Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
355
veya yanından yaratılışının anlatıldığını söylerler. Buradan
hareketle Havva için özel bir yaratılış varsa, bunu Âdem’e ve
diğer türlere genellemenin mantıklı olacağını belirtirler. Teist
evrimi savunanların, eğer Havva için bir istisna öngörürlerse
türlerin bağımsız yaratılışını savunanların görüşüne yaklaş-
mış olacaklarına; bu durumda teist evrimi savunanların da
özel yaratılış istisnalarına yer verdiklerine, insanla ilgili bir
iki istisnayı kabul ettiklerine işaret ederler.
635
Yahudi ve Hı-
ristiyan inancı ile Evrim Teorisi’ni uzlaştıranların bir kısmı,
Âdem ve Havva ile ilgili istisna öngörüyorlarsa da diğer bir
kısım ise Kutsal Metinler’de detay olmamasının ve metinle-
rin belli şekillerde yorumlanmasının Âdem ve Havva için de
istisna öngörmeden Evrim Teorisi’ne inanmayı mümkün kıl-
dığını söylemektedirler.
636
Kur’an’da ise Âdem’in eşinin, onun kaburga kemiğinden
veya yanından yaratıldığı ifadesi yer almaz. Ayrıca Âdem’in
eşinin isminin Havva olduğu da Kur’an’da yer almaz. Kur’an’da
Âdem ile ilgili anlatımlar şu şekildedir:
30- Hani Rabbin, meleklere ‘Ben yeryüzüne bir halife ata-
maktayım’ demişti. Onlar da “Biz seni şükrederek yüceltir ve
takdis ederken, orada bozgunculuk çıkaracak ve kan dökecek
birini mi atıyorsun” dediler. “Şüphesiz Ben, sizin bilmedikle-
rinizi bilirim” dedi.
31- Ve Âdem’e isimlerin hepsini öğretti, sonra onları melek-
lere yöneltip “Doğru sözlüyseniz bunları Bana isimleriyle ha-
ber verin” dedi.
Kur’an-ı Kerim, Bakara Suresi, 30-31
Kur’an yorumcularının bir kısmı Âdem’in bu dünyamızın
dışında bir cennette (cennet ifadesi ‘bahçe’ anlamına gelmekte
635 Vern S. Poythress, Response To Howard J. Van Till, s. 237.
636 Kenneth R. Miller, Finding Darwin’s God, s. 257.
Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı
356
ve Kuran’da birçok kez dünyadaki bahçeler için de kullanıl-
maktadır) yaratıldığını söylemelerine karşın, bazı yorumcu-
lar Âdem’in yaratıldığı ‘bahçe’nin bu dünyada olduğunu söy-
lerler. Buna delil olarak zikrettiğimiz, Bakara Suresi’nin 30.
ayetinde Âdem’in yeryüzüne halife atanmasını gösterirler.
637
Âdem’in işlediği günahtan sonra ‘hubut’unu (iniş, halden hale
geçiş) ifade eden ayeti;
638
‘Âdem’in cenneti’ gökyüzünde diyen-
ler yukarıdan aşağı inişi, ‘yeryüzü cenneti’ (bahçesi) diyenler
ise dünya içinde yer değiştirmesi anlamında düşünmüşlerdir.
639
Nitekim aynı ‘hubut’ ifadesi Kuran’da, Hz. Nuh ve yanındaki-
lerin gemiden inmesi gibi dünyanın içindeki yer değiştirme-
lerde kullanılmıştır. Bence de, toplu olarak Kuran ayetleri in-
celendiğinde, Âdem’in bu Dünya’da yaratıldığı anlaşılmaktadır.
Eğer Âdem yeryüzüne sonradan indirilseydi, su gibi maddi
ve vahiy gibi manevi şeylerin yeryüzüne inmesini ifade eden
‘nezele’
fiilinin kullanılacağı da söylenmiştir.
640
Âdem’in bu
Dünya’da yaratıldığına dair düşünce; Tanrı’nın bu Dünya’da
yarattığı bir evrimle tüm türleri ve insanı yarattığını savunan
‘teistik evrimciler’in yaklaşımı ile daha uyumludur. Tevrat’ın
Tekvin bölümünün, 2. babı 7 ve 8’de de Âdem’in yeryüzünde
yaratıldığı ifade edildiği için, Kur’an’daki ifadeleri Âdem bu
Dünya’da yaratılmış gibi yorumlayanların Yahudi ve Hıristi-
yan dininin Kutsal Metinler’iyle de uyumlu olduğu söylene-
bilir. Âdem’in eşinin yaratılışı ile ilgili konuda ise aşağıdaki
Kur’an ayetleri yorumcular arasında tartışma konusu olmuştur:
Ey insanlar sizi tek bir nefisten yaratan, ondan eşini yaratan
ve her ikisinden çok sayıda erkekler ve kadınlar türetip yayan
Rabbinize karşı gelmekten sakının.
Kur’an-ı Kerim, Nisa Suresi, 4/1.
637 Süleyman Ateş, Kur’an Ansiklopedisi, 1.Cilt, Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı,
İstanbul (1997), s. 129-131.
638 Kur’an-ı Kerim, Bakara Suresi, 2/36.
639 İsmail Yakıt, Kur’an’ı Anlamak, Ötüken Neşriyat, İstanbul (2003), s. 84-85.
640 Mehmed Bayrakdar, İslam’da Evrimci Yaratılış Teorisi, s. 146.
Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
357
O, sizi tek bir nefisten yarattı ve kendisiyle durulup yatışması
için ondan eşini var etti...
Kur’an-ı Kerim, Araf Suresi, 7/189.
Bu ayetlerde geçen ‘tek bir nefisten (nefs’i vahide) yaratıl-
ma’
641
ifadesini birçok tefsirci aynen Tevrat’ta olduğu gibi Hz.
Âdem’den alınan bir materyalden eşinin yaratılması olarak an-
lamışlardır. Bazı yorumcular ise Kur’an’ın bu şekilde yorum-
lanmasının İsrailiyat tesiri altında gerçekleştiğini, nefisten eş
yaratılmasından kastın Âdem ile eşinin aynı canlı türü olarak
yaratılması olduğunu söylemektedirler.
642
Kur’an’ın şu ayetle-
rini bu düşüncelerine delil olarak göstermektedirler:
Allah sizin nefsinizden eşler yarattı.
Kur’an-ı Kerim, Rum Suresi, 30/21;
Nahl Suresi 16/72; Şûra Suresi 42/11
Allah nefislerinizden elçiler gönderir.
Kur’an-ı Kerim, Âli İmran Suresi, 3/164
Kur’an’da bu ifadelerin yer alması; ‘tek bir nefisten yara-
tılma ve ondan eşinin yaratılması’nın, Âdem’den Havva’nın ya-
ratılışını değil de Âdem ile aynı canlı türü olarak Havva’nın
yaratılışını ifade ettiğine, delil olarak gösterilmektedir. Bence
de bu yorum daha isabetlidir. Böyle bir yorum; Havva için ba-
ğımsız bir yaratılışın olmadığını, Havva’nın ‘yaratılış süreci’nin
bir parçası olduğunu savunan teist evrimcilerin yaklaşımıyla
daha uyumludur. Kur’an açısından asıl önemli olan tüm yara-
tılışın Tanrı’nın tarafından gerçekleştirildiğinin; evrenin, bü-
tün türlerin ve insanın Tanrı’nın yarattıkları, tasarımları, sa-
natları olduğunun bilinmesidir.
641 Kur’an-ı Kerim, Enam Suresi 6/98. ; Kur’an-ı Kerim, Zümer Suresi 39/6.
642 Erkan Yar, Ruh-Beden İlişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu, s. 78-79.