«MDB-ni...nə dəyərlərin, nə də mənafelərin birliyi
adlandırmaq mümkün deyildir» Məhz bu tərzli yanaşmalara
istinad
edən tədqiqatçılar Rusiya-MDB münasibətlərində
«ən’ənəvi yaxınlıq» formulunu kənara qoymağı tövsiyyə edirlər.
«...İqtisadi inkişafın təminatı naminə xarici bazarlardan daha
yüksək səmərə əldə etmək üçün MDB-ilə münasibətlərin
ideologiyasızlaşdırılması zəruridir». Başqa sözlə, MDB artıq xarici
bazar hesab olunur. Elə oradaca müəllif əsas vəzifənin nədən ibarət
olduğunu açıqlayır: «...Əsas vəzifə (MDB bazarında-kursiv Ə.B.)
orada rus müəssisələrinin effektiv fəaliyyəti üçün şərait
yaratmaqdan
ibarətdir» *24.
Bizim fikrimizcə, MDB-nin zəruriliyi üzv-ölkələrin
ümummilli mənafeləri ilə birbaşa determinasiya olunur. Belə ki,
MDB regional qruplaşmasının real məzmunlu bloka çevrilməsi,
əwəla, 300 mln. nəfərlik nüfuza malik olan regional bazann
təşəkkülü deməkdir. Regional səviyyədə «himayədarlıq» altında
olan «kiçik» ölkə üçün bunun nə demək olduğunu izah etməyə
ehtiyac yoxdur. İkincisi, inteqrasiya bloku geniş coğrafi ərazini
əhatə etməklə yanaşı istehsalın miqyas effektinin əldə edilməsinə
imkan yaradır. Üçüncüsü, üzv-ölkələrin dünya bazarlarında öz
mənafelərini müdafiə etməsi üçün regional gücdən yararlanmaq
şansı meydana çıxır; Dördüncüsü, postsovet məkanında
reinteqrasiya proseslərini (əgər siyasi iradə olarsa) qısa bir vaxt
intervalmda həyata keçirmək mümkündür və s.
İnteqrasiya prosesinin dəyişənlər çoxluğunu və ümummilli
mənafelərə birbaşa təsir göstərməsini nəzərə alsaq, onda vahid
nəzəriyyənin yoxluğunu tamamilə təbii bir hal kimi qəbul etməliyik
(Cədvəl 7.I.).
О.Резникова.
Модернизация
России
и
взаимодействие
в
СНГ//Мировая экономика и международные отношения, 2000, №3,
С.58.
Х.Тиммерман.
Процессы
дезинтеграции
и
реорганизации
СНГ//Мировая экономика и международные отношения, 1998, №2,
С.41.
320
Cedvəl 7.1.
Regional iqtisadi inteqrasiyanın ümumiloşdirici iqtisadi konsepsiyalannın müqayisəli təhlili
Konsep
siyalar
Nəzəri
bazası
Əsas
prinsip
Tətbiqi
vasitələri
yaxud
formaları
Prosesə
yanaşma
Milli
döv-
lədarinva
r-
tığmamü
- nasibot
Fövqol
hökumət
qu-
tumlanna
münasibə
t
Qütb-
leşmə
Məşğulhi
q
vəgəlidə-
rin
bölgüsü
Xarici
inhisar
birlikləri
nin
fəaliyyəti
Son
məqsəd
Banisi
1.Bazar
Neolibe-
ralizm
Azad
rəqabət
Gömrük
ittifaqı
Statik
Mənfi
Mənfi
Tamami
lə
mümkü
ndür
Diqqət
yetirilmi
r
Sərbəst
Vahid
bazar
məkanı
Vayner,
Upsey,
Pcpve və
b.
2.Bazar*
institut-
sionai
Neolibc-
ralizm
Tənzim
lənen
rəqabət
-Azad
ticarət
zonası;
-Gömrük
ittifaqı;
-Omumbaza
r; -İqtisadi
ittiihq;
-Siyasi
ittifaq
Dinamik
Mənfi
Qismən
müsbət
Qismən
müm
kündü
r
Qismən
tənzim
lənir
Tənzim
lənir
Regional
dövlət
(Federal
ya^
konfedera
l)
B.Belaşa
3.Diri-
jizm
İnstitu
t-
siona-
lizm
İdarə
etmə
İqtisadi
siyasətin
uzlaşdırılma
sı
Dinamik
Müsbət
Mənfi
Müm
kün
deyil
(mər
kəzləş
mə)
İdarə
olunur
Ciddi
surətdə
tənzimlən
ir
Dövlətlı»*
-
arasıəmə
k- daşbq
sistemi
(Pcıs-
pdctivdd-
Düı^
hökuməti
)
A.Marşall
,
H.Mürdal
,
Y.Tinber-
gen və b.
4.Neo-
maksizm
Mark
sizm
Direk
tiv-ida
rəetmə
-İlkin
strukturları
n
yaradılması;
-Struktur
inteqrasiya;
-Funksional
inteqrasiya
Dinamik
Mənfi
Müsbə
t
Müm
kün
deyil
(mər
kəzləş
mə)
İdarə
olunur
Ciddi
surətdə
tənzimlən
ir
Region
al
Federal
dövlət
Y.Şiryaev
vəb.
Ul
N)
Dostları ilə paylaş: |