EvrimTeorisi indd

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

355

veya yanından yaratılışının anlatıldığını söylerler. Buradan 

hareketle Havva için özel bir yaratılış varsa, bunu Âdem’e ve 

diğer türlere genellemenin mantıklı olacağını belirtirler. Teist 

evrimi savunanların, eğer Havva için bir istisna öngörürlerse 

türlerin bağımsız yaratılışını savunanların görüşüne yaklaş-

mış olacaklarına; bu durumda teist evrimi savunanların da 

özel yaratılış istisnalarına yer verdiklerine, insanla ilgili bir 

iki istisnayı kabul ettiklerine işaret ederler.

635

 Yahudi ve Hı-

ristiyan inancı ile Evrim Teorisi’ni uzlaştıranların bir kısmı, 

Âdem ve Havva ile ilgili istisna öngörüyorlarsa da diğer bir 

kısım ise Kutsal Metinler’de detay olmamasının ve metinle-

rin belli şekillerde yorumlanmasının Âdem ve Havva için de 

istisna öngörmeden Evrim Teorisi’ne inanmayı mümkün kıl-

dığını söylemektedirler.

636

Kur’an’da ise Âdem’in eşinin, onun kaburga kemiğinden 

veya yanından yaratıldığı ifadesi yer almaz. Ayrıca Âdem’in 

eşinin isminin Havva olduğu da Kur’an’da yer almaz. Kur’an’da 

Âdem ile ilgili anlatımlar şu şekildedir:

30- Hani Rabbin, meleklere ‘Ben yeryüzüne bir halife ata-

maktayım’ demişti. Onlar da “Biz seni şükrederek yüceltir ve 

takdis ederken, orada bozgunculuk çıkaracak ve kan dökecek 

birini mi atıyorsun” dediler. “Şüphesiz Ben, sizin bilmedikle-

rinizi bilirim” dedi.

31- Ve Âdem’e isimlerin hepsini öğretti, sonra onları melek-

lere yöneltip “Doğru sözlüyseniz bunları Bana isimleriyle ha-

ber verin” dedi.

Kur’an-ı Kerim, Bakara Suresi, 30-31

Kur’an yorumcularının bir kısmı Âdem’in bu dünyamızın 

dışında bir cennette (cennet ifadesi ‘bahçe’ anlamına gelmekte 

635  Vern S. Poythress, Response To Howard J. Van Till, s. 237.

636  Kenneth R. Miller, Finding Darwin’s God, s. 257.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

356

ve Kuran’da birçok kez dünyadaki bahçeler için de kullanıl-

maktadır) yaratıldığını söylemelerine karşın, bazı yorumcu-

lar Âdem’in yaratıldığı ‘bahçe’nin bu dünyada olduğunu söy-

lerler. Buna delil olarak zikrettiğimiz, Bakara Suresi’nin 30. 

ayetinde Âdem’in yeryüzüne halife atanmasını gösterirler.

637

 

Âdem’in işlediği günahtan sonra ‘hubut’unu (iniş, halden hale 

geçiş) ifade eden ayeti;

638

 ‘Âdem’in cenneti’ gökyüzünde diyen-

ler yukarıdan aşağı inişi, ‘yeryüzü cenneti’ (bahçesi) diyenler 

ise dünya içinde yer değiştirmesi anlamında düşünmüşlerdir.

639

 

Nitekim aynı ‘hubut’ ifadesi Kuran’da, Hz. Nuh ve yanındaki-

lerin gemiden inmesi gibi dünyanın içindeki yer değiştirme-

lerde kullanılmıştır. Bence de, toplu olarak Kuran ayetleri in-

celendiğinde, Âdem’in bu Dünya’da yaratıldığı anlaşılmaktadır. 

Eğer Âdem yeryüzüne sonradan indirilseydi, su gibi maddi 

ve vahiy gibi manevi şeylerin yeryüzüne inmesini ifade eden 

‘nezele’

 fiilinin kullanılacağı da söylenmiştir.

640

 Âdem’in bu 

Dünya’da yaratıldığına dair düşünce; Tanrı’nın bu Dünya’da 

yarattığı bir evrimle tüm türleri ve insanı yarattığını savunan 

‘teistik evrimciler’in yaklaşımı ile daha uyumludur. Tevrat’ın 

Tekvin bölümünün, 2. babı 7 ve 8’de de Âdem’in yeryüzünde 

yaratıldığı ifade edildiği için, Kur’an’daki ifadeleri Âdem bu 

Dünya’da yaratılmış gibi yorumlayanların Yahudi ve Hıristi-

yan dininin Kutsal Metinler’iyle de uyumlu olduğu söylene-

bilir. Âdem’in eşinin yaratılışı ile ilgili konuda ise aşağıdaki 

Kur’an ayetleri yorumcular arasında tartışma konusu olmuştur:

Ey insanlar sizi tek bir nefisten yaratan, ondan eşini yaratan 

ve her ikisinden çok sayıda erkekler ve kadınlar türetip yayan 

Rabbinize karşı gelmekten sakının.

Kur’an-ı Kerim, Nisa Suresi, 4/1.

637  Süleyman Ateş, Kur’an Ansiklopedisi, 1.Cilt, Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı, 

İstanbul (1997), s. 129-131.

638  Kur’an-ı Kerim, Bakara Suresi, 2/36.

639  İsmail Yakıt, Kur’an’ı Anlamak, Ötüken Neşriyat, İstanbul (2003), s. 84-85.

640  Mehmed Bayrakdar, İslam’da Evrimci Yaratılış Teorisi, s. 146.

---

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

357

O, sizi tek bir nefisten yarattı ve kendisiyle durulup yatışması 

için ondan eşini var etti...

Kur’an-ı Kerim, Araf Suresi, 7/189.

Bu ayetlerde geçen ‘tek bir nefisten (nefs’i vahide) yaratıl-

ma’

641

 ifadesini birçok tefsirci aynen Tevrat’ta olduğu gibi Hz. 

Âdem’den alınan bir materyalden eşinin yaratılması olarak an-

lamışlardır. Bazı yorumcular ise Kur’an’ın bu şekilde yorum-

lanmasının İsrailiyat tesiri altında gerçekleştiğini, nefisten eş 

yaratılmasından kastın Âdem ile eşinin aynı canlı türü olarak 

yaratılması olduğunu söylemektedirler.

642

 Kur’an’ın şu ayetle-

rini bu düşüncelerine delil olarak göstermektedirler: 

Allah sizin nefsinizden eşler yarattı. 

Kur’an-ı Kerim, Rum Suresi, 30/21; 

Nahl Suresi 16/72; Şûra Suresi 42/11

Allah nefislerinizden elçiler gönderir.

Kur’an-ı Kerim, Âli İmran Suresi, 3/164 

Kur’an’da bu ifadelerin yer alması; ‘tek bir nefisten yara-

tılma ve ondan eşinin yaratılması’nın, Âdem’den Havva’nın ya-

ratılışını değil de Âdem ile aynı canlı türü olarak Havva’nın 

yaratılışını ifade ettiğine, delil olarak gösterilmektedir. Bence 

de bu yorum daha isabetlidir. Böyle bir yorum; Havva için ba-

ğımsız bir yaratılışın olmadığını, Havva’nın ‘yaratılış süreci’nin 

bir parçası olduğunu savunan teist evrimcilerin yaklaşımıyla 

daha uyumludur. Kur’an açısından asıl önemli olan tüm yara-

tılışın Tanrı’nın tarafından gerçekleştirildiğinin; evrenin, bü-

tün türlerin ve insanın Tanrı’nın yarattıkları, tasarımları, sa-

natları olduğunun bilinmesidir. 

641  Kur’an-ı Kerim, Enam Suresi 6/98. ; Kur’an-ı Kerim, Zümer Suresi 39/6. 

642  Erkan Yar, Ruh-Beden İlişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu, s. 78-79.

---