çevrilsin. Məsələn, böyük Mövlana Cəlaləddin Rumi (1207-
1273) soruşur ki, insan öz varlığını harada axtarmalıdır və
cavab verir ki, öz varlığını tərketmədə. Əks halda insan
ölümsüzlüyə çata bilmir. «Varlıqdan imtina edənlərə və mənlik
qorxusundan azad olanlara fələk də, günəş də, ay da xidmət və
təzim edir».'*^ Yəni insan öz varlığından imtina edərək, onu
Allahın varlığına qovuşdura biləndə müqəddəsləşir və bütün
Kainat ona baş əyir. Çünki, «dünya sənin nəzərində böyük və
nəhayətsiz görünsə də, bil ki, qüdrəti - İlahiyyə qarşısında bir
zərrə də deyil»."*“^
Əl-Ərəbi fənanın yeddi mərhələsini göstərirdi: 1) Allaha
zidd hərəkətlərdən imtina; 2) insan fəaliyyətinin xəyali
sərbəstliyindən imtina və onun Allahdan gəldiyini başa düşmək;
3) yaradılanların bütün xassələrindən imtina və dünyaya
Allahın gözü ilə baxmaq; 4) Allahın böyüklüyünü seyr edərək
öz şəxsi mövcudluğundan imtina; 5) Allahı seyr edərək ətraf
mühitdən imtina; 6) Allahdan başqa hər şeydən, hətta Onun
maddi dünyadakı predmetlərdə gizlənən fəaliyyətinin
təzahürlərindən təcrid olunma; 7) İlahi atributlardan təcrid
olunma və dünya ilə heç bir əlaqə yaratmadan Allahı seyr
etmək.
Dostları ilə paylaş: 
