
66
çəkilir sinəyə. Siqaret çəkəçəkə yenə dünən olanla
rı düşünməyə başladım. Gələn cütlükləri təsadüfən
gördüyümdə xanımı Arzuya bənzətməyimi, sonra o
xanımın elə Arzunun özü olduğunu gördüyümü, sine
mada sevgilisini necə qucaqladığını xatırladım. Orada
keçirdiyim ağrılıacılı hissləri düşünərək bir daha o gecə
yaşadım. Sanki o hadisələr yenidən başıma gəldi, yenə
qolqola gəlir, yenə o adamla deyibgülür, yenə onu qu
caqlayır. O qorxunc mənzərə hər gözümdə canlandığın
da beynimdə qaranlıqda sürünürmüşəm kimi, məni ələ
salırmışlar kimi, Allahın ən aciz bəndəsi olduğum kimi
bir hiss yaranır, gözlərim dolur, əllərim titrəyir, özümü
bərbad hiss edirdim. Birinci tədris ilində oktyabrın orta
larından başlayaraq məni hər gün səhər tezdən yatağım
dan çıxarıb bəzəyibdüzəyən, sevinclə o ali təhsil oca
ğına aparan, sevmədiyim maraqsız dərslərdə əksər oğ
lan tələbələrin nəzərə aldığı qayıb limitini gözləmədən,
dərsi öyrənməyəndə müəllimin sıfır yazmağına baxma
yaraq, bütün dərslərdə iştirak etməyimə səbəb, kitabı
önümə qoyduqda xəyallara dalıb oxuya, dərslərə hazır
laşa bilməməyimə səbəb Arzuya olan saf eşqim idi. İndi
isə artıq o sevgi, o eşq yox idi. Bəlkə də var idi, amma o
sevginin üstündə ondan daha böyük olan nifrət hissi da
yanmışdı. Nifrətimin yanında zərrə olan sevgimlə daha
nə dərsə getmək, nə də onun üzünü görmək istəyirdim.
Onsuz da dərslərdən o qədər sıxılıb təngə gəlmişdim
ki, heç Akademiyaya getmək istəmirdim. Oxuduğum
Akademiya yeni yarandığından özünəməxsus müəllim
heyəti yox idi. Bu səbəbdən də buraya Bakı şəhərində
67
yerləşən bir sıra universitetlərdən xüsusilə seçilmiş,
tədris etdiyi fənni üzrə yaxşı mənada fərqlənən, adlı
sanlı müəllimləri dəvət etmişdilər, həmin müəllimlər də
dərslərə çox ciddi və tələbkar yanaşırdılar. Buna mənəvi
baxımdan deyə bilərəm ki, tələbələrin yaxalarından
yapışıb öyrətdiklərini tələb edirdilər. Hətta hüquq
fənnindən dərs deyən bir müəllim var idi ki, kürsüyə
çıxıb dərsi sətirsətir, sözbəsöz, əla danışanda 10 ballıq
qiymətləndirmə üzrə maksimum ya 8, ya 9 yazırdı. Bu
nun səbəbini soruşduqda isə: “Heç kim 10a layiq deyil,
heç mən özüm də”, – deyirdi. Bir dəfə müəllim yenə belə
deyəndə: “Belədirsə, 10u çıxarsınlar, 9 ballıq sistemlə
qiymətləndirmə olsun, ay müəllim”, – dedim, uşaqla
rın hamısı buna gülüb və özlərinə sərf edən söz olduğu
üçün zarafata basıb mən deyəni təsdiq etdilər. Daha mən
müəllimlərin belə sıxmaboğmasından yorulubbezmiş,
üzləşdiyim bu kimi hallarla həvəsdən düşmüşdüm,
üstəgəl 27 dekabrda sinemada olanlardan sonra nə dərsə
getmək istəyirdim, nə də oxumaq. Ayağa qalxıb ətrafı
vurub dağıtmaq, hər şeyi salıbsındırmaq, dəli kimi ba
ğırmaq, başımı götürüb buralardan, bu şəhərdən arxama
baxmadan qaçaraq ayrılmaq istəyirdim. Sanki, dostum,
illərdir o qızı sevirdim, ona elə möhkəm bağlanmışdım
ki. Özünü bir mənim yerimə qoy və elə düşün ki, birini
aylar yox, illərdir tanıyırmış kimi, illərdir onu sevirmiş
kimi tanımısan və sevmisən. İndi isə sanki aylarım yox,
illərim puç olmuş, o illərin bağı çürüyüb qopmuş, məhv
olmuşdu. Məni oxuduğum o yerə, çürüdüyüm bu evə,
bu qəsəbəyə, bu şəhərə bağlayan bir bağ yox idi artıq,
68
yox olmuşdu. Yaşadığım hadisədən doğan hisslərin
qəlbimdəki izi, onların mənə təsiri ilə sarsılmış, ağılsız
başla düşündüklərim mənə o zaman heç də məntiqsiz
görsənmirdi. Tələbə olmamışdan beş il əvvəl vaxtımın
çox hissəsini oxumaqla keçirib, son iki ildə hazırlaşdı
ğım kurs yataqxanasında gözlərimi korlayıb, gecəmi
gündüz edərək, min bir əziyyət çəkərək oxuyub, hazır
laşıb bu tələbə həyatına gəlib çıxmışdım. O zamansa bir
nakam sevgiyə görə çəkdiyim əziyyətləri puç etmək,
təhsilə xərclədiyim zamanımı heç etmək, həyatımı
məhv etmək fikrinə düşmüşdüm, deyəsən. Siqaret
çəkəçəkə, olanları düşünərək, parçalanmış hisslərimlə
birlikdə günəşin həqiqətən də şərq üfüqündən səmaya
qalxdığını, ətrafı aydınlandırdığını gördüm. Havanın
buludlu olmasına baxmayaraq, üfüqdən günəşin çıxma
ğını, kölgələrə həyat verməsini, onu gizlətməyə çalışan
buludları öz əzəməti ilə necə yavaşyavaş parçaladığını
görmək olurdu. Külək usanmadan günəşin parçaladığı
buludların yerinə yenilərini dartıb gətirir, onun önünü
qapayır, mübarizəni izləməyə aman vermirdi.
***
Mən düşündüyüm şeylərə görə özümü çox yorğun,
çəkdiyim siqaretlərə görəsə dilimdodağım qurumuş,
yaman susuz hiss edirdim. Mətbəxə keçib iki stəkan su
içərək gecəyarısı ayrıldığım yatağıma döndüm. Bir az
yerimin içində sağasola fırlanıb rahat səth tapdıqda
telefonu atdığım yeri əlimlə gəzibaxtardım. Telefo
nu tapdıqda yenə “Facebook” profilimi açıb mesajlar
69
bölməsinə girdim. Bu dəfə Arzunun mesajını oxuyub,
digərlərindən fərqli bir şey yazıbmış kimi nə yazdığını
görmək istədim. Arzuya olan əsəbim, eşqə olan qəzəbim
saatlar öncəkinə nisbətən azalmış, beləcə ürəyimlə ba
carmayıb mesajı açıb oxumağa başlamışdım: “Salam,
Kənan, film təzə başlamışdı, sən qalxıb getdin, niyə
elə tez getdin? Film qurtardıqdan sonra müəllim sənə
zəng etdi, deyəsən, cavab vermədin, bir az narahat ol
duq, bir də dünən mənə bir şey deyəcəyini demişdin,
nə deyəcəkdin? Onu da demədən getdin”, – yazmış,
sonunda kiçik smaylik atmışdı. Mesajı oxuduqdan
sonra telefonu söndürüb yenə saatlar öncəki əsəb və
nifrətlə bir qırağa atdım. Onun son yazdığı cümlələr,
elə bil ki, qəsdən iynələyici yazılmışdı. “Nə deyəcəkdin?
Demədən getdin”. Telefonu söndürdükdən sonra da bu
cümlələr beynimdə təkrarlanırdı: “Nə deyəcəkdin? Nə
deyəcəkdin? Nə deyəcəkdin?”. Özözümə ürəyimdə:
“Nə deyəcəkdim, azar deyəcəkdim, dərd deyəcəkdim,
nə deyəcəkdim, cəhənnəm ol başımdan, get rədd ol
deyəcəkdim, nə deyəcəkdim, Arzu, nə deyəcəkdim, səni
sevdiyimi deyəcəkdim mən, səni sevdiyimi, hə demədən
getdim, nə edəcəkdim? Gəlib sənə ondan ayrıl, mənimlə
get deyəcəkdim? Nə deyəcəyimi bilib, sevgilini gözümə
soxmaq üçün qəsdən götürüb gəlmisən, zibil, axmaq zi
bilin biri” – deyinədeyinə son sözləri həm Arzuya, həm
onun sevgilisinə, həm də özümə aid etmiş, gözü yaşlı,
bazar günü səhəri açılaraçılmaz yenə yuxuya getmiş
dim.
70
***
Oyanıb ilk işim olan telefonu götürüb baxdığımda
saat 16:53ü göstərirdi. Elə bir vaxt oyanmışdım ki, hava
bir saatdan bir az keçmiş yenə qaralacaqdı. Yatağımdan
çıxıb aynabəndə keçdiyimdə Zamin aynabənddəki di
vanın yanına qoyulmuş kreslolardan birində telefonu
ilə, Kənansa divanda oturmuş çay içəiçə kompüteri ilə
oynayırdı. Kənan məni görüb:
– Nə qədər yatırsan, ə? – dedi.
Zamin də:
– Dünən axşamçağından yatır, – deyərək Kənanın
sözünü təsdiqlədi.
Onlar görünüşümdən nəsə məndə işlərin düz
getmədiyini anlayıb, “Nə olub? Niyə kefin yoxdur?”
kimi suallar verdilər, mənsə lal kimi səssizsəmirsiz ge
dib, mətbəxdən götürüb gətirdiyim fincana çay süzüb
sakitcə ikinci, boş kresloda əyləşdim. Zamin:
– Deyəsən, Arzu döyüb bunu, – deyərək kiçik
gülümsəməylə zarafat etdi.
Kənan:
– Ə, neynək, düzələr, kef elə, – kimi zarafatməsləhət
qarışığı bir şeylər deyib, mənə baxabaxa gülümsədi.
Mən də:
– Döyülsəm, bundan yaxşı olardı, özüm ölüm...
Niyə mən filmə getdim axı... Bu dəfə çətin düzəlsin, Bu
mövzuda başqa sual verməyin mənə, heç kefim yoxdu...
– deyib fikirli halda təbəssüm göstərməyə çalışaraq üzü
mü onlara tutdum.
Onlar: “Ə, canın sağ olsun, qızdan çox qız var, sənə
qız tapılmayacaq? Heç nəyi dərd etmə özünə”, – deyə
71
bu kimi sözlərlə zarafat edib, kefimi düzəltməyə çalış
dılar.
Mən də yasa batmış simamla, könülsüz, yalançı bir
gülümsəmə göstərib, kiçik masanın üzərindən içindən
34 siqaret götürülmüş yeni bir siqaret qutusunu əlimə
götürdüm. Bu qutunu mən yatan vaxt, ehtimal ki, Za
min gedib dükandan almışdı, çünki mən gecə bütün
siqaretləri çəkib qurtarmışdım. Siqaret qutusundan iki
siqaret çıxarıb, birini Zaminə verərək digərini də dama
ğıma qoydum. Siqaretləri yandırıb, bir az öncə son qoy
maq istədiyim söhbəti özüm açıb:
– Sevgilisi var imiş, – dedim.
Kənanla Zamin qeyrinormal bir hadisədən danışır
mışam kimi təəccüblə mənə baxaraq, sual verməyə baş
ladılar.
Zamin:
– Ağlına gələni danışırsan da... Hardan bilirsən?
Kənan:
– Özü dedi, sevgilim var?
Mən:
– Gözlərimlə gördüm.
Kənanla Zamin hər ikisi birdən:
– Harda?
Mən:
– Harda olacaq, sinemada. Dünən filmə baxmağa
sevgilisi ilə bir yerdə gəlmişdi.
Kənan:
– Neylədin bəs?
Zamin:
72
– Nə eləyəcək, sevgilisi var imiş də.
Mən:
– Bir az filmə baxdım, sonra səbrim çatmadı, çıxıb
gəldim.
Hə, dostum, onlarla olanlar barəsində uzunuzadı
söhbət etdik. Onlar yenə mənə qızların bolluğundan,
yaraşıqlı oğlan olmağımdan, hər şeyin əla olacağın
dan danışdılar və bir az yalan, bir az doğru ümidve
rici sözlərlə məni dirçəltməyə çalışdılar. Yalan, ya da
doğru olduğunu bilmədiyim sözlər mənə sanki azacıq
kömək etdi. Söhbət əsnasında siqaretin hamısını çəkib
bitirdiyimizdən Zaminlə dükana gedib yenə siqaret alıb
gəldik. Gecə kompüterdə internet üzərindən bir film
saytına girib, türkcə tərcümə olunmuş, aksiyon dolu
amerikan filmi izlədikdən sonra, hardasa gecə saat 2də
hər kəs öz yatağına getdi. Bu gün ayın 29u idi, sabah 30
u, o biri gün isə 31 dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının
Həmrəylik günü, 1 yanvar da Yeni il, iki gündən sonra
8 gün dərs olmayacaqdı. İki gün sonra doğma kəndimə,
evimə gedəcəkdim deyə çox sevinirdim, sadəcə, iki
gün də dözüb səbir etməli idim. 8 günlük dostlarımla,
ailəmlə birlikdə olmağın, istirahət etməyin mənə çox
yaxşı gələcəyini düşünürdüm. 2014cü il tələbə olma
ğımdan başqa bir şans tanımamışdı, bu il heç düşərli
olmamışdı mənə. 2014ü yamanyaxşı tərk edib Yeni ilə
nikbin baxışlarla girib bütün kədərimi keçən ildə qoyub,
xoşbəxt bir yeni ilə başlamağın xəyalları ilə başımı balışa
qoyub gözümü yumdum.
73
***
Səhər yatağımın sirkələndiyini hiss edib cəld ya
taqdan çıxıb ayağa qalxdım. Ətrafa göz gəzdirdiyimdə
evdə nə varsa sirkələndiyini gördüm. Hər şeyin laxla
ması, sirkələnməsi, əşyaların öz yerindən başqa yerə
diyirlənməsi – bunların hamısı zəlzələ əlaməti idi, ya
man da dəhşətli dalğa idi. Elə bu vaxt Zamin də yatağın
dan ayağa sıçradı. Mən Zaminə:
– Tez ol, tez ol, ev uçacaq indi, – dedim.
İkimiz də çaşmış halda birbirimizə baxırdıq, ada
şım Kənan isə yatağında öz kefində xorulxorul yat
maqda idi. Zaminlə birlikdə:
– Kənan, Kənan, ayə, oyan, – deyə çığırbağır salıb
onu oyandırmağa çalışırdıq. Tavandan üstümüzə toz
tökülür, əşyalar aşaraq sınırdı, divarlarda çat əmələ
gələrək evi daha da dəhşətli hala salırdı. Çöldə qorxu
dan doğmuş hayhəşir səsləri otağımızdan aydın şəkildə
eşidilirdi. Biz də “Kənan” deyə ikinci mərtəbədə çığırır,
o hayküy səslərinə səsimizi qoşmuşduq. Birdən Zami
nin qorxu içində əli ilə çiynimdən yapışıb:
– Ayə, hey... oyan day, gecikirik, müəllim qayıb ya
zacaq, geciksək, – dediyini eşitdim.
Gözlərimi açdığımda hər şeyin Zaminin məni
sirkələyərək “Kənan, Kənan” deməsi ilə beynimin mənə
oynadığı qorxulu yuxu oyununda olduğumu anladım.
Saniyələr içində beynimdə film yaranmış, evi xaraba
qoymuşdum. Şükürlər olsun ki, o gördüklərim həqiqət
yox, yuxu imiş. Tətilə yaxın bir vaxtda kirayə ev axtar
maq fikrim yox idi heç. Röyadan gerçək həyata atılıb,
74
paltarımı geyinib Zamin və Kənanla birlikdə Akademi
yaya yollandıq. Bir daha heç zaman görmək istəmədiyim
üz orada mənə görünən ilk üz oldu. Arzu mənə yaxın
laşaraq:
–
Salam, Kənan, necəsən? Filmə getdiyimiz gün
mesaj yazmışdım “Facebook”dan, oxuyub cavab
verməmişdin, – deyə gözəl səsi ilə dedi.
Mən də minillik düşmənimlə danışırmış kimi:
–
Əleykəssalam, yaxşıyam, yuxulu idim, cavab
yaza bilmədim, – dedim. Arzu:
–
Hə, anladım, bir də həmin gün nəsə deyəcək din
axı mənə, onu hələ də deməmisən, – deyib gülümsədi.
Durğun halda, solğun sifətimi ona tutub:
–
Hə, düzdür, sənə nəsə deyəcəkdim, yadımdan
çıxdı nə deyəcəyim, yadıma düşsə, deyərəm, indi sinfə
getməliyəm, sağ ol, – dedim.
Arzu:
–
Hə, yaxşı, hələlik, – deyib narahat baxışları ilə
baxıb gü lümsədiyində mən onun yanından tələsik ay
rılıb dərs olacaq sinfə sarı getdim.
Arzunun “hələlik” deməsinə ilişib özözümə:
“Hələ lik yox, birdəfəlik, Arzu xanım”, – düşündüm. Axı
o mənə heç nə etməmişdi, mən sarsaq niyə ona kin edir
dim ki?!
Həmin gün vaxt keçmək bilmirdi, sanki çolaq olmuş
du, elə yavaşyavaş keçirdi ki, 1 dəqiqənin 60 saniyədən
yox, 5 dəqiqədən ibarət olduğunu düşünürdüm. Həmin
günü sinifdə oturub bütün 90 dəqiqə ərzində dərsi
dinləməyə səbrim çatmırdı, buna görə də hər dərsin
75
ortasında icazə alıb sinifdən çıxırdım. 45 dəqiqə ko
ridorda dolanıb sinfə döndüyümdə dərsin bitməsini
səbirsizliklə gözləyirdim. Bayrama qalan bu son iki gün
ömrümdə gördüyüm ən uzun günlərin siyahısındadır.
Səhərisi gün Akademiyada Arzu ilə rastlaşdığımda
salamlaşdıqdan sonra o məndən:
–
Deyəcəyin yadına düşmədimi? – sanki bir az zara
fatyana soruşdu.
Mən də:
–
Yox, düşmədi, düşsəydi, deyərdim də, Arzu xa
nım, – özümdən ixtiyarsız acıqlı halda dedim.
Arzu:
–
Hə, yaxşı, sağ ol, – deyə bir az pərt olmuş halda
kiçik, zərif addımlarla məndən uzaqlaşdı.
Onun pis olması, inciməsi mənim heç vecimə də
deyildi. Axı mənə nə?! Özözümə düşünürdüm ki, o da
əzab çəkməlidir, mənim kimi. Amma bunu niyə düşün
düyümün səbəbini bilmirdim. Bayramla sərhəddə duran
sonuncu gün cənuba doğru gedən, bizim kəndin qaba
ğından keçən axşam qatarına bilet almışdım. Elə bu gün
bu şəhərdən ayrılıb evə gedəcəkdim, buna görə özümü
yaxşı hiss edir, evə getmək həyəcanını yaşayırdım, kefim
kök idi. Qısa zaman ərzində olsa da Bakıdan, dərslərdən,
pis yatağımdan və Arzudan yaxa qurtarıb vətənimə,
ataanamı, qardaşlarımı, kənddəki dostlarımı görməyə,
həm də istirahətə gedəcəkdim. Kəndimin havası, suyu
üçün, palçıqlı yolları üçün belə çox darıxmışdım. Həmin
gün son gün idi deyə müəllimlər çox sıxmırdı bizi, dərsi
olan müəllimlər, rastlaşdığımız Akademiyanın digər
76
işçi heyəti qarşıdan gələn yeni il münasibətilə bizi təbrik
edir, onların adından ailələrimizi də təbrik etməyimizi
söyləyirdilər. Son dərs bitdikdən sonra tələsik kirayə
qaldığım evə qayıdıb, ehtiyacım olacaq paltarlarımı, bir
də çirkli paltarlarımı çantalarıma yığıb kirayə evdən ay
rılmaq üçün hazırlaşdım.
77
Səfər
K
ənanla Zamin səhəri gün gedəcəklərdi deyə heç
hara tələsmirdilər. Onlar öz keflərində olsalar
da, evə getmək üçün səbirsiz, həyəcanlı görünürdülər.
Onlarla sağollaşıb, çantalarımı götürüb küçəyə çıxdım,
yüküm çox, həm də ağır olduğundan məcburən bir
taksiyə əyləşib “28 May”a getdim. Vağzala çatdığımda
telefonda saata baxıb qatarın hərəkət vaxtına bir saat qal
dığını gördüm. 1 saat boşluğu qəsdən nəzərə alıb nizam
lamışdım, çünki yola çıxmazdan əvvəl içmək istəyirdim.
Ona görə də vağzal yaxınlığındakı kafelərdən birinə
getdim. Kafedə boş gördüyüm ilk masada əyləşərək bir
bakal pivə, yanında da noxud gətirilməsini sifariş et
dim. Həmişə içdiyim qədər, 4 bakal içib, üç qab noxud
yemiş, 27 dekabr hadisələrini beynimdə canlandırıb za
manı keçirmiş, özümü qətlə yetirilmiş Pakistan lideri və
fələstinli uşaqlar kimi hiss etmişdim. Axırıncı bakalı biti
rib kafedəki saata baxdığımda qatarın hərəkət etməsinə
1015 dəqiqə qalmışdı. Tələsik hesabı ödədim, çantala
rımı götürüb vağzala gəldim. Biletdə göstərilən vaqo
nu soruşasoruşa tapmış və vaqon nəzarətçisinin biletə
nəzərindən sonra öz kupemə girmişdim. Yerim yaxşı
yer idi, birinci mərtəbədə əlimiqolumu uzadıb rahatca
yata bilərdim. İkinci mərtəbədə olduğu kimi yıxılmaq
təhlükəsi yox idi. Özümlə sürüdüyüm yüklərimi yata
cağın altındakı yerə sıxışdırıb TQDK imtahanında ümid
78
etdiyim kimi kupeyə heç olmasa bir qızın gəlməsini
ümid etdim. Kupedəki ümidlərim puça çıxdı, yer tut
duğum kupeyə 60 yaşlarında ağsaqqal kişi ilə ağbirçək
bir qadın gəldi, onlar ərarvad idilər, deyəsən. Kupedə
yeri olan 4cü adamsa uzun boylu, orta yaşlı, başı kuba
bənzər, saçları bozarmış kişi cinsi idi. Kupeyə bilet alan
o yaşlı ərarvadın birinin yatacağı ikinci, birininsə birinci
mərtəbədə olduğundan yaşlı kişi mənim yerimi göstərib
üzünə yorğun, halsız ifadəsi verərək:
– Ay oğul, bura sənin yerindir? – soruşdu məndən,
Mən:
– Bəli, dayı, mənimdir, – deyib növbəti söz üçün
özümü hazırladım, o yaşlı xeyirsizin nə deyəcəyini bi
lirdim daha.
Elə o təxmin etdiyim kimi:
–
Mənim yerim ikinci mərtəbədədir, mən ora çıxa
bilmərəm, sən cavan oğlansan, bir hə deyib atılıb çıxar
san, gəl yerimizi dəyişək, – dedi, mən də içimi xıs kəsə
kəsə, birtəhər gülümsəmə göstərib:
–
Hə, dayı, problem yoxdur, – dedim.
Yaşlı kişi:
–
Çox sağ ol, bala, cavan oğlansan, indi heç yatan
vaxtın deyil, – dedi.
Bu da dayının təşəkkürü. Mən yenə bir yalançı gü
lüş göstərərək:
– Hə, elədir, – deyib yatağımı işğalçıya verib, ikinci
mərtəbəyə qalxaqalxa ürəyimdə: “Bilet alanda, lal de
yilsiz ki, deyin, aşağı yer versin də. Gəlib adamın başını
bu cür xarab edirsiz. Deyəcəksən, vermirəm, olacaqsan
79
pis. Elə bir kupe bağlatdırıb yolboyu ərarvad sevişərdiz
də”, – deyindim.
Öz yerimi bilərək işğala məruz qoyub, çıxıb ikinci
mərtəbədəki yeri düzəldib uzanmışdım ki, yaşlı qadın
suallar yağdırmağa başladı: “Hardansan, bala? Bakıda
işləyirsən? Nəylə məşğulsan?” Bu kimi filanfilan su
allar... Hardasa 40 dəqiqəmi o xalanın suallarına cavab
verərək itirdim. Axır ki, xalanın gözlərinə yuxu gəldi və
canım qurtuldu, yoxsa səhərə kimi çənə döyməli olacaq
dım. Elə 510 dəqiqə olar başımı atıb gözlərimi yummuş
dum ki, dili susan bu qadının yatdıqdan sonra burnu da
nışmağa başlamışdı. Bu canavar xalanın ağzında sanki
motorlu mişar işləyirdi. İndi gəl səhər altıya kimi döz bu
səsə. Bunun əri, yazıq kişi, necə dözüb bu səsə bir ömür
görəsən? Yaxşı ki, qulaqcıqlarım yanımda idi, tez götürüb
qulaqlarıma keçirərək telefondan bir həzin musiqiyə səs
verib dinlədim. Daha rahat yata bilərdim, şükürlər olsun.
Gecə saat 34 olardı oyandım, dilimdodağım qurumuş
du. Ciyərlərimi susuz səhra kimi hiss edirdim, yaman
susamışdım, yediyim üç qab duzlu noxuddan olma
lı idi. Su içmək məqsədilə yatağımdan kimsəni nara
hat etməmək üçün ehmalca enib, vaqon nəzarətçisinə
yaxınlaşdım. 45 stəkan su alıb içdikdən sonra yatağıma
döndüm. Saat 7yə işləmiş qatar mən enəcəyim kəndin
qabağında yerləşən stansiyaya çatmışdı. Evə piyada 20
dəqiqəlik yol var idi, hava da hələ açılmamışdı. O za
manlar itdən çox qorxurdum, elə indi də qorxuram,
çarəsiz cəsarətimi toplayaraq stansiyadan ayrılıb yola
düzəldim. Kənddə hürən bütün itlərin səsini eşidir,
80
yolboyu Allahla bağlı bütün suallarımın üstündən xətt
çəkib “Bismillahirrəhmanirrəhim
1
. Əşhədu ənlə ilahə
illəllah
2
. Əşhədu ənnə Muhəmmədən rəsulullah
3
. La
ilahə illəllah
4
. Allahuəkbər
5
. İyyakə nəbudu və iyyakə
nəstəin
6
. Ləm yəlid və ləm yuləd
7
. Və ləm yəkulləhu
kufuvən əhəd
8
. Subhanə rəbbiyəl Əla və bihəmdih
9
”
deyədeyə evə gedirdim. Evimizə 150200 metr qalmış
üşənməyə başladım. Məni vəsvəsə bürüdü, içimə qorxu
düşdü, sanki kimsə arxadan tutacaqmış kimi bir hiss
yarandı başımda. Bu qorxu ilə həmin məsafəni qaça
qaça evə getdim. Evin qapısına çatdığımda qorxularım
çəkildi və bir anlıq “nənəm məni görüb sevinəcək” deyə
düşündüm, o fikir saniyələr içində yarandı və yarandı
ğı kimi də yox oldu. Bir anlıq nənəmin öldüyünü unut
muşdum. İçəri girib evdə oyaq olanlarla görüşdüm.
Evdəkilər “ac olarsan” deyib yemək hazırladılar mənə,
yediklərim mədəmə çatarçatmaz yuxu qapını döyməyə
başladı. Qatarda yatmağıma baxmayaraq, özümü yor
ğun hiss edirdim, buna görə gedib üzərində 3 ilə yaxındı
ki, rahat yata bilmədiyim yatağıma uzandım.
1
Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə
2
Şəhadət verirəm ki, Allahdan başqa məbud yoxdur
3
Şəhadət verirəm ki, Məhəmməd Allahın elçisidir
4
Allahdan başqa məbud yoxdur.
5
Allah böyükdür
6
Yalnız Sənə ibadət edirik və yalnız Səndən kömək diləyirik
7
O nə doğmuş, nə də doğulmuşdur
8
Onun heç bir tayı, bərabəri, bənzəri yoxdur.
9
Rəbbim pakdır, ucadır və həmd sahibidir
81
***
Gündüz saat 1112də oyanaroyanmaz kənddəki
dostlarıma zəng edib zarafatyana vətəndə olduğumu
dedim, axşam hardasa görüşmək barəsində danışdım.
Gündüzü evdəkilərlə keçirib axşam sinif yoldaşım, həm
də yaxın dostlarım Kərim, Toğrul, bir də həm qohum,
həm də yaxın dostum olan Mikayılla kəndin qabağında
kı köhnə binada sahmana salınmış kafeyə getdik. Yenə
həmişəki kimi üçümüzə də pivə, yanında saçaqlı pendir
və noxud istədik, siqaret çəkəçəkə 2014ü necə bitirək
deyə, əylənmək üçün nə edək deyə söhbət etməyə baş
ladıq. Mən:
– Sabah 2014ün son günüdür, gedək səviyyəli bir
restorana, yaxşıca yeyibiçək, sonra da qəlyanafilan
gedərik. – dedim.
Mikayıl:
– Evdə yemək dolu olacaq, restoranazada getməyək,
amma qəlyana gedək, – dedi.
Toğrul:
– Axşam bir az da rayonda fırlanarıq, konsert ola
caq, baxmağa gedərik, – deyib onunla razılaşaq deyə
gözünü üzümüzə zillədi.
Biz onun sözünü təsdiqləyib, Kərim nə deyəcək
deyə Kərimə baxdıq. Kərim bicbic gülüb:
–
Bilet tapşırmışam, Əfqanıstana, – deyib türk
mahnısı olan: – uçacaqsın, uçacaqsın, havalara uçacaq
sın... – əlavə edib güldü. Onun nə dediyini anlamaq çox
da çətin deyildi.
Mən:
82
–
Ə, lazım deyil, zibilə salacaqsan bizi, – desəm də,
Kərimin fikri xoşuma gəlmişdi.
Kərim mən deyənə qarşılıq gülüb:
–
Qorxma, mənlikdi, kef elə, – deyərək sözünə
qüvvət verdi.
Pivələrimizi içəiçə sabah nə edəcəyimizdən,
şəhərdən, ordanburdan söhbət etdikdən sonra sağolla
şıb hərə öz evinə getdi. Mən evə çatanda saat gecə 12yə
qalırdı. Atam:
–
A bala, elə bu gün gəlmisən, tapa bilmirik səni,
bir yarım saat evdə otur, üzünü görək də, – dedi.
Bu sözləri eşitdiyim ilk dəfə deyildi. Kursda oxu
duğum vaxtlarda gəzibdolanıb gec saatlarda evə
döndüyümdə də eşitmişdim. Evdəkilərlə birlikdə çay
içərək televizora baxıb, söhbət etdik. Saat birə qalmış
artıq evdə hər kəs yatmışdı. Mən gec yatıb, gec qalx
mağa öyrəşdiyim üçün, həm də pivənin təsirinə çox da
düşmədiyimdən yuxum gəlmirdi deyə telefonda qurda
lanmağa başladım. İnterneti açıb “Facebook” profilimə
baxdığımda hər kəsin yeni il abhavasında olduğunu
görürdüm. Həmin günlər kimin statusunu oxuyurdun
sa, bütün insanlara yeni ildə xoşbəxtlik arzuladığını,
yeni ildə gözəl günlər dilədiyini, həyatın gözəl olma
sını arzuladıqlarını görə bilərdin. Statusları oxuduqda
anladım ki, insanlar birbirlərini nə qədər çox sevir, lap
gözlərim yaşaracaqdı, gəl ki, yaşarmadı. Bunların ha
mısı, sadəcə, adət aldığımızdandı. İnsanlar yalandan
birbirlərini elə təbrik edirlər ki, guya birbirlərini çox
sevirlər. Əslində isə kütlə nə edir, sən də onu edirsən,
83
mühitin təsiri. Başqa bir dünyada yaşasaydın, sonra bu
dünyaya gəlsəydin, bu kütlənin birbirlərini niyə təbrik
etdiyini anlamayacaqdın, bunun nə qədər mənasız ol
duğunu görəcəkdin. Çox qəribədir, il dəyişir öz axarı
ilə, bu yandan millət birbirini təbrik edir. Zamanın dili
olaydı kaş, dönüb bizlərə: “Dəyişən mənəm, sizə nə dü
şüb? Elə bil bunlar nəsə edib”, – deyə idi. Bizlərə bax
e... bir, təbrik etmək üçün ayları, illəri gözləyirik, hər
yeni günə görə niyə təbrik etmirik, görəsən? Bir fikirləş,
dostum, yanvarın beşidir, hər kəs birbirini təbrik edir,
“Neçə belə yanvarın beşinə, bu yanvarın beşi arzulayıb
içində qalan arzuların yerinə yetsin” – yazır, deyir. Yenə
təkrar bu sözləri yanvarın altısı yazır, beləcə təkrar
təkrar hər gün... Çox gülməli olardı, yəqin ki. Bəlkə
də belə insanlar daha çox mehriban və səmimi olardı,
hmmm, necə düşünürsən, dostum? Nə isə, düşünməyi
boş ver, oxumaqda davam elə, daha bitir də bu kitabı,
hələ bu vərəqdəsən. Həmin gecə saat 3ə kimi telefon
da qurdalandıqdan sonra gedib yatağıma uzandım. Bu
vaxt ağlıma 18+ şeylər gəldi, elə bu vaxtlar nədənsə ağ
lıma belə şeylər gəlirdi. Bu fikirlərlə yatıb 2014ün son
gündüzü saat 1112də oyandığımda ağzımdan leş iyi
gəlirdi. Dünən axşam içdiyim pivə ilə çəkdiyim siqare
tin təravətindən idi bunlar. Özümözümdən iyrənərək
dişlərimi yuyubtəmizlədikdən sonra susuzluqdan ya
nan ciyərlərimin dadına şirin çay ilə yetdim.
84
Sərxoşluq
G
ündüzü boşbikar keçirərək, arada qohumla
ra zəng edib Həmrəylik günü münasibətilə
təbrik edir, ya da tələbə mədəmi nə iləsə doldururdum.
Nəhayət, axşam saat 78də evdəkilərlə birlikdə bayram
yeməyini yeyib yola çıxdım. Kərimlə Toğrul maşınla
gəlib məni yoldan götürdükdən sonra Mikayılgilə gedib
onu da götürdük. Oradan Toğrul maşınla bizi kəndin
əhalisindən daha çox insanın olduğu məkana, kəndin
qəbiristanlığına gətirdi. Qəbiristanlığa çatdıqda Kərim
cibindən kibrit qutusu çıxarıb içindən bir çay qaşığı
qədər sellofana bükülü qurumuş ot çıxardı. Sonra bir
siqaret götürüb dişləri ilə filtrini çıxarıb, yenidən yerinə
taxıb gilizi ovuşduraraq içindəki tütünü əlinə boşaltdı.
Tütünün böyük hissələrindən təmizləyib kibrit qutu
sundan çıxardığı otla qarışdırdı. Bu vaxt Toğrul siqaret
qutusunun qapağından bir az kağız cırıb yumrulaya
raq Kərimi gözləyirdi. Kərim tütünlə qarışmış çətənə
yarpağını ehtiyatla boşaltdığı gilizə doldurub, başını
yumrulayaraq Toğrula verdi. Toğrul siqaretin filtrini
yerindən çıxarıb yumruladığı kağızı gilizin filtr çıxa
rılmış hissəsinə taxdı. Mikayılla mən sakitcə, həyəcan
dolu nəzərlə onları izləyirdik. Toğrul marixuana dol
durulmuş gilizi astaasta tüpürcəyi ilə isladıb, həşiş
deyilən şeyi hazır vəziyyətə gətirdikdə uşaq həyəcanı
ilə maşından düşərək yandırıb çəkməyə başladıq. Uç
85
maq növbəsi mənə gəldikdə onlar kimi, onlar necə
çəkirdisə, elə etdim. Damağıma qoyaraq siqaret kimi
sinəmə çəkib bir az gözləyib onların “bir az da gözlə,
buraxma” deməsinə baxmayaraq, tüstünü çölə buraxır
dım, iki dəfə belə tüstülədib ötürdüm Mikayıla, hərəmiz
iki dəfə belə çəkdik. Marixuana doldurduğumuz gilizin
son közərtisi kağız taxdığımız hissəyə çataraq söndükdə
birbirimizdən “hə, nə oldu, tutub?!” deyə soruşurduq.
Mən o sıra sinəmin sıxıldığını hiss edirdim deyə dönüb
uşaqlara “sinəm dağıldı ki mənim” dediyimdə başladı
lar üçü də buna dəli kimi gülməyə. Nədənsə məni də
gülmək tutdu. Beləcə dördümüz də başladıq dəli kimi,
möhkəm qəhqəhə ilə gülməyə. Kərim: “Ayə, bunu tu
tub” – deyəndə qeyriadi bir ifadə eşitmiş kimi Kərimin
sözünə də gülüşdük. İçmək fikri ilə kafeyə getmək üçün
maşına əyləşib, maşınla torpaq yolu eşərək toztozanaq
qaldıracaq bir qazla yola çıxdıq. Maşında uçduğumuz
da yolboyu nə görürdüksə, gülürdük, özü də ürəkdən
gülürdük, demək olar ki, biz çöpə gülürdük, dostum. Uça
uça həmişə adət etdiyimiz kimi kəndin qabağındakı kafeyə
yox, rayonun mərkəzində yerləşən başqa bir kafeyə getdik.
Kafeyə güləgülə girib bir masa arxasında əyləşib ofisiantı
səslədik, ofsiant “buyurun” deyəndə bizi yenə dəli gülmək
tutdu. Bilmirəm, ofisiant da çəkmişdi, nə idisə, o da bizə
baxıb gülməyə başladı. Mən:
– Çaxır, bir də snikers gətir, qaqa, – dedim.
Biz sifariş verdiyimiz çaxırı süzüb içəiçə elə dəli
kimi gülməkdə davam edirdik ki, başqa masada
əyləşmiş dostları ilə içki içən biri kobud şəkildə:
86
– Ə, sakit də, nə olub? – dedi.
Toğrul əsəblə üzünü həmin adama tutub:
–
Yaxşı eləyirik, xoşun deyil, çıx get, – dedi.
Mən çəkdiyimiz zibilə görə özümüzü idarə edə
bilmədiyimizi anlayıb Toğrula:
–
Qaqa, düz deyir də, bir az sakit olsaq yaxşıdı, –
dedim.
Toğrul:
–
Yaxşı, çıxaq gedək başqa yerə, – deyib sakitləş mişdi
ki, az öncə dillənən şəxs gəlib əlini masaya çırparaq:
–
Nə deyirsiz, ə? – deyəndə diksinib, dördümüz də
əsəblə ayağa qalxdıq.
Toğrul o adamın hərəkətindən dərhal sonra çaxır iç
diyimiz stəkanı götürərək həmin adamın başında sındır
dı. Zərbə almış adam yırğalanaraq yerə yıxılanda onun
la oturan digər dörd nəfər üstümüzə gəldi. Onlar cılız,
cansızbədənsiz göründükləri üçün biz özümüzə daha
da arxayınlaşdıq. Üstümüzə gələnlərin hərəsini birimiz
tutub yumruqdava edirdik. Mən savaşdığım adamın
bir yumruq qabırğasının aşağısından, boşluqdan, bir
möhkəm düz zərbə də burnundan vurub yerə sərərək
Mikayılla əlbəyaxa olanın üstünə cumdum. Digər tərəfdə
Kərim birini yerə yıxıb, söyəsöyə təpikləyir, Toğrul da
dördüncü adamı masanın üstünə çaxıb yumruqlayırdı.
Kafedə olanlar, ofisiantlar bizi ayırmağa çalışanda biz:
“Burax məni, burax deyirəm!” – deyə qışqırır, bizi tutub
saxlamaq istəyən adamların əlindən çıxmağa çalışırdıq.
Savaşdığımız adamlardan çöpə bənzəyənin burnu,
keçəl olanınsa başı partladığından digər üçü onları da
götürüb, maşına əyləşərək kafedən getdilər. Mübahisə
87
etdiyimiz vaxtı əyləşdiyimiz masa aşmış, üzərindəkilər
düşüb sınmışdı deyə, başqa masada oturaraq bizə yenə
çaxır gətirməsi üçün ofisiantı çağırdıq. Ofisiant gəlib
asta tonla:
–
Administrator polisə zəng edib, tez çıxın gedin
burdan, – dedi.
Biz hesabımızı və sınmış qabların pulunu ödəyib,
ofisianta bəxşiş verib tez kafedən ayrıldıq. Maşına
əyləşərkən dostlarıma:
–
Yaxşı ki, burada bizi kimsə tanımır, yoxsa heç
yaxşı olmazdı, polislər qapımıza gələrdilər, – dediyimdə
gülərək məni lağa qoydular.
Bir gün öncəki planlarımızı unudaraq kəndə qayı
danda da olanları danışıbgülməkdə davam edirdik, o
zibil bizə nə etmişdisə, biz hadisələri, olanları dərk edə
bilmirdik, elə hey gülməklə məşğul idik. Kəndə çatanda
saat 12yə 10 dəqiqə işləmişdi. Yeni ilə evimizdəkilərlə
birlikdə girək deyə hərə öz evinə səpələndi. Ayrılma
mışdan əvvəl kafedə olanları kimsəyə danışmamaq
barədə sözləşdik. Evə az qalmış paltarımın yaxasının
cırıldığının, əlimin cızıldığının fərqinə vardım. Üstba
şımı düzəldərək evə girdiyimdə birbaşa aynanın qarşı
sına keçdim. Aynada boğazı qızarmış, mübahisə edənə
bənzəyən birini gördüm. Üzərimdən dava etmiş fikrini
yayındıra bilərdim, amma gözlərimin içi qızarmışdı. Bu
alovlu qızartılar kafedə olanda Toğrulun, Kərimin, Mi
kayılın da gözlərində parlayırdı. Bu qızartılar çəkdiyimiz
o zibilə görə olmuşdu. Cəld gedib əlüzümü yuyub qu
rulanmadan qonaq otağına girdim.
88
D
əyər
A
tam yeni ili, hər il olduğu kimi, yataqda qar
şılamağa getmişdi. Çoxbilmiş qardaşlarım sağ
olsunlar, üstbaşıma baxıb dava etdiyimi anlasalar da,
bir söz deməmişdilər. Anam məni görən kimi:
– Savaşıbsan?! – həyəcanla soruşdu.
Mən də:
– Savaşmamışam e, uşaqlarla qapışırdıq, – deyərək
bir bəhanə gətirdim.
Anam:
– Bəs yaxan niyə cırılıb? Boğazın niyə qızarıb? –
deyə soruşdu.
Mən:
– Kərimlə qapışırdıq, əl atdı, yaxamdan tutdu, dart
dı, belə cırıldı, – deyərək şirinşirin güldüm.
Anam:
– Nçnçnç... nə vacibdi axı, a bala, bi yerdə qala bil
mirsiz? – dedi.
Mən gülərək:
– İdman edirdik də,– deyib söhbəti zarafata yönəl
dərək dəyişdim.
Yeni ilə 15 dəqiqə qalmış qardaşlarımın aldığı fişən
gi, toputüfəngi götürüb çölə çıxdıq. Səkkiz atımlıq
fişəngi aparıb yumşaq torpağa salaraq yerini bərkidib
yeni il üçün hazır hala gətirdim. Uşaqlıqdan bayramlar
da atdığım partlayıcılar, raketlər və başqa atəşfəşanlıq
üçün partlatdığım şeylər çox xoşuma gəlirdi. Yaşımın
üstünə yaş gəldikcə əylənməyin yaşa baxmadığını, insa
89
nın hər yaşda uşaq olduğunu anlayırdım. Qardaşlarım
həyətdə:
–
Savaşmısan, həəə? – məndən soruşdular.
Mən də onlara:
–
Sabah danışaram, – dedim.
Razılaşıb saata baxdığımızda yeni ilə 2 dəqiqə qaldı
ğını gördük. Cəld dəmir sürahili, mərmər pilləkənlərlə
yuxarı qaçıb evdən anamı da çağırdım. Yeni ilə saniyələr
qala fişəngi yandırıb qaçaqaça yanından uzaqlaşıb
kənardan tamaşaya durdum. Fişəngin gurultu ilə part
layıb havaya qalxan, kimyanın yaratdığı ulduzun parça
lanaraq rəngbərəng qığılcımlara dönməsi həqiqətən də
çox möhtəşəm görünürdü. Düzdür, kənddə şəhərdəki
kimi yarım saat ardarda partlayıb göy üzünü tutacaq
qədər atəşfəşanlıq olmur, amma şəhərdə qalıb onu
izləmək öz doğmalarımla birlikdə partlatdığımız bu
aciz fişəngi izləmək qədər gözəl görsənmir mənə. Kənddə
öz cibimizdən 2030 manat xərcləyərək aldığımız fişəng
yüz minlərlə dollar pul xərclənib meqapolislərdə partla
yan fişənglərdən daha ecazkar görünürdü mənim üçün.
Fişəngin sonuncu ulduzu yeni ilin ilk gecəsi səmada part
layaraq közərib yox olduqda anamın, qardaşlarımın yeni
ilini təbrik edib, yeni ilin ilk gecəsinin yuxusunu almaq
üçün özümü yun döşəkli, qalın yorğanlı, quş tüklü balı
şı olan isti yatağıma atdım. Keçən il çəkdiyim və içdiyim
zibillərə görə bu ildə yuxu gözlərimdən tökülürdü. Başımı
balışa qoyan kimi yuxu şirin xəyallara apardı məni.
***
Yeni ilin ilk səhəri, yanvarın 1i oyandığımda yenə
dünya həmin dünya, yenə Kənan həmin Kənan olaraq
90
qalır, zaman yenə öz ritmi ilə keçirdi, nə sürətli, nə ya
vaş. Gündən, aydan, ildən başqa dəyişən bir şeylər yox
idi. Oyandığım vaxt ilk yadıma düşən bir həftə sonra
olacaq semestr sonu imtahanlar oldu. İmtahanlar yadı
ma düşən an sanki sinəmdən basıb sıxdılar məni, içim
sıxıldı, dostum. Gəl indi altı fəndən imtahana hazırlaş,
heç imtahana hazırlaşmaq abhavasında deyildim. An
caq gəzmək, əylənmək istəyirdim. Yerimdən qalxıb, əl
üzümü yuyub, həyətdə saxladığımız bal arısından öz
əllərimlə aldığım bal ilə nahar edib, bu soyuqda hara
getmək olar, nə etmək olar deyə fikirləşirdim özüm
üçün. Bikarçılıqdan nə edəcəyimi bilmirdim. Televizo
ru açıb ən birinci kanaldan başlayaraq yavaşyavaş ka
nalları dəyişməyə başladım. Bizim evdə birinci kanalda
AzTvdir, hər kəsin evindəki kanal sıralamasında oldu
ğu kimi. AzTvdə fəvvarələr meydanından fəvvarələri
göstərirdilər. Digər kanallarımızda konsert və xəbərlər
gedirdi. Yavaşyavaş kanalları dəyişərək gəlib türk ka
nallarına çıxdım, orda da cansıxıcı seriallar, bəzi kanal
larda xəbərlər gedirdi. Fikir dağıtmaq üçün Akıllı Tvyə
atıb bir az gülməli və maraqlı videolara baxdım. Pul
tun belini sındıraraq yenə kanalı dəyişdiyimdə Yaban
Tv önümə çıxdı. O vaxt həmin kanalda Norveçdə qara
bürünmüş şam ağacları ilə dolu meşədə, əlində snay
per olan bir adamın ova çıxdığını göstərirdilər. O adam
snayperlə yabanı hinduşka ovlayırdı. Yazıq heyvanın
öldürülməsi elə maraqlı görsənirdi ki, səbirsizliklə ovçu
nun hinduşka ovlayacağı anı gözləyirdim. Ovçu şikarını
görən anda sakitcə soyuq qarın üzərinə uzanır, nəfəsini
91
çəkib nişan alır və atəş, hinduşkanın isti qanı bəyaz qarı
qırmızıya boyayır. Mən də qan qoxusu almış balinalar,
su görüb susayanlar sayağı norveçlini izlədikdə kefimə
ova getmək düşdü. Bikarçılıqdan onsuz da bilmirdim nə
edim. Mikayıla zəng edərək dədəsindən qalma köhnə,
amma işlək olan ov tüfəngini götürüb bizə gəlməsini
söylədim. Mikayıl bizə gələnə kimi ov dükanlarının
birindən 15 manata 30a yaxın dolu patron aldım. Pat
ron aldığımdan 510 dəqiqə keçmiş Mikayıl dədəsindən
yadigar tüfəngi ilə birlikdə özünü bizə yetirdi. Mən ona
kəndimizin arxasında, maşınla 10 dəqiqəlik məsafədə
olan meşəlik əraziyə getməyi təklif elədim. Ora ov üçün
yaxşı bir yer idi. Kənddən ora ova gedənlər ördək, qaz,
bildirçin ovlayaraq qayıdırdılar. Biriki nəfərin qaban
ovuna çıxdığını da eşitmişdim. Mən də Yaban Tvdə
izlədiklərimdən həvəslənərək Mikayılla birlikdə ov
yerinə getmək üçün hazırlaşdım. Qonşumuz, həm də
atamın əmisi oğlu olan Rüfət əminin motosikleti var
idi. Meşəlik əraziyə ova gedəcəyimi Rüfət əmiyə danı
şaraq ondan bir günlüyünə motosikleti mənə verməsini
xahiş etdim. Sağ olsun, qırmadı məni, o ikiayaqlı tex
nikanı, motosikleti mənə verdi. Yanacağının az olması
ehtiyatı ilə, elə birbaşa yanacaqdoldurma məntəqəsinə
baş çəkib, işimi ehtiyata alaraq motosikletə yanacaq vu
rub evə döndüm. Evdən batareya ilə işləyən bir akusti
ka götürüb, botlarımızı geyindik. Mikayıl ov çantasını
çiyinlərinə keçirib, fişəng qatarını belinə bağladıqdan,
mənsə tüfəngi çiynimdən asdıqdan sonra iki yoldaş mo
tosikletin belinə əyləşərək, düzəldik yola.
92
Vəhşilərin üzləşməsi
T
əxminən 12 dəqiqəyə ov yerinə çatdıq. Ov üçün
hər kəs səhər tezdən yerindən qalxıb gəlir, biz
isə günorta gəlmişdik. Motosikleti bir yerdə saxlayıb
düşdük meşəliyə. Bir az olar meşənin içində addımla
yırdıq ki, başımızın üstündən, ağacdan bir quş uçub
getdi. Ovun bolluğunu sezərək Mikayıldan patron alıb
tüfəngə qoydum. Mikayılla birlikdə səssiz addımlar
la meşənin içində çox enli hissəsi olan, o qədər enli ki,
kiçik gölə bənzəyən çaya tərəf gedirdik. Çünki orada
qazdan, ördəkdən ovlaya bilərdik. 10 dəqiqə yeridikdən
sonra çayın o enli sahəsinə gəlib çıxdıq. Özümüzə bir
yer seçib çayın səthində o tərəfbu tərəfə boylanaraq
canına qıyacağımız canlıları axtarırdıq. Çayın qarşı
sahilinə yaxın, bizdən bir xeyli uzaqda üzən bir ördək
gözümüzə sataşdı. Gətirdiyimiz akustikanı USB ilə te
lefona qoşub, internetdən yüklədiyim ördək səsini işə
saldım. Akustikaya səs verərək səbirlə şikarımızın yaxı
na gəlməsini gözlədik. İnsan alətindən çıxan səsi ça
yın qarşı tərəfində üzən şüursuz canlı qarşı cinsi sanıb,
səsini çıxarmağa, yavaşyavaş bizə sarı üzməyə başladı.
Biz kolkosun, qamışların arxasında gizlənib, sakitcə
ördəyin gəlişini izləyirdik. Ov uzaqda olsa da, çaxmağı
çəkib tüfəngi onun sinəsinə tuşlamışdım. Nişanı çayın
səthindəki ördəyə nizamladığımda qanad səsləri məni
fikrimdən yayındırdı, əcəlinə susamış bir ördək uça
93
raq gəlib lap yaxınımıza qondu. Çayın səthindəki digər
ördək də üzərək bizə yaxınlaşmaqda idi. Yeni şikarım
çaşqınlıq yaratmışdı, bir az tərəddüddən sonra tüfəngi
bizə yaxın olan ördəyə tuşlayıb tətiyi çəkdim, gurultu
ilə tüfəng açıldı. Saçmalar ördəyin sinəsini dələrək ca
nını aldı, yazıq ördək heç çırpınmağa da macal tapma
dı. Bizə sarı üzən ördəksə tüfəngin səsini eşidəreşitməz
uçaraq qaçdı. Ovladığım ördək qamışlara ilişib suyun
üzərində cansız yatıb qalmışdı. Biz cansız ovu yerindən
tərpətməyib akustikaya səs verərək ördək gözləməyə
başladıq. Sıra Mikayılın idi, tüfəngi ona verib böyürtkən
kollarının arxasında yerə çöməldim. İlk ovdan son
ra təxminən yarım saat səbir etməli olduq. Axırda 45
ördək uçauça bizdən 2530 metr aralı məsafəyə qondu.
Mikayıl nəfəsini çəkib nişan alaraq tətiyi sıxdı və daha
bir ördəyin həyatına qəsd etdik. Kaş tüfəngimiz qoşalülə
ola idi, digər ördəklərin də canlarına qəsd edə idik. Sıra
yenə mənə gəlmişdi, Mikayıl fəxrlə gülümsəyərək göz
vurub isti silahı mənə uzatdı, silahı əlimə alıb lüləsinə
fişəng salmış, səbirsizliklə gözləyirdim. Mənim sı
ramda uzun vaxt gözləməli olduq, yarım saatdan da
çox gözlədik, demək olar. Sonunda bir ördəyin çayın
axını istiqamətində uçauça keçdiyini gördük. O quş
elə uçurdu ki, heç qonana oxşamırdı. Ayağa qalxıb
nəfəsimi çəkərək nişanı ördəyin düz özünə yox, uçdu
ğu istiqamətə tərəf, ondan azca qabağa, başından bir az
irəli tuşlayıb, əminliklə məsafəni tarazlayaraq ən yaxın
məsafədə tətiyi sıxdım, lülədən çıxan qığılcımlar və par
tıltı səsi, ördək fırlanafırlana çaya çırpıldı. Sıra yenə
94
Mikayıla gəldi, tüfəngi ona verib akustikaya nəzarət
elədim. O da mənim kimi yarım saatdan çox gözləməli
olsa da, sonunda bir əcəlinə susamış ördək uçaraq gəlib,
demək olar ki, tüfəngin lüləsinin önündə dayandı. Sanki
ördək “Vur məni, Mikayıl” deyirdi. O, çox bəxtlidir, daş
atsa, ördəyi vurardı. Nəfəs dayandı, atəş açıldı və qələbə.
Dörd ördək ovlamışdıq beləcə, hərəmizə ikisi düşürdü.
Çaya girərək qamışlara ilişmiş cansız ördəkləri götü
rüb, çantaya atdıq. Digər əşyalarımızı da çantaya qo
yaraq evə getmək üçün hazırlaşdıq. Evə dönmək üçün
tələsməli idik, çünki bir saata hava tamamən qaralacaq
dı, axşam burada olmaq həyatımız üçün təhlükəli olar
dı. Bu meşədə çoxlarının canavarla rastlaşdığını eşitmiş
dik. Hazırlığımızı görüb geriyə, motosikletimizi qoydu
ğumuz yerə tərəf hərəkətləndik. Qaranlığa gömülməyə
başlayan meşənin ağacları arasında addımladıqca duy
duğum bayquş, qarğa səslərindən, ayaqlarımın altında
sınan çörçöp səslərindən içimə səksəkə düşdü. Ehtiyata
Mikayıldan bir patron alıb tüfəngə qoydum, çaxmağı
çəkib sağasola baxaraq vahiməli meşədə addımlamağa
davam etdik. İki dəqiqə söhbət edəedə getdikdən sonra
qorxularım dağıldı, çaxmağı buraxıb tüfəngi belimdən
asdım. Ovlamağımızdan, necə atəş açdığımızdan da
nışıb, sevinəsevinə gedirdik ki, Mikayıl “canavar!”
deyə qışqırdı. Sanki məni elektrik vurdu. Qorxularım
əbəs yerə deyilmiş, motosikletə yaxın bir yerdən cana
var sürüsü keçirdi. Mikayılın səsinə canavarların ha
mısı bizə sarı çevrildi. Biz canavarların vahiməsindən
qorxaraq yanımızdakı böyük qarağac ağacının başına
95
necə çıxdıqsa, yadımda deyil, amma ağaca çıxmışdıq ki,
o vəhşi heyvanların ağacın altında dövrə vurmalarını,
bizə baxaraq dişlərini qıcıyıb mırıldamalarını heç unu
da bilmirəm. İndi də yadıma düşəndə tüklərim bizbiz
olur. Biz ağacın başında dalımızın qorxusundan boğazı
mızı cıraraq “kömək eləyin” deyə mənasız yerə, kimsə
olmayan meşədə qışqırırdıq. Çığırıbbağırarkən biriki
canavar pəncələrilə ağacın gövdəsindən yapışır, ağaca
atılıb ətimizi dişlərinə keçirmək istəyirdi. Vəhşilərin
ağaca çıxa biləcəyini düşünüb elə əsirdik ki, qorxudan
az qalsın şalvarımıza batıracaqdıq. Mikayıl böyük bu
dağın üzərində ağlayacaqmış kimi: “Axı onlara nə etmi
şik ki, bizi parçalayıb canımızı almaq istəyirlər? O qədər
yeməli şeylər var ki, gərək bizi yeyələr? Gedin, rədd
olun burdan, rədd olun, zibillər, vəhşilər!” – deyərək sa
yıqlayırdı. Mən qorxudan doğan həyəcandan belimdəki
silahın varlığını belə unutmuşdum, qəfil yadıma düşdü
ki, axı bizim silahımız var. Tüfəngi belimdən götürüb,
çaxmağı çəkib ağaca dırmanmağa çalışan boz canavara
nişan alaraq tətiyi çəkdim. Bu atəşlə ağaca dırmanma
ğa çalışan o vəhşi məxluqu, sadəcə, yaralamağı bacar
mışdım. Axı bizim patronlar quş ovlamaq üçün idi, o
vəhşinin həyatına son verə bilməzdi. Kiçik saçmalarla
yaraladığım canavar, bədənindəki ağrılarla daha da az
ğınlaşmışdı. Yaralı başımızdakı bütün tükləri dimdik
edəcək qədər vəhşicəsinə mırıldanıb ağacın başında
dövrə vurur, yanımıza çıxmağa çalışır, bizi parçalamaq
istəyirdi. Xoşbəxtlikdən digər canavarlar tüfəngin çıxar
dığı səsdən qorxaraq qaçıb getmişdilər. Ən azından on
96
ların getməsindən ürəklənib, yuxarıdan aşağı ilk atəşdə
əlimdən düşəcək olan tüfəngi bərkbərk tutaraq Mika
yıldan dolu patron istədim. Bizim əlimiz necə əsirdisə,
Mikayılın verməyə, mənim almağa çalışdığım ilk üç
dörd patronu yerə salmışdıq. Axır dostumdan bir patron
almağı bacarmış, tüfəngə qoya bilmişdim. Həmin yaralı
canavara yenə atəş açıb vurdum, o yenə də ayaqda idi.
Səkkizinci atəş, doqquzuncu atəş, on, on bir. Beləcə düz
on iki patronu onun parçalayıb yemək instinkti ilə dolu
başına çaxdım. Axır ki, biz onu yerə sərməyi bacardıq.
O, yerə yıxılsa da, ölməmişdi, amma hərəkət etməyə də
halı yox idi. Tüfəngə bir patron da qoyub yavaşyavaş
ağacdan yerə sürüşdüm, lüləni vəhşinin başına dayaya
raq, onu sirkələdim, ayağa qalxmayacağından tamamilə
əmin olmaq üçün tətiyi çəkib saçmaları onun alqana bu
laşmış başına boşaltdım. Mikayıldan alıb cibimə qoydu
ğum patronla yenə tüfəngi doldurdum. Mikayıl da ağac
dan düşəndən sonra əlimizdən yerə düşən əşyalarımızı
yığıb qaçaraq motosikleti qoyduğumuz yerə getdik.
Biz hardasa bir saata yaxın ağacda qalmışdıq, hava da
yaman qaralmışdı. Tələsik motosikletə əyləşib sürətlə
kəndə tərəf sürməyə başladım. Elə mən sürdükcə Mika
yıl mənə: “Kənan, sürətli sür, day çataq, mənim ürəyim
Dostları ilə paylaş: |